Fatma Aliye Topuz, 9 Ekim 1862'de Ahmed Cevdet Paşa ve Adviye Hanım çiftinin çocuğu olarak, İstanbul'da doğdu.
Kendisi herhangi bir eğitim almayan Topuz, ağabeyi Ali Sedat'a evde verilen özel dersleri takip ederek kendisini geliştirmeye çalıştı.
Bir süre sonra Fransızca'ya merak sardı ve özel ders almak için ailesini ikna edip kısa sürede iyi derecede Fransızca öğrendi.
Gazi Osman Paşa'nın yeğeni Faik Bey'le evlendi. Eşinin rızası olmadığı için eline geçen kitapları ondan gizli okumaya başladı.
Bir süre sonra eşinin rızasını alarak açık açık kitaplar okumaya ve zamanla da çeviriler yapmaya başladı.
Edebi yaşantısı 1889 yılında Georges Ohnet'in "Volonté" isimli romanını "Meram" adıyla çevirerek başladı. Bu romanı yayınlarken kendi ismini değil, "Bir Hanım" mahlasını kullandı.
Bu başarılı çevirisi dikkat çeken Topuz, Tercüman-ı Hakikat gazetesinden Ahmet Mithat Efendi'nin övgüsünü aldı. Bundan sonraki çevirilerini de "Mütercime-i Meram" mahlası ile yayınladı.
1891'de Ahmet Mithat Efendi ile beraber "Hayal ve Hakikat" isimli romanı yazdı. Romanın kadın ağzından olan kısmı Topuz'un, erkek ağzından olan kısmı Ahmet Mithat Efendi'nin kaleminden çıkmıştı. Eser, "Bir kadın ve Ahmet Mithat" imzasıyla yayımlandı. Bu romandan sonra ikili uzun süre mektuplaştı ve bu mektupları Tercüman-ı Hakikat Gazetesi'nde yayımlandı.
1893'te , Ahmet Mithat Efendi'nin yazdığı "Bir Osmanlı Kadın Yazarının Doğuşu" isimli eser, Topuz'un ününün büyük ölçüde artmasına neden oldu.
Eserleri henüz yaşadığı dönemde Fransızca ve Arapça'ya çevrilen Topuz, ayrıca Fransız yazar Emile Julliard'ın Doğu ve Batı Kadınları adlı kitabına yazdığı ve Fransız gazetelerinde yayınlanan eleştiri yazısı sayesinde, Fransa'da ünlü oldu.
Eserleri 1893 senesinde Şikago'da Dünya Kadın Kütüphanesi Kataloğu'nda sergilendi.
Topuz, II. Meşrutiyet yıllarına kadar yaygın bir ünü olmasına rağmen zamanla unutuldu.
Fatma Aliye Topuz, 13 Temmuz 1936'da İstanbul'da hayatını kaybetti. Feriköy Mezarlığı'nda medfundur.
Başlıca Eserleri:
Roman:
Ref'et
Udi
Enin
Muhadarat
Hayal ve Hakikat
Çeviri:
Meram
Yaşamöyküsü ve tarih alınındaki yapıtları:
Namdaran-ı Zenan-ı İslamıyan (Ünlü İslam Kadınları)
Teracim-i Ahval-ı Felasife (Felsefecilerin Yaşamları)
Hayattan Sahneler (Levayih-i Hayat)
Osmanlıda Kadın: "Cariyelik, Çokeşlilik, Moda"
Kosova Zaferi / Ankara Hezimeti: Tarih-i Osmaninin Bir Devre-i Mühimmesi
Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı
Teracim-i Ahval-i Felasife: Filozofların Biyografileri
Tedkik-i Ecsam
