Tüketim toplumu olduğumuz bir gerçektir. Öyle ki, doyumsuzluk ve yetersizlik hissiyle pek çok ürüne sahip olma arzusu, alınan ürünün gerekli veya gereksiz olduğunu pek önemsemeden hemen hemen herkesin sahip olduğu bir istektir. Temelde ihtiyaçların giderilmesi adına insanların başvurduğu bir aktivite olan alışveriş, şu an oldukça geniş anlamlara sahip olmuş; hemen hemen her konuda bir rahatlama bahanesi olarak kullanılan bir tutkuya çevrilmiştir. Sahip olma ve elde etme arzularına sahip olan insan, çoğu zaman nefsine karşı koyamaz. Bu sebeple de alışveriş artık yaşamın doğal bir akışı olmaktan çıkmış olup bir çılgınlığa dönüşmüştür. Özellikle çağımız gereği, gerek internet alışverişleri gerekse ürünlere ulaşım kolaylığı göz önüne alındığında bireylerin harcamak dışında pek fazla seçenekleri kalmıyor. Alışveriş kültürünün bu denli hayatlarımızda yer alması, insanları ekonomik olarak zorlamaya başlamıştır. Tam da bu sebeple bireylerin indirim arayışına çok rahat bir şekilde şahit olmak oldukça mümkündür. İndirim adı altında, bireylere dayatılan geniş seçenek yelpazesi sayesinde normal fiyatlarına oranla ürünlerden daha fazla kar elde edildiğini belirtmemize gerek olmadığını düşünüyorum. Bu indirim furyalarının en popüler olanı ise İngilizce'si Black Friday olarak bilinen Kara Cuma'dır. Tüm yıl Kara Cuma'da alışveriş yapmayı bekleyen milyonlarca insan olduğu da verilerle saptanmıştır. Peki insanları bu kadar alışverişe yönelten, uğruna bu denli sabırla beklenilen Kara Cuma aslında nedir? Nasıl ve nerede ortaya çıkmıştır? İsmi neden Kara Cuma yani Black Friday olmuştur? Black Friday bundan sonraki yıllarda hangi günlere denk gelmektedir? İşte tüm bu konuyla ilgili merak edilen her şeyi detaylarıyla bu yazıda bulabilirsiniz.
Kara Cuma aslında nedir?
Amerikan kültürünün temel taşlarından biri olan Black Friday, Amerika'nın kutsal günlerinden biri olarak kabul edilen Şükran Günü'nden sonra görülen ilk cuma gününe denk gelmektedir. Bahsi geçen bu gün, 1932 yılından bu yana Noel'in başlangıcı sebebiyle alışveriş sezonunun başlangıç günü olarak kabul edilir. Şükran Günü'nün etkisi sayesinde olacak ki, tam da bu tarihte firmalar ürünlere oldukça yüksek oranda indirim imkanı sağlayarak, tüketiciyi mutlu etmek ve normal zamandan daha çok bir kazanç elde etmeyi hedeflemektedirler. Black Friday günlerinde, tüm mağazalar olabilecek en erken saatlerde açılıp, çok geç saatlere değin açık kalmaktadır. Tüketicinin karşılaştığı fiyat üzerinden, ürünü reddetmemesi ve almasını sağlamak adına ise oldukça yüksek miktarda indirim oranı uygulandığını söylemek hiç de yanlış olmayacaktır. Ancak bu tarih resmi tatil olarak kabul edilmez. Buna rağmen, Black Friday avantajlarından faydalanmak isteyen insanlar gerek işlerini aksatmak, gerek uzun saatler boyunca sıra beklemek pahasına dahi olsa bu günleri kaçırmamaktadır. Tüketicilerin birer canavara döndüğü bu gün de kafalarına konukları ürünleri alabilmek için müşteriler arasında pek çok itiş kakış yaşandığı da bir gerçektir. Tam da bu sebeple tahmin edilmesi kolay olacaktır ancak, bu günlerde pek çok kaza, olay ve hatta yaralanmalar yaşanmaktadır.
Black Friday nasıl ortaya çıkmıştır?
Amerikan kültürünün temel taşlarından biri olan Black Friday, Amerika'nın kutsal günlerinden biri olarak kabul edilen Şükran Günü'nden sonra görülen ilk cuma gününe denk gelmektedir. Bahsi geçen bu gün, 1932 yılından bu yana Noel'in başlangıcı sebebiyle alışveriş sezonunun başlangıç günü olarak kabul edilir. Amerika'da 1932 yılından bu yana her yıl karşılaşılan bu alışveriş çılgınlığı gün, tarihte ilk kez 1961 yılında gazetelerde yayımlanmaya başlamıştır. Hatta ilk duyurulmaya başlandığında Black Friday olarak isimlendirilmiştir. Peki böylesi güzel bir alışveriş imkanı sunan güne neden Black Friday denmiştir?
Kara Cuma olarak isimlendirilmesinin sebebi nedir?
Özellikle Amerikan kültürü göz önüne alındığında Şükran Günü ve Noel Bayramı çok ciddiye alınan ik geleneksel durum olarak bilinmektedir. Peki ama bu kutsal günlerden sonra gelen alışveriş sezonunun açılmasının kutlanması neden Kara Cuma olarak isimlendirilmiştir? Bunun sebebi 1961 yılında yayımlanan gazete haberiyle doğrudan ilişkilidir. Açıklamak gerekirse, 1961 yılında Amerika'nın eyaletlerinden biri olan Philadelphia'da, bahsedilen bu alışveriş çılgınlığının yaşandığı sıradan günlerden biri olmasıdır. Sıradan dememizin sebebi, o tarihten bu yana durumun hemen hemen değişmemesidir. O gün Philadelphia eyaletinde bu alışveriş çılgınlığı sebebiyle yoğun ve öngörülemez bir trafik olduğu ifade ediliyor. Oluşan trafik bir yana, yaşanan zorluklar bir yana konduğunda bu günün Amerikalılar arasında Black Friday ( Kara Cuma ) olarak tanımlandırılması da oldukça normal olarak kabul edilmektedir.
Ekonominin giderek zarar görmesi ve paranın değer kaybetmesi sebeplerinden ötürü, son yıllarda bahsedilen Black Friday (Kara Cuma) günü hem tüketici hem de satıcı için oldukça olumlu bir yatırım olarak görülmektedir. Amerika'nın yanında Kanada ve İngiltere'de de resmi bir şekilde var olan Black Friday günü, artık yalnızca mağaza yerleşkelerinde değil; online platformlar üzerinden de satışa geçmeye başlamıştır. Bu durum tüketiciye daha çok kolaylık sağladığından, yine satıcı için oldukça karlı bir atılım olmuştur. Ancak Black Friday'in internet üzerinden de uygulanması yine de mağazalarda fiziki olarak yaşanan olaylara engel olamamıştır. Hemen hemen her Kara Cuma günlerinde bu durum yaşanmış olup, kargaşanın yaşanmadığı bir güne rastlanmamıştır.
Peki Kara Cuma günü yaşanan olaylar nelerdir?
Bahsedilen bu indirim gününün Kara Cuma olarak adlandırılmasının sebebi, hatırlarsanız eğer Philadelphia eyaletinde bu alışveriş çılgınlığı sebebiyle yoğun ve öngörülemez bir trafik olmasıdır. Oluşan trafik bir yana, yaşanan zorluklar bir yana konduğunda bu günün Amerikalılar arasında Black Friday ( Kara Cuma ) olarak tanımlandırılması da oldukça normal olarak kabul edilmektedir. Aşırı kalabalık sebebiyle Kara Cuma günlerinde kazalar oldukça sık karşılaşılan durumlar olmuştur. Yıldan yıla kaza oranlarının da arttığını söylemek bu noktada yanlış olmayacaktır. Bunlara örnek olarak, alışverişte kullanılan alışveriş arabalarının aceleden müşteri veya çalışanlara çarpıp, yaralanmalara sebep olması verilebilir. 2006 yılında ABD şehirlerinden biri olan Columbus, Ohio şehrindeki Wallmart mağazasında, müşterilerin sabırsızlığı sebebiyle, mağaza kapıları açılır açılmaz akın akın içeri girmeleri, çalışanların çeşitli sebeplerle yaralanmalarına yol açmıştır.
Benzer bir durum 2008 yılında Valley Stream de yaşanmıştır. Çok erken saatlerde açılan mağazalar için kapının önünde sırada bekleyen tüketiciler, kapıların açılma sinyaliyle beraber kapıları kırdılar, bu olay yüzünden 34 yaşında bir müşterinin ezilerek öldüğü kayda geçmiştir. İlginç olan ise, bu olay sonucunda 34 yaşındaki müşterinin hayatını kaybetmesi sebebiyle kendini suçlu hisseden bir başka müşteriye denk gelinmemiştir. Yine Valley Stream'de yaşananlara oldukça benzer bir olay ise 2010 yılında Buffalo'da, Target adlı alışveriş merkezi önünde alışveriş için bekleyen uzun bir kuyruk olması sebebiyle yaşanmıştır. Bu olayda, öylesi uzun bir sırayı beklemek istemeyen müşteriler, diğer müşterileri tehdit ederek öne geçmeye çalışmışlardır. Tüm bu örneklerden, Kara Cuma'nın neden kara sıfatı ile nitelendirildiği net bir şekilde ortaya çıkmaktadır.
Black Friday bundan sonraki yıllarda hangi günlere denk gelmektedir?
Bu yıl 26 Kasım 2021 gününe denk gelen Black Friday, önümüzdeki yıllarda yine Kasım ayında ancak farklı günlerde denk gelmektedir. İşte bu günlerin ajandası aşağıda verildiği şekilde olacaktır:
25 Kasım 2022
24 Kasım 2023
29 Kasım 2024
28 Kasım 2025
27 Kasım 2026
26 Kasım 2027
24 Kasım 2028
