Gökbilimciler ilk kez, Jüpiter'in ayı Io'nun yanardağlarından çıkan zehirli volkanik gaz bulutlarına dair net kanıtlar tespit ettiler.
Jüpiter'in ayının yeni radyo görüntüleri nihayet atmosferiyle ilgili uzun süredir devam eden sorulara bazı cevaplar sağladı.
Io, yüzeyinde 400'den fazla aktif yanardağ bulunan güneş sistemindeki en büyük volkanik yer olarak bilinir ve 1610'da İtalyan gökbilimci Galileo Galilei tarafından keşfedilen Ganymede, Avrupa, Callisto ve Io olan Galileo'nun dört uydusunun dördüncü en büyüğüdür.
Bilim adamları, sülfür dioksitin ince atmosfere ve Io yüzeyine hakim olduğunu gözlemlediler. İçeriden yayılan kükürt, volkanik bölümler aracılığıyla gaz olarak dışarı atılır ve gece yüzeyine yerleşirken, sıcaklık kükürt dioksitin donma noktasının altına düşerek aya sarı, turuncu ve kırmızı tonlarını verir.
Gün ışığında, donmuş kükürt dioksit atmosfere geri yükselir ve beklenenden çok daha hızlı bir şekilde yaklaşık 10 dakika içinde yeniden doldurur.
Aydaki gazın çoğu, Jüpiter ve manyetik alanı ile saniyede yaklaşık 1 metrik tonluk bir hızla karmaşık bir etkileşim yoluyla kaçar, bu da Jüpiter'in etrafında dönen Io plazma çıkıntısı olarak adlandırılan devasa plazma çemberlerinin oluşumuna katkıda bulunur.
Kalan atmosfer, ayın iç kısmındaki jeolojik süreçler hakkında çok şey açığa çıkarabilir ve bu da bizim güneş sistemimiz dışındaki gezegenlerin bazı dinamiklerini anlamamıza yardımcı olabilir.
Şili'de bulunan ALMA radyo teleskopu, ilk kez volkanik aktivitenin Jüpiter'in uydusu atmosferi üzerindeki doğrudan etkisini gösteren radyo görüntülerini elde etmek için kullanıldı.
ALMA teleskopunun büyük hassasiyeti ve hassas olma yeteneği sayesinde uzmanlar, volkanlardan yayılan kükürt dioksit (SO2) ve kükürt monoksit (SO) dumanlarını ilk kez çok net bir şekilde gözlemleyebildiler.
Bilim adamları, yanardağların doğrudan Io atmosferinin yaklaşık yüzde 30 ila yüzde 50'sini ürettiği görüntülerle tahmin ediyor.
Columbia Üniversitesi'nden gökbilimci Statia Losch-Cook, "Io Jüpiter'in gölgesinden geçtiğinde ve doğrudan güneş ışığından uzak olduğunda, atmosfer kükürt dioksit gazı için çok soğuktur ve ayın yüzeyinde yoğunlaşır. Bu süre zarfında sadece volkanik kaynaklardan kükürt dioksit görebiliriz. Böylece atmosferin volkanik faaliyetten ne kadar etkilendiğini tam olarak görebiliriz" dedi.
Ekip, ilk kez, volkanik kaynaklardan yayılan kükürt dioksit ve kükürt monoksit dumanlarının kanıtlarını açıkça belirleyebildi.
Ve kükürt dioksit veya kükürt monoksitin olmadığı volkanik bölgelerde, başka bir volkanik gaz olan potasyum klorürü fark ettiklerinde başka bir şey gördüler.
Bu, farklı volkanların onları paylaşmak yerine çeşitli magma rezervuarlarına girdiği anlamına gelir. Bu, Io'nun yüzeyinin altında bazı ilginç karmaşıklığı gösterir.
Ekip, görüntülerle, kükürt dioksitin yaklaşık yüzde 30 ila yüzde 50'si doğrudan yanardağlardan gelen Io'nun atmosferine volkanik katkıyı hesaplamayı başardı.
Ekip, araştırmalarındaki bir sonraki adımın Io'nun atmosferinin sıcaklığını, özellikle alçak rakımlarda ölçmeye çalışmak olduğunu söylüyor. Bu biraz daha zor olacak ama imkansız değil.
Kaynak: ScienceAlert
