Osmanlı'nın son dönem fotoğrafları ortaya çıktı
Pakistan'ın kurulmasına öncülük eden ve ülkenin bağımsızlığının kazanmasında önemli mücadeleleri bulunan Muhammed Ali Jahar'ın Karaçi kentinde yaşayan torunu Aziz Fatıma Sıddık'ta, Filistin, Balkanlar ve Çanakkale cephesinden çekilmiş fotoğraflar, dönemin asker ve paşalarına ait kartpostallar ile dedesi ve babasından aktarılan onlarca hatıra bulunuyor.
Hint Müslümanları tarafından Osmanlı devletine ve halifeye siyasi ve maddi destek için kurulan Hilafet Hareketi'nin öncülerinden Jahar'ın torunu Fatıma Sıddık, çocuklarıyla Karaçi kentinde yaşamını sürdürüyor.
İstanbul'da dönemin zabit ve memurları görülüyor.
Abdurrahman ve Şuayb kardeşler, Osmanlı topraklarında kaldıkları zaman içinde bulundukları cepheleri ve İstanbul'da tanıklık ettikleri olayları da kaydetmiş.
Balkan Savaşı'nda görev yapan gönüllü Hint müslümanlar ve Türk sıhhiyeciler görünüyor.
Türk dostu Jahar'ın, Osmanlı'daki gelişmeleri yakından izlediği Trablusgarp ve Balkan savaşları nedeniyle zor durumda kalan Osmanlı devletinden gelen haberleri gazetesinde neşrettiği, esaret altındaki yoksul Müslüman Hindistanlıları Osmanlı'ya ve hilafete desteğe çağırdığı biliniyor.
Filistin Cephesi'nde kaydedilen bir fotoğraf.
Amca Şuayb'ın çektiği fotoğrafları, elde ettiği kartpostalları toplayıp Hindistan'a gönderdiğini, dedesinin de Osmanlı'dan gelen fotoğraf ve bilgileri gazetelerinde yayımladığını belirtiyor.
Ahmet İzzet Paşa
Bu fotoğrafta Sıddık'ın babası ve amcası Rauf Orbay ile birlikte görülüyor.
Sıddık'ın sıhhiye memuru babası ile amcası 1911 ile 1915 yılları arasında gönüllü olarak Osmanlı topraklarında bulunmuş. Fatıma Sıddık, babası ve amcasının İstanbul'daki Hilal-i Ahmer Cemiyeti'ne geldikten sonra Filistin ve Baklan cephesi ile Çanakkale savaşlarının bir kısmında bulunduğunu söylüyor.
Hilal-i Ahmer Cemiyeti'nde kaydedilen bu fotoğrafta cephelere gönderilecek yardım malzemeleri görülüyor.
Osmanlı'nın son dönemlerinde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında önemli roller üstlenen Rauf Orbay ile Balkan Savaşı sırasında tanışan Abdurrahman ve Şuayb kardeşler, Orbay ile ilişkilerini ülkelerine döndükten sonra da devam ettirmiş.
Balkan Savaşları.
Babasının İstanbul'da kaldığı döneminde meydana gelen bir olayı anlatan Sıddık, Enver Paşa'nın, İngilizlere casusluk yapmakla suçlanan Nazım Paşa'nın Bab-ı Ali'deki bürosuna geldiğini, sonra beş el silah sesi duyulduğunu, Enver Paşa'nın bürodan ayrıldıktan sonra hayatını kaybeden Nazım Paşa'nın cenazesinin çıkartıldığını söylüyor.
Pakistan'da Osmanlı izleri
Hindistan'dan gönüllü gelen sıhhiye memurları.
Abdurrahman ve Şuayb kardeşler, o dönemde İstanbul'da anlatılan bir olayı da Hindistan'daki gazetelere taşımış. Yahudilere Filistin'de toprak istemek amacıyla Sultan 2. Abdülhamid ile görüşmeye giden Theodor Herzl'in Osmanlı sultanıyla arasında geçen görüşmede 2. Abdülhamid'in Herzl'e "Hayatta olduğum sürece Filistin toprağından Yahudiler için yer vermem söz konusu olamaz, ben öldükten sonra İngilizler Filistin topraklarını Yahudilere ücretsiz verecek" demesi, Hindistan'daki Müslümanlar tarafından sevinçle karşılanmış.
1931'de Fransa'nın Nice kentinde son halifa Abdülmecid Efendi'nin (ortada, sakallı) kızı Dürrişehvar Sultan'ın Düğünü'nde çekilmiş bir fotoğraf.
Fransa'nın Nice kentinde kaydedilen fotoğrafta Abdülmecid Efendi, büyük kızı Dürrişehvar Sultan'ın Hindistan Haydarabad Nizamı Muazzam Şah'ın oğlu Azam Şah ile düğününde görülüyor. Fotoğrafta Sultan 5. Murat'ın kızı Nilüfer Sultan da bulunuyor.
Fotoğrafın hikayesini anlatan Fatıma Sıddık, son Halife Abdülmecid Efendi ve ailesinin Fransa'da zor günler geçirdiğini, bu durumdan haberdar olan Haydarabad Nazımı Muazzam Şah'ın, Hindistan'da Hilafet Hareketi'nin liderlerinden Şevket Ali Han'ı aracı yaparak, oğlu Azam'ı Dürrişehvar Sultan ile evlendirdiğini ve Osmanlı döneminde prenses olan Dürrişehvar'ın evlendikten sonra Hindistan'da da prenses olarak hayatını sürdürdüğü belirtiyor.
Rauf Orbay ve komutasındaki Hamidiye Kruvazörü'nün mürettebatı.
Sıddık'ın fotoğraf albümünde, Orbay'ın Hamidiye Gemisi komutanıyken kaydedilmiş fotoğrafı, İsmet İnönü'nün Lozan Anlaşması'nı imzalarken ve kabine üyeleriyle çekilmiş fotoğrafları ile Enver Paşa'nın çok sayıda fotoğrafı bulunuyor.
İsmet İnönü ve çalışma arkadaşları
Enver Paşa
Enver Paşa'nın İstanbul'da çekilmiş fotoğrafı.
Hindistanlı Müslümanlarda Osmanlı'ya karşı oluşan duyarlılık sayesinde kentlerde kurulan yardım sandıklarında toplanan paralar gönüllü yardım ekipleriyle İstanbul'a gönderiliyordu.
Filistin Cephesi'nde kaydedilen başka bir fotoğraf.
Fatıma Sıddık, Hindistan'dan Osmanlı topraklarına giden yardım ekibinin 1911 ile 1915 yılları arasında Filistin cephesi, Balkan Harbi ve kısa bir süre Çanakkale Savaşı'nda gönüllü olarak bulunduğunu, amcası Şuayb'ın cephelerde ve sıhhiye çadırlarında çektikleri fotoğraflar ile topladıkları kartpostalları görevleri sona erdiğinde getirdiğini kaydediyor.
Çanakkale Cephesi'nde kaydedildiği belirtilen bu fotoğrafta sıhhiye çadırları ve sıhhiye memurları görülüyor.
Kurtuluş Savaşı sırasında Hindistanlı Müslümanların siyasi desteğini almak ve toplanan yardım paralarını Anadolu'ya getirmek için görevlendirilen Rauf Orbay, Hindistan'a gittiğinde Jahar'ın evinde misafir edilmiş. Fatıma Sıddık, aile fertleriyle çok sayıda fotoğrafı bulunan Orbay'ın kendisini "kızım" diye sevdiğinden söz ediyor.
İstanbul'daki Hilal-i Ahmer Cemiyeti'nde kaydedilen bu fotoğrafta Türk ve Hindistan'dan gelmiş sıhhiye memurları görülüyor.
Jahar'ın gazetelerinde, Türk askerlerinin savaştığı cephelerden gelen haberler yayımlanıyor, bu haberler Müslümanların yaşadığı kent ve kasabalara gönderilerek yüksek bir yerden sesli okunuyor ve halkın bilgilendirilmesi sağlanıyordu.
Bu fotoğrafta Osmanlı ve Cumhuriyet döneminin önemli isimlerinden Rauf Orbay (sağ başta) görülüyor.
Jahar, İngilizlerin işgali altındaki Hindistan'da Urduca gazete çıkararak hem İngilizlere karşı mücadele veriyor hem de hilafet merkezi Osmanlı'dan gelen haberleri yayımlayarak Hintli Müslümanları bilgilendiriyordu.
Fotoğrafın Filistin Cephesi'nde kaydedildiği belirtiliyor.
Tarihi kayıtlar, Jahar'ın Urduca Hamdart ve İngilizce Comrade isimli gazeteler çıkardığı, bu gazetelerde kaleme aldığı makalelerde, İngiliz ordusundaki Hint Müslümanları'nın Türklere karşı savaşmasına karşı çıkması gerekçesiyle İngilizler tarafından yargılanarak dört yıl hapis cezasına çarptırıldığından bahsediyor.
İstanbul'da dönemin memurları görülüyor.
Talat Paşa
İstanbul'da çekilmiş bir fotoğraf.
Sıddık, 1911'de Doktor Muhtar Ahmed Ensari başkanlığında oluşturulan 25 kişilik tıbbı yardım ekibinde, babası Abdurrahman Sıddık ile amcası Şuayb Kureyşi'nin de bulunduğunu aktarıyor.
Çanakkale Cephesi'nde kaydedilmiş bu fotoğrafta komutanlar sıhhiye çadırlarını denetliyor.
Fatıma Sıddık, Balkan Savaşı'nda askerlerin çok kötü şartlarda savaştığını, şiddetli soğuklar altında devam eden savaşta sıhhi amaçlı kurulan beş çadırın sadece birinde ısıtıcı bulunduğunu babasından öğrendiğini, babasının yaralı askerlerin acı içinde kıvranmalarından, üşümesinden ve öğünlerini peynir ekmekle geçiştirmelerinden çok etkilendiğini naklediyor.
Çanakkale Cephesi'nde kaydedildiği belirtilen bu fotoğrafta sıhhiye memurları ve yaralılar görülüyor.
Filistin Cephesi'ndeki Osmanlı askerleri.
İstanbul'daki Hilal-ı Ahmer Cemiyeti'nde kaydedilen bu fotoğrafta Hindistan'dan gönüllü olarak İstanbul'a gelmiş 25 kişilik tıbbi ekip görülüyor.
Sıddık'ın anlattıklarına göre, dedesi Muhammed Ali Jahar, İstanbul'daki halifeye bağlı, Osmanlı ve Türkiye hayranı bir Hint Müslüman aydınıydı
Çanakkale Cephesi'nde kaydedilmiş bu fotoğrafta sıhhiye çadırları ve sıhhiye memurları görülüyor.
Balkan Savası sırasında Bulgar milislerin Çatalca'ya baskınına şahitlik eden iki kardeş, baskında hayatını kaybeden üst düzey bir Türk askerlerinin fotoğrafını da çekmiş.
