Batı Balkan ülkelerinin liderleri, "insan, mal, hizmet ve sermayenin" serbest dolaşımının önündeki tüm engelleri ortadan kaldırmak adına bölgesel iş birliğin geliştirilmesi amacıyla Kuzey Makedonya'nın güneybatısındaki Ohri'de bir araya geldi.
Toplantıya, Kuzey Makedonya Başbakanı Zoran Zaev, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Bosna Hersek Bakanlar Konseyi Başkanı Denis Zvizdic ve Karadağ Ekonomi Bakanı Dragica Sekulic katıldı.
Liderler bu kapsamda Avrupa Birliği (AB), Bölgesel İşbirliği Konseyi, Dünya Bankası ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası gibi uluslararası örgüt ve kurum temsilcileriyle de görüştü.
Kuzey Makedonya Başbakanı Zaev, görüşme sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında, "modern Balkanların" vatandaşların hayali olduğunu belirterek, toplantının Batı Balkan devletlerinin vatandaşlarına daha iyi bir yaşam sağlamayı hedeflediğini belirtti.
Sırbistan'ın Novi Sad şehrinde geçen ay başlatılan ve Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Arnavutluk arasında bölgesel ticareti ve insanların dolaşımını hızlandırmayı ve kolaylaştırmayı amaçlayan inisiyatifin Batı Balkan ülkelerinin kendileri tarafından üstlenilen ilk girişim olduğunu belirten Zaev, şunları kaydetti:
"Eylem planı, sınırlarımızın 7 gün 24 saat olarak çalışmasını öngörüyor. Bu bölgedeki tüm vatandaşların kimlik kartları ile hareket etmesini sağlayacak. Kamyonların bizim gümrüklerimizden hızlı geçmesi için koşullar sağlayacak. Gıda ve Veterinerlik Ajansı tarafından tüm belgelerin karşılıklı olarak tanınmasını sağlayacak."
Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic de Sırbistan için bunun çok önemli bir girişim olduğunu ve çok kısa sürede çok önemli konularda anlaşmaya vardıklarını söyledi.
Bölgesel iş birliğinin önemine de dikkati çeken Vucic, "Dünya Bankası yetkilileri bize şunu söyledi: Sınır noktalarımızda bitki sağlığı ve veterinerlik denetlemeyi getireceğimiz ve kamyonların daha hızlı geçişini sağlayacağımız zaman sadece ülkeler arasındaki ilgili sınır noktalarındaki toplam tasarrufun 229 milyon avro olacağını söyledi. Sadece vardığımız bu küçük anlaşma örneğinden Arnavutluk, Kuzey Makedonya ve Sırbistan vatandaşlarının ne kadar tasarruf edeceğini görebilirsiniz." ifadelerini kullandı.
Arnavutluk Başbakanı Rama ise söz konusu inisiyatifin fikrinin Batı Balkanları bölmek olmadığını belirtti.
Bu inisiyatifin bölge ülkelerinin bir inisiyatifi olduğuna işaret eden Rama, uluslararası kuruluşların bu kez "davet eden" değil "davet edilen" taraf olduğunu söyledi.
Toplantıya Kosova'dan temsilcinin katılmamasına da değinen Rama, bunu mantıklı bulmadığını ifade etti.
Rama, "Bölgesel iş birliği ve Kosova'yı tanımayan Sırbistan ve Bosna Hersek dahil olmak üzere bölge ülkeleriyle iş birliği içinde AB'nin dört (insan, mal, hizmet ve sermaye) AB serbestisinin hayata geçirilmesi, Arnavutluk'un tutumunu değiştirdiği anlamına gelmiyor." dedi.
Öte yandan, Bosna Hersek Bakanlar Konseyi Başkanı Zvizdic de ülkesinin bu girişimin hazırlık ve tanıtım noktasında katılım sağlamadığını ifade ederek bu yönde kesin bir fikir birliği ve duruş olmadığını söyledi.
Bosna Hersek kurumlarının bu girişimin içeriği hakkında resmi olarak bilgilendirilmeleri gerektiğini ifade eden Zvizdic, "Bakanlar Konseyi ve Devlet Başkanlığı Konseyi gibi Bosna Hersek kurumları, bu girişimin içeriği, beklenen faydalar ve gümrük engellerinin çözümündeki modeller ve Batı Balkan ülkelerinde ekonomik iş birliğinin teşvik edilmesi hakkında resmi olarak bilgilendirilmesi gerekiyor." açıklamalarında bulundu.
Zvizdic, Bosna Hersek'in bu yöndeki duruşunun yapılacak bir sonraki toplantıda belli olabileceğini söyledi.
Karadağ Ekonomi Bakanı Sekulic ise Karadağ'da bölgesel ekonomik iş birliği yönündeki her girişimin, ülkenin entegrasyon sürecini hızlandırıp hızlandırmayacağı ve vatandaşlar ile ekonomiye faydalarının neler olacağı yönünde değerlendirildiğini ifade etti.
Söz konusu girişimin de aynı kaderi yaşayacağını ifade eden Sekulic, "Girişimin uzman düzeyinde ve kurumsal düzeyde değerlendirilebilmesi için vatandaşlarımıza ve ekonomimize faydalarının ne olduğunu kanıtlaması gerekiyor. Aynı zamanda bu bölgesel girişimin AB'ye olan yolculuğumuzu hızlandırdığını kanıtlaması gerekmektedir. Bu konuda Aralık ayında Dıraç'ta konuşmak için iyi bir fırsat olduğuna inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
Ayrıca, gazetecilerin sorularını da yanıtlayan liderler, AB üyeliğinden başka uygun bir alternatif görmediklerini fakat AB'nin bölgedeki ülkelerden ne istediğini açıkça söylemesi gerektiğini söyledi.
Kosova Cumhurbaşkanı Hashim Thaçi, sosyal medya hesabında yaptığı bir paylaşımda, Avrupa-Atlantik perspektifini herhangi bir bölgesel girişimle değiştirmek istemediğinden dolayı Ohri'deki bu toplantıya katılmayı reddettiğini bildirdi.
Batı Balkan liderlerinin bir sonraki toplantısı, gelecek ay Arnavutluk'un Dıraç şehrinde düzenlenecek.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Arnavutluk Başbakanı Edi Rama ve Kuzey Makedonya Başbakanı Zoran Zaev, geçen ay Sırbistan'ın Novi Sad şehrinde bir araya gelerek, "Küçük Schengen" olarak nitelendirdikleri sistemin ilk adımını atmıştı.
Üç lider, sermayenin ve insanların dolaşımını hızlandırmak ve kolaylaştırmak, bölge ülkeleri arasındaki ticareti artırmak amacıyla ortak bildiri imzalamıştı.
