Satış kârlılığı yükseldi

Sanayi kuruluşlarının 2016 yılında üretimden net satışları yüzde 8,8 artışla 490,04 milyar liraya yükseldi. Faaliyet kârı yüzde yüzde 18,6 artışla 44,1 milyar liradan 52,4 milyar liraya çıktı. Dönem kârlılığı yüzde 33,2 yükselişle 28,3 milyar liradan 37,7 milyar liraya ulaştı. Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2016 yılı sonuçları, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklandı. Bahçıvan'ın duyurduğu rapora göre, 2016'da 490,04 milyar lira olan üretimden satışların 241 milyarlık kısmını ilk 50 gerçekleştirdi. Sanayi kuruluşlarının faaliyet kârlılık oranı da yüzde 8,7'den yüzde 9,4'e çıktı. Ticari kredi faizlerinin düşüş eğilimine girmesi ve TL'nin değer kaybı, finansman giderlerinde beklentilerin altında etki yaptı. Buna göre İSO 500'de finansman giderlerinin faaliyet kâı içindeki payı 2016'da yüzde 63,4'ten yüzde 55,4'e geriledi. Buna karşın 52 milyarlık esas faaliyet kârında finansman giderleri yüzde 3,6 artışla 29 milyar liraya yükseldi. Söz konusu oran, 2015 yılında yüzde 75,1'lik keskin yükselişle 15,9 milyar liradan 27,9 milyar liraya çıkmıştı.

Öte yandan, finansman giderlerinin net satışlara oranı ise 0,3 puan düşüşle yüzde 5,2'ye geriledi. 2016'da İSO 500'de FAVÖK mutlak büyüklüğü 76,1 milyar lira olarak hesaplanırken, bu rakam bir önceki yıl 62 milyar liraydı.  Dönem kârı ise yüzde 33,2 artışla 28, 3 milyar liradan 37,7 milyar liraya yükseldi. Rapora göre, son 10 yıldır öz kaynaklar aleyhine bozulan bir denge söz konusu. 2007'de kaynak yapısı içerisinde borçların payı yüzde 45,2 olurken, 2016'da bu oran yüzde 61,9'a yükseldi. Aynı dönemde öz kaynakların payı da yüzde 54,8'den yüzde 38,1'e gerilerken, bu oranların son 10 yılın en olumsuz borç/öz kaynak ilişkisini gösterdiği raporda belirtildi. İSO 500'ün borç yükünde de geçen yıl artış görüldü. 2015'te 175 milyar lira olan mali borçlar, 2016'da yüzde 18,8'lik artışla 207 milyar liraya yükseldi. Söz konusu dönemde İSO 500'ün üretimden satışları ortalama yüzde 7-8 artarken, mali borçlarda yüzde 20'leri aşan bir artış yaşandı.  İSO 500 şirketleri üzerinden devreden KDV'de de artış yaşandı.  2015'te 4,8 milyar lira olan devreden KDV tutarı, 2016'da yüzde 23,6'lık artışla 6 milyar liraya çıktı.

İSO 500 listesinde, Borsa İstanbul Pay Piyasasında işlem gören 74 şirket yer alırken, bu şirketlerin üretimden satışları 162,9 milyar lira ile İSO 500'ün toplamının yüzde 33'ü oldu. Halka açık şirketlerin ilk 10'unun toplam üretimden satışları 105 milyar lirayı geçti. İlk 10 sırasındaki şirketlere bakıldığında halka açık 5 şirketin yer aldığı görülürken, 2015 yılında ilk 10'da yer alan Ereğli Demir Çelik'in 11'inci sıraya gerilemesi dikkati çekti. Listede ilk 10'da yer alan 5 halka açık şirket ise TÜPRAŞ, Ford Otomotiv, TOFAŞ, Arçelik ve İskenderun Demir Çelik oldu. Listenin ilk 10'unda yer alan ve Borsa İstanbul'da işlem gören 5 şirketin toplam aktifleri 59,5 milyar lira ve toplam dönem kârı 4,7 milyar lira oldu. Üretimden satışlarda 32,6 milyar lira ile ilk sırayı alan TÜPRAŞ'ı, 16,3 milyar lira ile Ford Otomotiv, 12,9 milyar lira TOFAŞ, 11,2 milyar lira Arçelik, 6,5 milyar lira ile İskenderun Demir Çelik izledi. 2016'da 235 şirket listede üst sıralara çıkarken, 185 şirket de yerini koruyamayarak alt sıralara düştü.

İSO 500 şirketleri istihdamı yüzde 2,2 artışla yaklaşık 15 bine çıkardı. Ödenen maaş ve ücretlerde de yüzde 15,7 oranında artış yaşandı. Yabancı paylı kuruluşların sayısındaki azalış da raporda dikkat çekti. İSO 500'de 2009 yılında 153'e kadar çıkan yabancı sermaye kuruluşları 2016'da 123'e indi. Diğer taraftan, Ar-Ge için verilen onca teşvik ve desteğe, motive edici yaklaşımlara rağmen 2016'da İSO 500'ün Ar-Ge harcaması yüzde 16,3 azaldı. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, listedeki şirketlerin 2016'da finansman maliyetlerini faiz oranlarındaki gerilemenin de etkisiyle biraz daha etkin yönettiğini dile getirdi. ŞAMPİYON TÜPRAŞ

TÜPRAŞ üretimden satışlarda 32 milyar 594 milyon lirayla birinci olarak sırasını korudu. TÜPRAŞ ile onu izleyen kuruluş arasında üretimden satışlar büyüklüğü itibarıyla önemli fark bu yıl da sürdü. Listede üretimden satışlarda Ford 16 milyar 314 milyon lirayla ikinci, Tofaş ise 12 milyar 856 milyon lira ile üçüncü oldu. Listede Tofaş'ı sırasıyla Oyak-Renault, Arçelik, Toyota, EÜAŞ, Hyundai Assan, İçdaş Çelik, İskenderun Demir ve Çelik izledi.  İlk 10'da 2015'e göre Tofaş beşincilikten üçüncülüğe yükselirken, İçtaş Çelik onunculuktan dokuzunculuğa, Toyota 15'incilikten altıncı sıraya yükseldi. FORD İHRACATI SIRTLADI

İSO 500'de en fazla ihracat yapan şirketlerin başında 3 milyar 958 milyon dolarla Ford yer aldı. Onu 3 milyar 247 milyon dolarla Tofaş, 2 milyar 834 milyon dolarla Oyak-Renault izlerken, Toyota, 2 milyar 685 milyon dolarla en fazla ihracat yapan dördüncü kuruluş oldu. Tüpraş'ın 2 milyar 100 milyon dolarla beşinci olduğu sıralamada, Arçelik bir milyar 780 milyon dolarla altıncı, İstanbul Altın Rafinerisi bir milyar 285 milyon dolar yedinci, Bosch ise bir milyar 66 milyon dolarla dokuzuncu oldu. En fazla ihracat gerçekleştiren sekizinci ve onuncu firma isminin açıklanmasını istemedi. İSO 500 şirketleri geçen yıl toplam 76 milyar 134 milyon 703 bin dolarlık ihracat gerçekleştirdi.    TİRYAKİ AGRO 440 ŞİRKETİ SOLLADI

Faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr (EBITDA) eden firma sayıları, 2016'da 484'e yükselirken, son dört yıl içindeki en yüksek sayıya ulaştı. Zarar eden firma sayısı ise 16'ya geriledi. Vergi öncesi kâr eden kuruluş sayısı 400'den 392'ye geriledi. İSO 500'de isminin açıklanmasını istemeyen firma sayısı 19 olurken, 69 yeni şirket listeye girdi. Geçen yıl listeye 60'ıncı sıradan girerek 440 şirketi geride bırakan Tiryaki Agro Gıda, en fazla sıçrama yapan şirket oldu. Gemlik Gübre, 196'dan 453'e gerileyerek, en fazla düşen şirket oldu. Listede ilk 3'ü Koç Topluluğu şirketleri alırken, İSO 500'ün satışlarının 3'te biri borsadaki şirketlerden geldi.