İnternette ifade özgürlüğünün korunması

Jeremy Browne*

Geçtiğimiz yıl boyunca, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da, sıradan vatandaşlar sosyal medyayı ve blogları kullanarak kendi seslerine kavuştu. Fakat ifade özgürlüğü birçok ülkede hâlâ baskı altında ve bazı ülkelerde basın özgürlüklerinde ciddi gerilemeler gözleniyor. Tüm dünyada, gazeteciler, blog yazarları ve diğerleri tacizler, sıkı takipler, gözaltılar ve şiddet eylemleri nedeniyle işlerini yapmaktan alıkonuldu.

Dünya Basın Özgürlüğü Günü'nde, internetin tüm kürede konuşma özgürlüğünü güçlendirmekte üstlendiği rolü takdirle karşılıyoruz. Daha önemlisi, dijital medyanın bir öncüsü ve konuşma özgürlüğünün destekçisi olarak bu ilerlemeyi koruyup savunma sözü veriyoruz. Bu açık bağlılık ve kararlılık, Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığı'nın bu hafta yayımlanan 2011 İnsan Hakları ve Demokrasi Raporu'nda da yoğun bir şekilde vurgulanmıştır.

Britanya evrensel insan hakları, hukukun üstünlüğü, demokrasi ve ifade özgürlüğüne bağlıdır. Nerede tehdit altındalar ise orada, bu değerler uğruna mücadele veriyoruz ve İnsan Hakları Raporu'muzda da ortaya konulduğu üzere, bu alanda en kötü tacizlerin meydana geldiği ülkeleri de adlarıyla ifşa ediyoruz. Britanya olarak, internette ifade özgürlüğüne uygulanan kısıtlamalara karşı güçlü küresel bir ses olmayı sürdürmekte kararlıyız.

Dijital ve sosyal medya dünyayı değiştirdi fakat değişim süreci beraberinde yeni sınamalar da getiriyor. İfade özgürlüğü hakkı da dâhil olmak üzere, Uluslararası İnsan Hakları Kanunu'nun mevcut çerçevesi, internet dışında olduğu kadar internet içinde de geçerlidir. Fakat hükümetler meşru eleştirileri engellemenin ve protestocular da hükümetlerin kontrolünden kaçmanın yeni yollarını buldukça, günlük teknolojik savaş, kuralların sürekli olarak değişmesine neden olmakta.

Ağır basan zorluk ise internetin yüzde 95'inin özel şirketlere ait olmasıdır. Dolayısıyla açık ve yenilikçi bir internet sağlayabilmek için internetteki özgürlüklerin nasıl korunup zenginleştireceği konusunda hükümetlerin sivil toplumla olduğu kadar işyerleriyle de birlikte çalışması gerekiyor. Geçtiğimiz yıl kasım ayında, uluslararası diplomasi açısından çığır açan Londra Siber-uzay Konferansı'na internet ile ilgili firmaları dahil etme kararını da bu yüzden almıştık. Dışişleri bakanının dışişleri bakanıyla konuşacağı sınırlı bir oturum işe yaramayacaktı ve dolayısıyla biz de dijital devrimin ön saflarındaki uygulayıcıları davet ettik.

Britanya, internet özgürlüğüne yönelik tehditlerin üstesinden gelmeleri için hükümetlere, işyerlerine ve bireylere yardım etmeye kararlıdır. Sorumlu ticarî uygulama aracılığıyla internet özgürlüğünün iyileştirilmesi için işyerlerine destek veriyoruz. İnsan hakları örneğin, firmaların bir ülkeye yatırım yapmadan önce hazırlayacağı risk analizlerinin bir parçasını oluşturabilir. Ayrıca, ticaretin liderliği ele alacağının farkındayız. ICT sektöründe, firmaların kendilerini korumalarına imkân sağlayan araçlardan birisi de Küresel Şebeke İnisiyatifi'dir (GNI). Bu, firmaların ifade özgürlüğünü ve çevrimiçi özel hayatı, birtakım gönüllü ilkeler aracılığıyla korumalarını sağlamak adına Microsoft, Google, Yahoo, insan hakları örgütleri, akademisyenler ve yatırımcılar tarafından üstlenilen bir çabadır.

Son yüzyılın büyük ideolojik savaşlarında, özgürlüğün doğası, kapsamı ve değeri üzerinde bir tartışma vardı. Özgürlüğüne kavuşturulmuş insanın üstünlüğü, otoriter devletin hırslarına galip geldi. İnternet özgürlüğü gerçek ve durdurulamaz; internet sitelerini engelleme ve özgür tartışmayı bastırma girişimleri sonuçsuz kalacaktır. Dünyanın dört bir yanındaki hükümetlerin cevaplaması gereken soru ise, internette veya internet dışında özgür ifadenin nasıl susturulacağı değil interneti yaygın bir biçimde kullanan halklarıyla nasıl etkileşim ve iletişim içinde olacaklarıdır. Geleceğin interneti ve Britanya'nın herkes için bireysel özgürlük gayesinin merkezî ilkesi budur.

*İngiltere Devlet Bakanı Jeremy Browne, 3 Mayıs Dünya İfade Özgürlüğü Günü nedeniyle bu makaleyi Zaman için kaleme aldı.

İnternette ifade özgürlüğünün korunması

Medya özgürlüğü, toplumları dönüştürme ve tarihin akışını değiştirme gücüne sahiptir.