Prof. Dr. Yılmaz Esmer Gazete Habertürk'ten Kübra Par'ın sorularını yanıtladı. Esmer, 24 haziran seçim sonuçlarını ve gündemi değerlendirdi. Esmer, “Türkiye'de seçim kimlikler üzerinden. Soğan 5 lira olsa da oylar değişmez, vaatlerin de etkisi yok. Erdoğan'ın mucizesi, seçmenle duygusal bağı” dedi.
İşte aıklamalarının ilgili kısmı:
‘5 TANE NOBEL ÖDÜLLÜ EKONOMİST GELSE OYLARI 1 PUAN BİLE OYNATAMAZ'
Türkiye 24 Haziran seçimlerini geride bıraktı. Bu seçim, Türkiye'nin siyasal sosyolojisine dair bize ne söylüyor?
Bu seçim, Türkiye sosyolojisinde fazla bir değişiklik olmadığını gösteriyor. 7 Haziran seçimlerinden sonra 1 Kasım'da biraz iniş-çıkışlar oldu. Ama bu seçimde de hemen hemen aynı sonucu aldık. Türkiye'de artık seçimler çok büyük ölçüde kimlikler üzerinden yapılıyor. Aslında biz seçim yapmaktan ziyade, “Hangi kimlikte kaç kişi var?” diye sayım yapıyoruz. Kimlikler üzerinden oy verildiği zaman, o kemikleşmiş oylar, “Falanca şunu söyledi, filanca emeklilere şu kadar ilave vereceğini söyledi” diyerek değişmiyor. Bu kimlikler öyle akşamdan sabaha terk edilmiyor. Ekonomi nasıl giderse gitsin, enflasyon ne durumda olursa olsun, soğan-patates fiyatları nereye giderse gitsin; o katılaşmış, kemikleşmiş kimlikler değişmiyor. Soğan 3 lira değil de 5 lira olsa bile seçmen oyunu değiştirmez.
Dolayısıyla, “Türkiye'deki seçimlerin sonucunu ekonomik durum ve partilerin seçmenlere vaatleri değil, kimlikler ve ideolojiler belirliyor” mu diyorsunuz?
Evet, bunu diyorum ve bunu yıllardır söylemeye çalışıyorum. Etrafınızda, emekli olup da “Bayramdan önce emeklilere bin lira ikramiye varmış” diye oyunu değiştiren bir tek kişi tanıyorsanız bana söyleyin! Bir partinin ekonomi programını vatandaşların alıp okuduğu herhangi bir ülke bilmiyorum. En ileri ülkelerde bile bu yok. Türkiye'ye 5 tane Nobel Ödüllü ekonomist getirin, dünyanın gördüğü göreceği en müthiş ekonomi programını yazsınlar, oyları 1 puan oynatırlarsa gelin bana söyleyin.
Ama AK Parti'nin neden 16 yıl üst üste seçim kazandığını açıklarken, halkın AK Parti'nin hizmetlerinden memnun olduğu yorumları yapılıyor. Bu anlamda hizmetler etkili değil mi?
Almanya, Avusturya ve Hollanda'ya hangi parti hizmet götürüyor? Yurtdışında yaşayan Türkler kimliklerini devam ettirdikleri için Almanya'da yüzde 65 AKP ve Tayyip Erdoğan'a, Amerika'da yüzde 70 CHP'ye oy veriyor. Almanya'ya pirinç, makarna, kömür dağıtıldığını duydunuz mu?
Ama 2001'deki ekonomik kriz seçme davranışını değiştirmişti?
Çok travmatik bir değişim olmadıkça seçmen davranışı kolay kolay değişmiyor. 2001 krizi travmatikti, ilk kez beyaz yakalılar da işsiz kalmıştı.
Peki, bu kimlikler bize Türkiye'de yüzde 70'e 30 veya yüzde 60'a 40 gibi bir ideolojik ayrımın kemikleştiğini gösteriyor mu?
O ayrımın tamamen ideolojik olup olmadığından emin değilim. Ama ciddi biçimde bir ayrımın yerleştiğini gösteriyor. “Kemikleşmek” biraz güçlü bir deyim olacak. Kimliklerin biraz daha geçişken olduğunu düşünmek/ümit etmek istiyorum. Ama yakın gelecekte böyle bir şey olmayacağını biliyorum.
‘ERDOĞAN'IN SEÇİM MUCİZESİNİN ARKASINDA SEÇMENLE KURDUĞU DUYGUSAL BAĞ VAR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yüzde 52 ile 16 yılın sonunda yeniden seçim kazandı. 7 Haziran'ı saymazsak da girdiği her seçimden kazanarak çıktı. Dünyada bunun örneği var mı?
Evet, var. Meksika'da uzun zaman tek parti yönetti. Isveç'te uzun yıllar sosyal demokratlar iktidardaydı, çok yakın geçmişte değişiklik oldu. Meksika'nın demokrasisinde problemler olduğunu söyleyebilirsiniz ama Isveç'in demokrasisine herhalde hiç kimsenin söyleyecek bir lafı olamaz.
Hep aynı siyasi lider mi vardı?
Hayır, liderler değişti. Ama sosyal demokratların partisi hep iktidarda kaldı.
Yıpranmayıp üst üste seçim kazanan lider örneği var mı?
O zor, çünkü liderler değişiyor, yaşlanıyor.
Dolayısıyla Erdoğan'ın dünya siyaset literatürü açısından kendine has bir durum olduğunu söyleyebilir miyiz?
Evet, tabii gerçek seçim kazananlardan bahsettiğimiz zaman dediğiniz doğru. Başka örnek varsa da şu an benim aklıma gelmiyor. Aynı parti, aynı ideolojinin kazandığı çok oldu. Ama seçimlere girip üst üste kazanan nadir örneklerden biri diyebiliriz.
