İş göremezlik ödemesi; sigortalı çalışanların hastalanmaları, iş kazası geçirmeleri veya meslek hastalığına yakalanmaları halinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından mağdur olmasını önlemek için çalışlara sağlanan ödeme anlamına gelmektedir. İşçiler tarafından rapor parası olarak da tanımlanan bu hakkın kazanımında çalışanın bu ödemeyi alabilmesi için hasta olduğunu kanıtlayacak bir rapor sunması lazım.
Kadınlar için doğum ödemesi
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre 3 farklı geçici iş göremezlik ödeneği mevcut. Bunlardan biri sigortalı çalışan, işyerinde bir kaza geçirir ya da işiyle ilgili meslek hastalığından dolayı rapor alırsa SGK tarafından rapor ücreti alma hakkına sahip olmakta. Çalışan, hastalığından ya da herhangi bir rahatsızlığından dolayı rapor aldıysa rapor tarihinden önceki 90 günde SGK priminin ödenmiş olması şartıyla rapor parası alabilmekte. Sigortalı kadın çalışanların da doğum yapmaları durumunda doğumdan önceki 8 haftada ve doğumdan sonraki 8 haftada doğum parası olarak rapor parası alma hakkı mevcut. Çoğul hamileliklerde ise bu süre doğum öncesindeki 10 hafta oluyor.
Raporda dikkat edilecek kurallar
Raporunuzu işverene hızlı bir şekilde teslim etmelisiniz. Böylece e rapor sistemi için tanınan 5 günlük süreyi aşmamış olursunuz. Rapor aldıktan sonra bağlı olduğunuz SGK'ya bildirimde bulunmanız sizin faydanıza olacaktır. Hastaneler yakındaki herhangi bir SGK şubesine bildirim yapılabilir. SGK raporunuzu inceledikten sonra onay vermelidir. Onay gelir gelmez PTT'ye ödemenizi yapar. Size de SMS ile bilgilendirme yapılır.
Ödeme nasıl alınacak?
Sigortalı çalışanların bu ödemeyi alabilmesi için bazı şartları yerine getirmesi gerekmekte. Çalışanların iş kazası, hastalık, analık hali veya meslek hastalığı dolayısıyla iş göremezliğe uğraması ve Sosyal Güvenlik Kurumunca yetki verilmiş olan hekimlerden ya da sağlık kurullarından sağlık raporu almış olması gerekiyor. Yatarak tedavi görmeyi gerektiren bu durumlarda çalışanın prim borçlarının da olmaması aranıyor.Sigortalı çalışanlarda olduğu gibi doğum gerekçesiyle iş göremezlik raporu ödemesi alacak kişilerin de doğum öncesindeki bir yıl içerisinde en az 90 günlük sigorta priminin bildirilmiş olması lazım.
Ne zaman alınmaktadır?
SGK, sigortalı çalışana geçici iş göremezlik ödemesini raporun 3. günü itibarıyla yapmaya başlıyor. Fakat ilk 2 günlük rapor ücretinin çalışanın işvereni tarafından ödeneceğine dair yasada bir düzenleme bulunmuyor. 1 ya da 2 günlük rapor alan sigortalı çalışanlara Sosyal Güvenlik Kurumunca herhangi bir rapor parası ödemesi yapılmıyor. Buna karşılık geçici iş göremezlik ödeneğinden iş kazası yaşayanlarla alakalı olarak bir istisna bulunuyor.
Geçici iş göremezlik ödenekleri anlaşmalı banka şubeleri aracılığı ile yapılmaktadır.
İş kazası nedeniyle rapor alan çalışanlara Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından her gün ödeme yapılıyor. Aynı zamanda bu kişilerde sağlık aktivasyonu için 30 günlük prim yatırma şartı ve geriye doğru 90 günlük çalışma şartı da aranmıyor. Rapor paraları işverenin çalışanın raporunu SGK'ya iletmesinden sonraki en geç 15 gün içerisinde PTT aracılığıyla çalışanın hesabına yatırılıyor. Ancak ücret hesaba aktarıldıktan sonra belirli bir zaman zarfı içerisinde alınması şartı bulunuyor. Alınmamış ödenekler SGK'ya geri gönderiliyor.
Sürekli iş göremezlik hali
Sürekli iş göremezlik ödeneği ise Kurumca, iş kazası geçiren veya meslek hastalığına tutulan sigortalıya sağlanan sağlık yardımı ve tedavi sonunda, şayet sigortalının geçici iş göremezlik durumu düzelip çalışma gücü yeniden kazanılmamışsa, sürekli iş göremez duruma düşen bu sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanır.Sürekli iş göremezlik gelirinden yararlanma koşulları arasında belli bir sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş gibi faktörler yer almaz.
Ancak, 4/b sigortalıları ile tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalılarının sürekli iş göremezlik ödeneği hakkından yararlanabilmeleri için genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir.
Nasıl hesaplanıyor?
Rapor parası hesaplama işlemi için rapordan önceki son 3 aydaki ödeme bilgilerine ihtiyaç duyulmakta.. Son 3 ayda çalışma görünmüyorsa geriye doğru gidilip diğer aylara bakılıyor. Son 3 ayda ödeme bulunması halinde bu süreçteki toplam ödemeleri ve gün sayısını yazmak gerekiyor. Aynı zamanda prim ikramiye geliri varsa onların da hesaba dahil edilmesi gerekiyor. Ardından toplam ödemeler, toplam gün sayısına bölünüyor. Sonrasında bu sayı; raporlu olunan gün sayısından 2 çıkartıldığında (ilk 2 günün ödemesi yapılmadığı için) çıkan gün sayısıyla çarpılıyor.
Raporunuzu nasıl görebilirsiniz?
Ayakta tedavilerde 2/3, yatarak tedavilerde ise 1/2 ödeme alındığından tedavi şekline göre hesaplama tamamlanıyor. Sigortalı çalışan işe başladığı ilk gün bu iş kazasını yaşarsa emsal ya da aynı işte çalışan bir başka sigortalının kazancı üzerinden hesaplama yapılıyor. Rapor parası görme işlemi için ise e-devlet kapısı sistemine online olarak giriş yapmak gerekiyor. Buradan 4a-4b iş göremezlik ödemesi sorgulama menüsüne giderek kolayca sorgulama yapılabiliyor.
