Fener Rum Patrikliği'nin 1992'de kurulan ve bazı Ortodokslar tarafından ayrılıkçı olarak görülen Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin bağımsızlığını tanıması Ortodoks kilisesinde gerginliği zirveye ulaştırdı. Moskova Patrikliği, İstanbul Rum Patrikliği ile ilişkileri keserken konuyla ilgili ilk kez konuşan Putin “Bunun sonuçları yapanlar için ağır olur” dedi.
usya'nın Kırım'ı ilhakından sonra bozulan Rusya-Ukrayna ilişkileri gittikçe daha da gerginleşiyor. Siyasi, tarihi, ekonomik ve kültürel alandaki mücadeleye son aylarda yeni bir mücadele alanı daha eklenmiş oldu. Bu sefer Moskova ile Kiev'i karşı karşıya getiren konu, Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin statüsü oldu. İstanbul'daki Fener Rum Patrikhanesi'nin de 12 Ekim'de Moskova Partikliği'ne bağlı Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin bağımsızlığını tanıması, sorunu bambaşka bir boyuta taşıdı. Yaşanan gelişmeler Ortodoks dünyasında III. Roma kavgasını başlattı.
Dünyada yaklaşık 220 milyon bazı istatistiklere göre 300 milyon Ortodoks yaşıyor. Bunların yarısından fazlası Rusya Federasyonu vatandaşı. Rusya'yı ise Ukrayna, Beyaz Rusya ve Balkan ülkeleri takip ediyor. Bizans'ın yıkılışından sonra Moskova'nın kendisini III. Roma ilan etmesi, dünyadaki Ortodoksların büyük kısmının Rusya'da yaşaması, Rusya'nın uluslararası arenada önemli bir konuma sahip olması, diğer önemli patrikliklerin Müslüman ülkelerin topraklarında bulunması gibi hususlar, şüphesiz Moskova'yı ve Rus Ortodoks Kilisesi'ni en önemli Ortodoks merkezlerinden biri kılıyor. Buna rağmen Rus Ortodoks Kilisesi (Moskova Patrikliği), Ortodoks kiliseler ‘hiyerarşisinde' İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, İskenderiye Rum Ortodoks Patrikhanesi, Antakya Rum Ortodoks Patrikhanesi ve Kudüs Rum Ortodoks Patrikhanesi'nden sonra ancak 5. onur sırasına sahip ve adı da Ortodoks kiliselerindeki merasim ve dualarda 5. sırada zikrediliyor.
Doğu Roma İmparatorluğu'nun merkezinde bulunması ve diğer bütün kiliselerin ana kilisesi konumunda olması nedeniyle İstanbul Patrikhanesi “eşitlerin birincisi”, İstanbul Patriği de gayri resmi de olsa ‘bütün Hristiyanların temsilcisi' ve ‘dini lideri' olarak kabul ediliyor. Durum böyle olunca Rusya'nın Kırım'ı ilhakıyla bozulan Kiev-Moskova ilişkileri dini alandada bağları kopardı. Bunun üzerine 45 milyonluk Ukrayna'da bulunan iki Ortodoks Kilisesi'nden bütün Ortodoks dünyasının tanıdığı ve aynı zamanda Rusya'nın Ukrayna'daki en büyük dayanaklarından biri olan Moskova Patrikliği'ne bağlı Ukrayna Ortodoks Kilisesi'ne rakip olarak 1992'de kurulan Ukrayna Ortodoks Kilisesi (Kiev Patrikliği) Fener Rum Partrikliği'ne başvurarak bağımsızlığının tanınmasını istedi. İstanbul'da düzenlenen toplantı sonrası Patrikhane Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin (Kiev Patrikliği) bağımsızlığını tanıdı.
Bağımsızlık talebinin bulunulduğu günlerde açıklama yapan Rusya Kilisesi Sözcüsü Vladimir Legoida, Fener Rum Patrikliği ile mevcut tüm ilişkilerin kesildiğini duyurmuştu. Talebin kabul edilip kararın kesinleşmesinden sonra Moskova Patriği Kirill'in Basın Sözcüsü Aleksandr Volkov sert bir açıklama daha yapmıştı. Volkov, yaptığı açıklamada, Fener Rum Patrikhanesinin kararının Ortodoksları böleceğini açıkladı. Volkov, “Bu karar dağılmanın meşrulaştırılmasıdır. Fener Rum Patrikhanesi eylemleriyle kırmızı çizgiyi geçmekte ve Ortodoks birliğini felakete götürmektedir” ifadesini kullandı. Moskova Patrikhanesine bağlı Ukrayna Ortodoks Kilisesi Basın Sözcüsü Vasiliy Anisimov da Fener Rum Patrikhanesinin kararına tepki gösterdi. Anisimov, “Bu karar kiliseye karşı son derece düşmanca bir eylemdir” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Doğu Roma imparatorluğunun yıkılmasından sonra en büyük ayrışmasını yaşayan Ortodoks Kilisesi'nde gelişme ile ilgili en sert uyarı ise Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'den geldi. Ortodosk dünyasında benzeri görülmemiş bölünme süreci hakkında ilk kez değerlendirmelerde bulunan Putin, “Bir noktanın altını çizmek istiyorum: böylesine hassas bir alanı (dini) siyasete alet etmek, en ağır sonuçlara yol açar, özellikle de bunu yapanlar için” dedi. Rusya'da Ortodoks Kilisesi'nin otoritesinin artmasına öncülük eden ve Moskova Patriği Kirill ile yakın ilişkilere sahip olan Putin, Rus kilisesiyle yurtdışındaki inananların arasını açmaya yönelik girişimler olduğunu belirterek, “Görevimiz, en başta insanlık için, manevi ve tarihi birliği korumaktır” diye konuştu.
