Efsaneleşen Osmanlı atları
Anadolu Üniversitesi (AÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Halime Doğru, Osmanlı döneminde Domaniç ve Eskişehir çevresinin, Anadolu’nun değişik havzaları ile Irak, Suriye ve Arap coğrafyasından saray için seçilip gelen muhtelif cins atlar için bir ‘yetiştirme merkezi’ olduğunu anlattı:
“Bu atlar, has ahır için ayrılırdı. Yetiştirilen taylar, yeterli yaş ve cüsseye ulaştıktan sonra devlet merkezine gönderilirdi. 16. yüzyıl başlarında, bölgedeki ‘miri statü’ye tabi topraklar üzerinde yerleşik halktan bine yakın hanede, ‘yund oğlanı’ veya ‘taycı’ olarak bilinen kişiler, civardaki 120 kadar çiftlikte tay yetiştirmekle görevlendirilmişti. Yaylacık ormanlarındaki atlar da sistem değiştiğinde salınan atlardan olabilir. Bu konuda ayrıntılı bir araştırma yapılabilir. Benim için belgelenmesi çok önemli. Bu konu, ayrı bir çalışma gerektiriyor.”
‘Ormanda at şaşırtcı, mutlaka incelenmeliler’
İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Avcılık ve Yaban Hayatı Bölümü öğretim görevlisi Dr. Vedat Beşkardeş de atın bir bozkır hayvanı olduğunu ve ormanda bu hayvanların yaşamasının kendisine oldukça ilginç geldiğini dile getirdi.
Sürünün kameralar ve çeşitli yollarla incelenmesi gerektiğini vurgulayan Beşkardeş, bu atların yıklı atı olamayacağını söyledi: “Çünkü yılkıya bırakılan atlar, genelde yaşlanmış ya da sağlıksız olan atlardır. Ormanda varlığını sürdürebilen at sürüsü olduğuna göre bunların güçlü yapıya sahip olduğunu göstermektedir. Ormanlarda yaşayan yırtıcı hayvanlardan kurtulabilmiş ve kendi varlıklarını sürdürebilmişler. Bugüne kadar ormanlarda bir yabani at sürüsünün yaşadığını duymadım. Bu atlar için ayrı bir çalışma yapılması gerektiğini düşünüyorum.”
‘Bu atlar, ormanlara ayrı bir güzellik katıyor’
Kütahya Orman Bölge Müdürü Kenan Eryiğit ise Yaylacık ormanlarındaki bu atların, görevli ormancılar tarafından ara sıra görüldüğünü bildirdi.
Ormanlarda şimdiye kadar 3 sürü tespit ettiklerini anlatan Eryiğit, şunları kaydetti: “Bu sürülerin birinde 50-60, bir başkasında 40-50 ve diğer sürüde de 10-15 civarında at olduğunu tespit ettik. Bazı akademisyenler, bunların Osmanlı döneminde bölgede kurulan at çiftliklerinden bırakılan soylu atlar olduğunu belirtiyor. Domaniç ilçesinde Çiftlik ile eski ismi Aygırlar olan Yeşilköy’ün isimlerinin bu çiftliklerden kaynaklandığı rivayet edilmektedir.”
Eryiğit, atların ormanlar için bir zararının olmadığını, aksine ormanlara güzellik kattığını sözlerine ekledi.(AA)
