Uluslararası ekonomik sistemin son dönemdeki en önemli kavramlarından birisi kripto para ve blockchain sistemi.
Gerek bireysel gerekse kurumsal anlamda yatırımcılar bu sistemin ayrıntıları üzerinde kafa yorarken bir taraftan da hangi tarz adımların ve ne yönde atılması gerektiği hususunda da önemli çalışmalar gerçekleştiriliyor.
Biz de bu satırlarda sisteme ana hatlarıyla bakmak istedik...
Sistemin kurulumu ve temel dinamikleri
Kripto para birimlerinin arkasındaki temel teknoloji blockchain'dir. Blockchain teknolojisinin ardındaki fikir, bilim adamları Stuart Haber ve W. Scott Stornetta'nın hesaplama açısından kullanışlı bir çözüm ile dijital belgelerin zaman damgası ile kurcalanamaz veya geriye dönük olarak değiştirilememesi şeklinde 1991 yılında tanımlanmıştır.
Sistem, zaman damgalı belgelerin saklanması için kriptolanmış güvenli bir blockchaini kullanmış ve 1992 yılında Merkle ağaçları tasarıma dahil edilmesiyle birlikte birkaç belgenin bir blok halinde toplanması sağlanmış, buda sistemi daha verimli hale getirmiştir. Bununla birlikte, bu teknoloji kullanılmamış ve patent Bitcoin'in başlangıcından dört yıl önce, 2004 yılında sona ermiştir.
Token oluşturuluyor
2004 yılında bilgisayar bilimcisi ve kriptografi aktivisti Hal Finney (Harold Thomas Finney II), yeniden kullanılabilir iş ispatı olan RPoW adlı bir sistemi tanıtmış; bu sistem, değiştirilemez ve özgün bir Hashcash tabanlı iş ispatı tokenı alarak çalışmaya başlamış ve karşılığında kişiden kişiye aktarılabilen bir RSA imzalı token oluşturmuştur.
2008'in sonlarında, Bitcoin olarak adlandıralan merkezi olmayan eşler arası elektronik bir para sistemini tanıtan whitepaper, bir kişi veya grup tarafından Satoshi Nakamoto adını kullanılarak bir kriptografi posta listesine gönderilmiştir.
Etherium sürecine geçiş
2013 yılında, bir programcı ve Bitcoin Dergisi'nin kurucularından biri olan Vitalik Buterin, Bitcoin'in merkezi olmayan uygulamalar oluşturabilmesi için bir betik diline ihtiyaç duyduğunu belirtti. Topluluk içinde anlaşmaya varamayan Vitalik, akıllı sözleşmeler olarak adlandırılan kodlama işlevi özelliği olan yeni dağıtık tabanlı bir blockchain hesaplama platformu olan Ethereum'u geliştirmeye başladı.
Sistemin ana hatları
Blockchain, yani Blok Zinciri, bloklardan oluşan zincir yapıyı tanımlıyor. Blockchain, dağınık yapıda bir veritabanı sistemi olarak şifrelenmiş işlemlerin takibini sağlar. Blockchain, iş ağında yer alan işlemlerin kaydedilmesi ve varlıkların takip edilmesi gibi süreçleri kolaylaştırmaktadır. Aynı zamanda bu sistem, paylaşılabilen ve üzerinde değişiklik yapılamayan bir defter olarak da düşünülebilir.
Teknolojideki konumu
İş süreçlerinin güvenli ve verimli bir şekilde işleyebilmesi için bilginin mümkün olan en hızlı ve doğru şekilde aktarılması gerekmektedir. Blockchain'in bu noktada en temel faydası, yalnızca izni olan ağ üyelerinin ulaşabileceği bir defter niteliğinde olmasıdır. Üstelik, sisteme erişebilen üyeler, verilerde herhangi bir değişiklik yapamamaktadır. Blockchain'i ideal kılan bir özelliği de paylaşılabilen ve şeffaf bilgi sağlayan bir yapıda oluşudur. Bu, kullanıcı için güven verici bir unsurdur.
Nasıl bir çalışma sistemine sahip?
Blockchain, merkezi bir sisteme sahip değil. Tüm bilgisayarlar üzerinden blok zincirinde yer alan verilere ulaşım sağlanabilir. Bilgilere ulaşmanın yanında burada yapılan işlemlerin kimlere ait olduğu ve ne zaman yapıldığı gibi bilgilere de şeffaf bir şekilde ulaşabilmek mümkün.Bu teknolojide yapılan işlemler değiştirilemediği için bir düzeltme yapmak istendiği zaman sisteme yeni bir kayıt eklenmektedir. Böylece, tüm detaylar korunur ve yapılan tüm doğru ve yanlış işlemler gözlemlenebilir.
Blockchain teknolojisinde kimlik, bütün ağların tanıdığı kullanıcı kimlik numarası şeklinde oluşturulmaktadır. Böylece kullanıcı adı, soyadı gibi kişisel bilgileri kullanmak yerine tüm işlemler bu kimlik numarası ile yapılır. Burada yapılan işlemler, kullanıcının sistemindeki matematiksel hesaplamalar, yani hash fonksiyonları ile şifrelenerek zincir üzerine kayıt edilir.
Hash fonksiyonları ile oluşturulan karakter dizileri harfler ve rakamlardan meydana gelir. Yapılacak en ufak bir değişiklik halinde farklı bir dizi oluşur.
Kullanım alanları
Yapılan tüm işlemler, kullanıcı vasıtası ile doğrulanır ve kayıtlar kalıcı hale gelir. Bu da, bu teknolojinin merkezi bir yapıda olmadığını gösterir. Kısacası, blockchain teknolojisini önemli kılan unsurlar; anonim bir yapıya sahip oluşu, merkezi bir sistem olmayışı ve bozulamaz ve hacklenemez oluşu.Blockchain teknolojisi, bünyesindeki bilgileri güvenle saklama özelliği ile veri gizliliği sunmaktadır. Burada yer alan verileri değiştirmek için ise diğer bloklardan onay almanız gereklidir. Bu da, blok sayısı kadar onay mekanizmasını devreye sokmaktadır. Böylece sistem, dışarıdan gelebilecek iyi ya da kötü niyetli bir aksiyonun önüne geçerek verinin güvende olmasını sağlar.
Blockchain teknolojisi pek çok farklı sektörde kullanılabilen bir yapıya ve işleve sahip. İşte, bu teknolojinin yaygın olarak kullanıldığı başlıca sektörler:Kamu sektörü,Finans sektörü,Enerji sektörü,Sağlık sektörü,Tedarik zinciri.
