Çalışma yetisini tamamen veya bir kısmını kaybeden vatandaşlar Malulen emekli nasıl olunur malunen emeklilik şartları 2020 nelerdir? gibi soruların cevaplarını arıyor. Öncelikle mallulen emeklilik nedir sorusuna açıklık getirelim. Malulen emeklilik ile meslekte çalışma ve kazanma gücünün tamamını ya da bir kısmını kaybetme durumunda, sürekli bir gelir kaybına neden olan fizyolojik bir risk olarak tanımlanan malullük için oluşturulmuş olan sigorta bu durumdaki vatandaşların mağdur olmalarını engellemek amacındadır. Malulen emeklilikle ilgili detaylar haberimizde...
MALULEN EMEKLİLİK NEDİR?
Meslekte çalışma ve kazanma gücünün tamamını ya da bir kısmını kaybetme durumunda, sürekli bir gelir kaybına neden olan fizyolojik bir risk olarak tanımlanan malullük için oluşturulmuş olan sigorta bu durumdaki vatandaşların mağdur olmalarını engellemek amacındadır. Malulen emekli olan vatandaşların, kaybettikleri işlerinden dolayı kazanamadıkları geliri telefi etmek için oluşturulan malulen emeklilik için gerekli şartları karşılamaları gerekmektedir. İşte bu haktan faydalanabilmek için uygun görülen şartlar.
.jpg)
MALULEN EMEKLİLİK ŞARTLARI HANGİ HASTALIKLARI KAPSIYOR?
– Kanser (Baş ve boyunun yumuşak dokusu, cilt, lenfoma, lösemi, multipl myelom, tükrük bezleri, tiroid bezi, meme, sinir sistemi, akciğer, mide, ince ve kalın barsak, karaciğer, safra kesesi, safra yolları, pankreas, böbrek, mesane, genital yollar, prostat, testis, penis kanserleri)
– Epilepsi
– Demans
– Beyin tümörleri
– Parkinson sendromu
– Serebral palsi
– Multiple Skleroz (MS)
– Zeka gerilikleri (IQ 50 ve altı)
– Şizofreni
– Bipolar bozukluk
– Görme azlığı
– Retina kanamaları
– Yardımsız ayakta durmayı engelleyen denge bozuklukları ile birlikte işitme kaybı
– Anemi
– Kol, bacak gibi organ kaybı
– Behçet hastalığı
– Gastrointestinal kanamalar
– Karaciğer sirozu
– Karaciğer nakli
– Kalp yetmezliği
– Kalp kapak hastalıkları
– Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları
– Solunum sistemi hastalıkları
– Kalp nakli
– Böbrek nakli
– Akciğer nakli
– Tüberküloz
– AIDS
MALULLÜK AYLIĞI NASIL HESAPLANIR?
Malûllük aylığı, esnaf (4/b) ve memurlarda (4/c) prim gün sayısı 9000 günden az ise 9000 gün üzerinden; 9000 gün ve daha fazla ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden bağlanıyor.
İşçi (4/a) statüsünde çalışanlarda prim gün sayısı 7200 günden az ise 7200 gün üzerinden; 7200 gün ve daha fazla ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden hesaplanıyor. Kişi başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise aylık bağlama oranı 10 puan artırılıyor.
Örneğin, 1800 gün prim ödemiş bulunan bir işçiye malûl aylığı bağlanırken, yirmi yıl, yani 7200 gün prim ödemiş kabul ediliyor. Ama işçinin primi 8 bin gün ise aylık bu prim günü üzerinden bağlanıyor.
MALLÜLEN EMEKLİ OLMANIN ŞARTLARI (GENİŞ)
1982 Anayasası'nın ikinci maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti sosyal bir devlettir. Sosyal devlet ilkesi, vatandaşlarına asgari bir yaşam düzeyi sağlamaya çalışan, aynı zamanda sosyal güvenliği temin eden bir devlet anlayışıdır. Sosyal güvenlik ve sağlık gibi hizmetler devlet güvencesi ile yapılır ve toplumun her kesimi bundan yararlanabilir.
Çalışanların emeklilik türlerinden birisi de malulen emekliliktir. Malullük ve malulen emeklilik kavramları, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda düzenlenmiştir. Malullük, 4A'lı olarak yani hizmet akdine ve iş sözleşmesine göre çalışan işçilerin ve 4B olarak bilinen kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan esnaf, zanaatkâr vs. ya da kamuya ait olan kurum ve kuruluşlarda memur olarak çalışan bireylerin herhangi bir iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma güçlerini kaybetmesidir. Dolayısıyla malulen emeklilik, çalışan bireyin sağlık durumu ile ilgili ortaya çıkan bir erken emeklilik hâlidir.
Malulen emekli olabilmek için gerekli ilk ve en önemli şart, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporudur. Sigortalının veya işverenin talebi üzerine SGK tarafından yetkilendirilen hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlar ve tıbbi belgeler sağlık kurulunca incelenmektedir. İnceleme sonucu sigortalının çalışma gücünün, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu en az %60'ını kaybettiği tespit edilen sigortalılar malul olarak kabul edilmektedir. Bu raporun alınabilmesi için kişilerin bulundukları il veya ilçedeki SGK merkezlerine başvurmaları ve hastanelere sevk edilmeleri gerekmektedir.
Malulen emekli olabilmek için gerekli ikinci şart en az 1800 gün prim ödemesidir. 1800 gün prim ödemesi yoksa veya prim ödemesini borçlanma ile 1800 güne tamamlayamıyorsa malullük aylığı alamaz. Sigortalının malul sayılabilmesi için 5 yıl ödenmiş priminin olması yanında en az 10 yıldır sigortalı olması gerekir. Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan aldığı sevkle birlikte başvurduğu sağlık kurulu tarafından çalışma gücü kaybı belirlenen sigortalının raporunda “başka birisinin sürekli bakımına muhtaç” ibaresi yer alıyorsa malullük aylığı bağlanması için en az 10 yıldır sigortalı olma koşulu aranmaz. Yani malullük aylığı alınabilmesi için 10 yıldır sigortalı olma koşulu bütün maluller için gerekli değildir. Malul kişi eğer başka birisinin sürekli bakımına muhtaç durumda ise 10 yıldır sigortalı olma koşuluna tabi olmaksızın malullük aylığı alabilir. Ancak sağlık kurulu raporunda “başka birisinin sürekli bakımına muhtaç” ibaresi bulunmuyorsa sigortalının malul sayılabilmesi için hem 5 yıl ödenmiş priminin olması hem de en az 10 yıldır sigortalı olması gerekir.
Malulen emekli olabilmek için çalışma gücü kaybında dikkate alınan rahatsızlıkların ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra başlamış olması gerekir. Yani kişi sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce var olan rahatsızlıkları nedeniyle malulen emekli olamaz.
Malullük aylığı konusunda kanser hastalarına tanınan önemli bir istisna söz konusudur. Malullük aylığı almak için gerekli prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık şartlarını sağlayan kanser hastalarına teşhisten itibaren 1 yıl içinde başvurmaları şartıyla sağlık kurulu raporu aranmaksızın malullük aylığı bağlanabilmektedir. Bu durumdaki kişiler eğer teşhisten itibaren 1 yıl içerisinde SGK'ya başvururlarsa sağlık kurulu raporu almaksızın, 18 ay süreyle malul sayılıyorlar. 18 aylık sürenin sonunda kanser hastalığına bağlı olarak çalışma gücünde kayıp söz konusu ve bu kaybın oranı en az yüzde 60 ise bu kişiler malullük aylığı almaya devam etmektedirler.
Malullük aylığı, sigortalıların 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlamaları veya kontrol muayenesi sonucu malullük durumunun ortadan kalkması hâllerinde kesilir.
Şunu da belirtmeliyiz ki, 5510 sayılı Kanun'un 39'uncu maddesi uyarınca; üçüncü bir kişinin kastı nedeniyle malul olan sigortalıya veya ölümü hâlinde hak sahiplerine, kanun uyarınca bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, kurumca zarara sebep olan üçüncü kişilere rücu edilir. Yani Sosyal Güvenlik Kurumu yaptığı ödemeler nedeniyle karşılaştığı maliyeti, sorumlulukları oranında ilgili kişilerden tahsil eder. Üçüncü kişiler peşin sermaye değerinin yarısından kusurları oranında sorumludurlar.
Çalışma veya meslekte kazanma gücünün kısmen veya tamamen yitirilmesi olarak tanımlanan malullük, bir hastalıkla veya fiziksel bir engelle mücadele etme zorunluluğunu beraberinde getirdiği gibi sürekli bir gelir kaybına da yol açılmaktadır. Malullük maaşının bağlanması çalışma gücünü kaybeden sigortalıya, gelir kaybının telafisi ve hastalıkla mücadele etmesinde önemli bir güvence sağlamaktadır. Vatandaşların sosyal güvencesinin sağlanması, anayasa ile teminat altına alınmış sosyal devlet anlayışının da temel taşlarından biridir. Bu unsurların başında da malulen emeklilik kurumu gelir.
.jpg)
