Başkan Trump'ın ABD'nin kuvvetlerini Suriye'den çekeceğini duyurması savaşa karışan farklı faktörler savaş sonrası politik düzene hazırlanırken ve Amerika önderliğindeki askeri operasyon son IŞİD direniş alanlarını temizlemeye çalışırken bölge için kritik bir zaman denk geldi.
2000 civarında Amerikan askerinin varlığı belki düşük görülebilir fakat önemli ve daha geniş bir resim var. Öncelikle Suriye'de askeri varlığı sürdürmenin sembolik bir önemi vardır. Daha da ötesi Amerika'nın varlığı her zaman bölgede keyfini dürdüğü boyutlar, rakipsizlik ve tartışmasız askeri yapılanma anlamında abartılır.
Rejim müttefikleri Şubat ayında bu zorluğu anladılar ve Amerika'nın düşmanları onun Suriye'deki hünerini ve bunun hızla karada bulunan askerlerin ötesine geçebileceğini biliyorlar. Şimdi bu ihtimal yok olmuş gibi gözüküyor. Suriye'den bir Amerikan çekilmesi IŞİD'in Suriye ve Irak'ta tekrar ayaklanmasına yol açabilir ve büyük ihtimalle Esed rejimi ile İran tarafından doldurulacak bir boşluğa neden olabilir. Kürt ve Arap müttefiklerini sahada yalnız bırakabilir.
TRUMP'IN TARAFINDAKİ SORUNLAR
ABD daha önce de buradaydı. Önceki canlanma döneminde Irak'ta Amerika yereldeki “Uyanış Hareketi” adlı Arap Sünni Irak güçleriyle cihatçıları geri püskürtme ve Kuzey Irak'ı özgürleştirmede daha yakından çalışınca El Kaide ve IŞİD duvara sıkıştı. Fakat o dönem Amerikan askerleri Başkan Obama yönetiminde 2011 yılında çekildiler. Sadece üç yıl içinde Suriye ve Irak'taki sahalarda cihatçılar yeniden denetimi ele alarak öne çıktılar. Suriye iç savaşından, Irak'taki mezhep geriliminden ve Irak askeriyesinin çöküşünden faydalanarak 2014 Haziran ayından kendi model devletlerini kurup ilan ettiler.
Obama'nın 2011 yılında Irak'tan çekilmesi aynı zamanda Amerika'nın düşmanlarını kuvvetlendirip cesaretlendirerek, İran'ın Amerika'dan kalan boşlukları doldurmadaki kanıtlanmış etkin kapasitesini gösterdi. Irak'ta Arap Sünnilerin bastırılmasıyla, paralel devlet kurumlarının kurulmasıyla ve İran tarafından desteklenen mezhepsel Şii milis grupların yükselmesiyle sonuçlandı. Bütün bunlar topluca IŞİD'in 2014 yılında kurulmasına neden olan sıkıntı ve koşulları yarattı.
ÇEKİLME AMERİKA İÇİN NE ANLAMA GELİYOR
IŞİD belki “halifeliğini” kaybetmiş ve geriliyor olabilir fakat yenilgiden çok uzakta. Aksine Suriye ve Irak'a tehditkar bir tehlike yaratmaya devam ediyor. Her iki ülkede de cihatçı örgütler kendi kendini yeniden kurmaya çalışırken direnişlerini yerel kuvvetlere karşı suikastler, yırtıcılık ve halka karşı gaspla sürdürüp, zorlu ve dayanıklı olduklarını kanıtladılar.
Diğer bir ifadeyle Trump Başkan Obama'nın yaptığı hatayı yapıyor. Trump'ın Suriye'den çekilmesi IŞİD'in çatışma sahalarında denetimi eline alarak kendini yeniden oluşturmasına ve yükselmesine olduğu kadar kendini önümüzdeki aylarda ve yıllarda yeniden canlandırmasına da imkan tanıyor.
Kısaca Amerika'nın Suriye'den çekilmesi IŞİD'in belki de yeniden örgütlenip öne çıkması, İran'ın ülkede daha kuvvetli bir köprübaşı kazanması ve Kürt müttefiklerin büyük olasılıkla Esed rejimiyle bir anlaşma yapmaya zorlanması anlamına geliyor. Esed rejimi e onun sahadaki üstün partneri İran bu bozgundan çıkacak muhtemel kazananlar olarak kalacak.
Kaynak: Brookings.edu
