Sinek ısırıklarından bulaşan hastalıklar son zamanlarda iyice arttı. Son olarak Antalya'da yaşayan Murat Terzi'nin hayatı bir sinek ısırığı ile alt üst oldu. Vücudunda ve yüzünde derin yaralar çıkan talihsiz adam tanınmayacak hale geldi. Hastane hastane dolaşan adam sonunda gerçek teşhisin (Layşmanyaz) konulmasıyla uzun bir tedavi sürecine girdi. Layşmanyaz hastalığına yakalanan adamın 1 yıllık tedavi sürecinin halen devam edeceği öüğrenildi. Peki Layşmanyaz hastalığı nedir? Layşmanyaz hastalığı sivrisineklerden bulaşır mı? Layşmanyaz nasıl bulaşır?
Layşmanyaz nedir?
Layşmanyaz son zamanlarda bazı vatandaşlarımızda görülmeye başlanınca ülkemizde araştırma konusu oldu. Layşmanyaz hastalığı vücutta derin yaralara neden olan bir hastalık. Layşmanyaz sinek ısırması ile insanlara bulaşır. İnsandan insna bulaşmayan bu hastalık deri ülseri şeklinde ortaya çıkar. Layşmanyaz hastalığına Leishmania cinsi protozoa parazitlerinin sebep olur. Layşmanyaz hastalığını belli tatarcık (yakağan) sineği türleri taşır.
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Hastanesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Rafet Koca, layşmanyaz hatalığına dair yaptığı açıklamada “Genelde kemirgen ve köpeklerden bu paraziti alır daha sonra gece karanlığında kan emmek için insanları sokarak deriye bunu bulaştırır. Bu parazit bir anda ortaya çıkmaz, bataklık alanlarda, fosseptiklerde ve sulak arazilerde bu paraziti çok görüyoruz. Köpeklerden sivrisineklere ve onların ısırmasıyla size bulaşır. O sinek köpeği önce ısırır sonra gece siz uyurken çıplak alanlarınızı ısırarak bunu bulaştırır. Hastalık hemen oluşmaz, 2 ila 8 ay kadar sürebilir. Isırdığı yerden ufak bir sivilce çıkar ve nohut tanesi kadar şişer. 6 ay sonra ise ülserleşir. Hastada hiçbir ağrı kaşıntıya neden olmaz. O nedenle hasta bunu çok önemsemez. Daha sonra da 1 yıl içerisinde yerinde çökük bir iz bırakarak iyileşir. Bu 1 yıldan dolayı bu hastalığa ‘yıl çıbanı, şark çıbanı, Halep çıbanı' denir. Ülkemizde daha ziyade güneydoğu, Antalya, Mersin, Adana ve Antakya'da çok gözlenen bir hastalıktır ama hayatı tehdit eden bir sıkıntı yaratmaz. İyileşirken iz bırakır” ifadelerini kullandı.
Layşmanyaz hastalığı belirtisi nedir?
Layşmanyaz hastalığı küresel ısınma ve iklim değişikliği nedeniyle pek çok coğrafyaya yayılmış durumda. Hastalık kütanöz (şark çıbanı), mukokütanöz ve viseral layşmanyaz (kala-azar) olmak üzere üç şekilde görülür. Kütanöz tip hastalığa deri ülserleri eşlik ederken, mukokütanöz tipte deri, ağız ve burun ülserleri görülür. Viseral (içorgansal) layşmanyaz ise deri ülserleriyle başlar ve daha sonra ateş, alyuvar sayısında azalma ve dalak ile karaciğerde büyüme görülür.
Layşmanyaz hastalığı ile nasıl mücadele edilir?
Böcek ilacı uygulanmış sineklikler altında uyuyarak layşmanyaz hastalığından kısmen korunmak mümkündür. Alınabilecek diğer önlemlere örnek olarak tatarcık sineklerini öldürmek için böcek ilaçları sıkmak ve hastalığın daha da yayılmasını önlemek için hastalanan kişileri tedavi etmek verilebilir. Gerekli tedaviye hastalığa yakalanılan yer, hastalığa neden olan Leishmania türü ve enfeksiyonun tipine göre karar verilir. Viseral tip hastalık için kullanılabilecek ilaçlar arasında amfoterisin B, , beş değerlikli antimon bileşikleriyle paromomisinin bir kombinasyonu ve miltefosin sayılabilir. Şark çıbanı olarak da bilinen kütanöz hastalığın tedavisinde paromomisin, flukonazol ya da pentamidin etkin olabilir.
Layşmanyaz teşhisi nasıl konur?
İnsanlarda enfeksiyona 20'den fazla Leishmania türü sebep olur. Risk faktörleri arasında yoksulluk, beslenme bozukluğu, ormanların tahribi ve şehirleşme sayılabilir. Hastalığın bu üç tipinin teşhisi de mikroskop altında parazitlerin görülmesiyle konulur. Ayrıca, viseral hastalığın teşhisi kan testleri aracılığıyla konulabilir.
