Sisin içindeki Köln Katedrali...
Kötüye kullanım skandalları, güvenilmez başpiskoposlar ve inananlar kaçıyor: Kilise derin bir kriz içinde. Ahlaki Teoloji ve Etik Profesörü Daniel Bogner, kilise anayasasında reform yapmayı düşündü. T-online ile yaptığı röportajda rahatsız edici gerçekleri dile getiriyor.
Kiliseden ayrılanların sayısı artıyor ve Köln Başpiskoposu Rainer Maria Kardinal Woelki büyük eleştirilere maruz kaldı. İlahiyatçı Daniel Bogner, kilisenin binlerce yıldır nefret ettiği şeyi talep eder: Devrim - böylece kilisenin iyileşme şansı olur. Çünkü sorununuz sistem tarafından yaratılmıştır.
t-online: Prof. Bogner, diyorsunuz ki: Kilise bedeni hasta. Kilise sisteminde ne işe yaramaz?
Daniel Bogner: Pek çok insan hâlâ kilisede; çünkü adil ve merhametli bir Tanrı ile Hıristiyan inancının mesajını, tüm insanların eşit haysiyetini ve onun sorumluluğunu çekici buluyorlar. Kilisenin temel sorunu şudur: Kilise iyi bir içeriğe sahiptir, ancak ona uygun olmayan formlara sahiptir.
"Mutlakıyetçi bir monarşi modeline" dayanan önceki biçim çok katı ve modası geçmiş olduğu için "dini anayasa reformu" çağrısında bulunuyorlar. Kilise kuvvetler ayrılığı ile bir devlet gibi mi inşa edilmelidir?
Kilise bugünkü şeklini, bugün bir arada varlığımızdan birçok şeyin var olmadığı bir zamanda geliştirdi. Örneğin bağlayıcı katılım, kuvvetler ayrılığı, gücün kontrolü, demokrasi. Kilise modası geçmiş bir görünümde yaşarken, diğer her şey çoktan evrim geçirdi. Elbette kilise ikili doğası olan bir yapıdır: bir yandan - teolojik olarak konuşursak - ilahi bir temeldir. Öte yandan, bugün dünyamızda her şey oluyor. Dolayısıyla kilise, demokratik bir toplumun zorluklarına veda edemez. Aksine ondan çok şey öğrenebilir. Eyalette veya kilisede insanların birlikte yaşadığı her yerde hiyerarşiler oluşur. Ve güç kullanma, aynı zamanda kontrol etme ihtiyacı.Ancak güç, kilisede bile insanlar tarafından istismar edilebilir.
Ahlaki teoloji ve etik profesörü Daniel Bogner...
Daniel Bogner (1972 doğumlu) Münster'de yaşıyor ve Fribourg Üniversitesi / İsviçre'de teolojik etik dersleri veriyor. Diğer şeylerin yanı sıra, insan hakları sorunlarıyla ilgileniyor ve Katolik Kilisesi'nin krizi hakkında giderek daha fazla konuşuyor. En önemli düşünceleri, "Bizim için kiliseyi kırıyorsunuz ... ama buna izin vermeyeceğiz" (Herder 2019) kitabında özetlenmiştir.
Kilise'de taciz neden cezalandırılmadan bu kadar uzun süre mümkündü?
Tarihsel faktör var: Uzun zamandır var olan bir şey, yüzyıllar boyunca kendi ağırlığını geliştiriyor. Bir noktada şöyle düşünüyorsunuz: Bu doğru çünkü uzun zamandır var. Öte yandan, her zaman bir kutsallaştırma, yani kilisenin bu kurumsal formunun teolojik bir abartısı vardı. Buna eleştirel bir gözle bakmalı ve bugün sorgulamalısınız. Uzun zamandır olmadı. Ayrıca kilise üyeleri arasında bir "koyun bilinci" gelişmiştir. Asi olmaktansa itaat etme olasılığı daha yüksektir. Soru sormaktansa takip etme olasılığı daha yüksektir.
Taciz skandalları şimdiden işleri harekete geçirdi.
Tanrıya şükür. Rahipler bile Kilise tarafından kendilerine verilen bu görevi, bu koltuk tahsisini artık kabul etmiyorlar. Sorgulamaya başlıyorsun. Ve ikinci bir önemli neden şudur: Kilise insan onuru hakkında çok şey anlatsa da, yasasında bireyin tutarlı bir koruması yoktur. Sonuç olarak, insanlar genellikle kurbanların çektiği acılardan ziyade kurumun itibarına daha fazla ilgi duyuyorlardı. Bir şey çok önemlidir: Kilise kendine sadık kalabilmek için gelişmelidir. Bu saatin çağrısı.
Köln Başpiskoposluğunun mevcut kriz yönetimini ve Başpiskopos Rainer Maria Kardinal Woelki'nin davranışını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Felaket. Bir yerde açıklığa kavuşturma iradesinin de olduğunu kriz yönetiminden devraldım. Ancak aynı zamanda Köln davası, bu açıklamanın mantıklı bir şekilde yapılamayacağını gösteriyor, çünkü kilise liderliğinin eylemlerinin kurumsal izleri çok sorunlu. Bir piskoposluk, mutlakiyetçi bir monarşi gibi yapılandırılmıştır. Güçlerin bağlayıcı bir kontrolü yoktur, başpiskopos, tek başına yasaları geçirebilen, uygulayabilen ve yargılayabilen yüce hükümdardır. Piskoposlar gerçekten bir şeyi değiştirmek ve yenilemek isteseler bile, yine de resmi kıyafetlerine hapsolmuş durumdalar. En iyi iyi niyet burada işe yaramaz. Yani yapılara yaklaşmanız gerekiyor. Burjuva toplumda her ikisine de ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiştir: İlgili kişilerin doğru tutumu, aynı zamanda doğru çerçeve. Biz buna anayasa diyoruz. Ancak Kilise için iyi bir anayasa diye bir şey yoktur. Ve bunu Köln davasında çok net bir şekilde görebilirsiniz.
Köln Başpiskoposu Rainer Maria Kardinal Woelki: Davranışı birçok kişinin kiliseden uzaklaşması için de bir sebep...
Kilisenin bu katı çerçevesinden çıkmak için ilk adımlar ne olabilir?
Kilise için ana plan yok. Ancak atılabilecek adımlar var. Kilise liderliği, kilisenin anayasal düzeninin daha da geliştirilmesi için girişimlerde bulunmak zorunda kalacaktı. Bu hala çok ürkekçe oluyor. Piskoposların proaktif olarak kilise düzenini yeniden şekillendirmek istemesi gerçeğini özlüyorum. Bunun elbette küresel bir ağda yapılması gerekir. Reform yapmaya istekli Alman piskoposları neden diğer ülkelerden bakanlıktaki kardeşleriyle güçlerini birleştiremiyor? Ne de olsa sorunlar her kıtada var.
Kilise Üyeleri Ne Yapabilir?
Kilise üyelerinin koyunlarına itaat etmekten vazgeçmeleri önemli olacaktır. "Pastoral itaatsizliğe" ihtiyacımız var. İnsanlar hemen kiliseyi terk etmek zorunda değiller ama: Sistem tarafından kendilerine verilen koltuk tahsisini reddedebilirler. Örneğin, Kilise'de çalışan kadınlar, kendilerine verilen görevleri yapmayı reddedebilir ve onları ikinci aşamaya yerleştirebilir. Teolojik bir uyarı grevine ihtiyacımız var. Ve çok dürüst nedenlerle. Konu ile ilgili. Rahipler de daha net olabilir ve piskoposlarına karşı başkaldırabilirler. Ağırlığı var!
Şimdiye kadar dahil olan herkes için sadece iki seçenek vardı: ayrılmak veya kalmak.
Katılıyorum. Bununla birlikte, ikili mesaj şu olmalıdır: Kilise olarak kalmak istiyoruz, ama eskisi gibi değil. Bu bir örnek teşkil eder. Ne yazık ki, kiliseden gelen istifalar, orada kalan sertleri her şeyi daha da katı bir şekilde yorumlamaya teşvik ediyor. Üçüncü yolu alıyor.
Kilise isyana tahammül edebilir mi?
Evet. İsyan doğru sebep adına ise - yani adalet, merhamet ve hayırseverlik gibi İncil değerleri - o zaman kilise isyana sadece tahammül edemez. Kilisede bir devrime ihtiyacımız var. Bazen kişi kilise için "yaratıcı bir yıkım" ister. Terim, ekonomist Joseph Schumpeter'den geliyor. Bir şey başarılıysa, ondan yeni, yaratıcı enerji çekmek ve ilerlemek için yok edilmesi gerekir. Hiçbir girişimci tek bir başarıdan sonra dinlenemez. Aksine, Kilise'nin bu ruha ihtiyacı var. Aslında, bu aynı zamanda bir Nasıralı İsa'nın bir zamanlar yaşadığı ruhtur.
İdeal kilise gözünüzde neye benziyor?
Bir kilisenin ideal bir resmini çizmek, otoriter bir sapkınlık olur. Bu, kilisenin günümüzün her zaman yeni zorluklarıyla yüzleşmesi ve bunlara tepki vermesi gerektiğini kabul etmekte başarısız olur. Ama söylenebilecek şey: İnsanlık onuru mesajını ciddiye almayan bir kilisenin bir sorunu vardır. Ve başarısızlığa mahkum olacak. Kilise, devlet ve toplum için önerdiği değerleri ciddiye almalıdır: cinsiyet eşitliği, gücün kontrolü, bağlayıcı katılım.
İnananlar arasında bir hareket olduğunu varsayalım. Kilisenin kendisini yeniden konumlandırması ne kadar sürebilir?
Ben gerçekçiyim ama karamsarlıktan uzak. 1980'lerde Almanya'nın yeniden birleşmesini kimse beklemiyordu. Bundan bahsettiyseniz dün olarak etiketlendiniz. Ama sonra dönüm noktası geldi. Kilise için her zaman umut beslememin tek nedeni bu değil. Sembolik güce sahip değişime doğru ilk adımlar büyük bir dinamiği tetikleyebilir. Böyle bir şey durumu birkaç yıl içinde değiştirebilir. Bununla birlikte, bu, şeylerin göz ardı edilmemesi gerektiğini ve sorunların adıyla anılmasını içerir.
En yüksek din adamlarından ve Papa'dan gelen yukarıdan gelen söz ne kadar önemli?
Sadece hükümdarın içgörüsünü ummak yeterli değildir. Aralarında makul olanlar olsa bile. Ancak aşağıdan hareket olmadan kilisede hiçbir şey olmayacak! Kesinlikle aşağıdan güçlü bir baskıya ihtiyacı var. Kilise liderliğinden anlayışlı insanların akıllıca hareketleri eşlik ederse, bu çok daha etkili olacaktır.
Kilisenin iyileşmesi söz konusu olduğunda, kilisede kadın sorunu tekrar tekrar gündeme gelmektedir. Örneğin komedyen Carolin Kebekus, geçtiğimiz günlerde sosyal medyada Katolik Kilisesi'ndeki kadınların ne kadarının "cinsiyetlerinden dolayı sistematik olarak dışlandığını, gözden kaçtığını ve küçültüldüğünü" bir kez daha açıkladı. Katolik Kilisesi'nin kendini kurtarmak için eğitimli, harika kadınlarla yarattığı boşlukları neden doldurmadığını merak ediyor mu?
Bayan Kebekus benimle çok derin konuştu. Cinsiyet oranı sorunu, merkezi değilse de bir başlangıç noktasıdır. Kilise, tüm insanların eşit haysiyetine dair kendi mesajına ne kadar ikna oldu? Bir yandan bu mesajı dışarıdan açıklayıp devlet ve sosyal olarak talep edemez, diğer yandan bu taleplere karşı kendini içten aşılayabilir. Kadınları kutsal hizmetten dışlamak için iyi teolojik nedenler var.
Komedyen Carolin Kebekus: Kolonyalı kadın Katolik Kilisesi'ni uzun süredir eleştiriyor ve diğer şeylerin yanı sıra kilise bürolarında kadınlara daha fazla açıklık çağrısında bulunuyor.
Bu hangisi?
Şunu söylemek teolojik alçakgönüllülüğün bir işaretidir: Mesih'i yalnızca erkekler değil kadınlar da temsil edebilir. Sembollerden bahsediyoruz, sonuçta Mesih'in kendisiyle ilgilenmiyoruz. Yalnızca çok yönlü bir sembol, temsil ettiği büyüklüğü temsil edebilir. Ayrıca, sadece Filistinli marangozların oğullarının rahip olmasına izin verilmesini talep etmiyoruz. Yani başka yerlerde bu çeşitliliğe açığız. Cinsiyet kriteri çok garip bir şekilde abartılıyor. Bu aynı zamanda garip çünkü kilise tarihinde insan cinselliği sıklıkla bastırılmış ve reddedilmiştir.
Bekarlığa ne dersin? Rahiplerin aileleri veya partnerleriyle istedikleri gibi yaşayabilecekleri bir kilise hayal edebiliyor musunuz?
Bu bir olasılık olabilir, ancak Kilise'nin iyileşmesi için en önemli nokta değil. Teolojik olarak konuşursak, cinsiyet eşitliği bekarlığın kaldırılmasından çok daha önemlidir. Rahipler de aile gerçekliğini kendi deneyimlerinden biliyorlarsa bunun pastoral bakım için yararlı bir deneyim olacağına inanıyorum. Ama aynı zamanda yaşamanın karizması olduğunu da söylüyorum. Elbette bunu herkes yapamaz. Ama kime bu verildiği, onu başkaları için faydalı olacak şekilde getirebilir. Sorun zorunlu bekârlıktır. Bu hayata yönelik baskı işe yaramıyor. Bekarlık kendi başına kötü değildir. Sadece bunu yapma yükümlülüğünden feragat ediyorum.
Taciz skandalından sonra neden kiliseye baskın yapılmadığı veya kilise arşivleri aranmadığı sorusu Twitter'da gündeme geldi, tıpkı nedenleri varsa camiler arandığında olduğu gibi.
Bu kesinlikle aynı zamanda Almanya'da büyük kiliselerin devletle şimdiye kadar çok güvenen ve işbirliğine odaklanan bir ilişki içinde var olabilmesinden kaynaklanmaktadır. Devlet, başlangıçta mantıklı olan şüpheli kötüye kullanım vakalarını netleştirme sorumluluğunu üstlenerek kiliselerin sözünü aldı. Ancak kilisenin kurumsal olarak engellendiği için bunu yapamayacağı anlaşılırsa, devlet müdahale etmelidir. Devlet, kilisenin bunu kabul edip edemeyeceği konusunda dikkatli olmalıdır. Köln örneği, durumun açıkça bu olmadığını gösteriyor. Bu nedenle büyük kiliselerle ilişki yeniden ayarlanmalıdır.
Kilise mevcut duruma nasıl güvenebilir?
Güven şeffaflık, dürüstlük ve aktif pişmanlıkla kazanılır. Bu görünür olmalı. Şu anda kilise retorik olarak geri dönme isteğini ifade etmek istiyor, ancak katı biçimleri nedeniyle tekrar tekrar eski kalıplara dönme riskini taşıyor.
Neden özellikle gençler bugün hala Kilise ile ilgilenmelidir?
Kişi olarak, dini bir inancın ufkunu genişletebileceğini deneyimleyebilirsiniz. Hristiyan inancı, kişinin kendi yaşam tarzı için değerli bir şey olabilir. Ve bu inanç, yalnızlık içinde yaşamaktansa topluluk içinde yaşamak daha iyidir. Kilise için en derin mantık budur. Kilise, kendisini bu amaca tabi kılmak zorundadır. Hiçbir şeyin telkin edildiği yer olmamalıdır. İnsanların kişisel inançlarını mümkün olan en iyi şekilde yaşayabilecekleri bir yer olmalıdır. Kilise yukarıdan aşağıya değil, aşağıdan yukarıya, yani aşağıdan inşa edilmiştir. Hristiyan mesajından bir şekilde etkilendiğini hisseden insanlardan.
İlahiyat konusundaki net duruşunuzla gerçekten yalnız mısınız yoksa meslektaşlarınız onu benzer şekilde mi görüyor?
Duruma bu şekilde bakan tek kişi ben değilim. Pek çoğunun bilmediği şey: İlahiyat, kiliseyi eleştirel bir şekilde görme görevine sahiptir. Sebep adına. Tekrar tekrar kilisenin kurumsal işleyişine bir ayna tutması gerekiyor. İlahiyat, uzun zamandır kritik sorular üzerinde çalışıyor. Ancak yakın zamana kadar birçok ilahiyatçı sindirildi, korktu ve kınandı. Kilisenin şu anki durumunda ise artık açık bir fırsat penceresi var. Maalesef, şikâyetler hakkında açıkça konuşabilmek taciz skandalı aldı.
Kaynak: t-online.de
