BM Soruşturma Paneli Nezdinde Türkiye'nin temas noktası Büyükelçi Mithat Rende'nin, Dışişleri Bakanlığında düzenlenen basın toplantısında açıkladığı raporda, "İsrail'in sorumluluğunu kabul etmesi, Türkiye Cumhuriyeti'ne resmi bir özür iletmesi ve hukuksuz saldırısından kaynaklanan tüm zarar ve kayıpları tazmin etmesi gerektiği" vurgulandı.
Raporun özet bölümünde, "31 Mayıs 2010 tarihinde günün ilk saatlerinde İsrail askeri kuvvetlerinin, Gazze Şeridi'ne insani yardım olduğu teyit edilmiş malzeme taşımakta olan ve 37 ülkeden sivil toplum örgütlerini bir araya getiren bir koalisyon tarafından organize edilen, altı gemiden oluşan uluslararası ve farklı inançlara sahip insanların yer aldığı konvoya uluslararası sularda saldırdığı" belirtildi.
Saldırının "en yakın sahilden 72 deniz mili uzaklıkta ve yasalara aykırı olarak İsrail tarafından ablukaya alındığı ilan edilen bölgeden de 64 deniz mili açıkta gerçekleştiği" vurgulandı. Saldırı sonucunda sekiz Türk vatandaşı ve bir Türk asıllı ABD vatandaşının hayatını kaybettiği, farklı milletlerden 70'i aşkın yolcunun yaralandığı, yaralılardan birinin hala komada bulunduğu kaydedildi.
Raporun özet bölümünde şu ifadeler yer aldı:
"Türkiye'den yola çıkan gemiler güvenlik, pasaport kontrolü ve gümrük açısından gerekli denetimlerden geçmiştir. Gemideki yolcular, onların şahsi eşyaları ve gemide bulunan yüklü miktardaki insani yardım da ayrıntılı şekilde kontrol edilmiştir. Gemilerde ateşli silah veya herhangi türde bir silah bulunmadığı kesin bir şekilde belirlenmiştir. Konvoydaki gemilerin yola çıktığı Türk limanları, Uluslararası Denizcilik Örgütü'nün Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenlik Kodu (ISPS) çerçevesinde usulüne uygun olarak sertifikalıdır."
İsrail kuvvetlerinin ise "firkateynler, helikopterler, zodyaklar, denizaltılar ile makineli tüfekler, lazer güdümlü silahlar, tabancalar ve modifiye paintball silahlarıyla donatılmış seçkin muharip birlikleri kullanmak suretiyle, tam donanımlı ve iyi planlanmış bir saldırı düzenlediğinin" vurgulandığı raporda, İsrailli askerlerin, "helikopterden Mavi Marmara'ya gerçek mühimmat kullanarak ateş ettiği ve henüz herhangi bir İsrailli asker güverteye inmeden iki yolcuyu öldürdükleri" kaydedildi.
"Tamamen gereksiz ve inanılmaz şiddet"
Saldırı sırasında İsrailli askerlerce gemideki sivillere karşı "aşırı düzeyde, gelişigüzel ve orantısız güç kullanıldığı" belirtilen raporda, "İsrail askeri harekatının aşırı orantısız niteliğinin, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi Veri Toplama Misyonu tarafından 'tamamen gereksiz ve inanılmaz şiddet...kabul edilemez düzeyde zulüm' ifadeleriyle tanımlandığı" vurgulandı.
Komisyon raporunun özet bölümünde, yolcuların "İsrail kuvvetlerinin silahlı saldırısı karşısında ateşli silahları olmaksızın meşru müdafaa hakkını kullandığı" belirtildi.
İsrail kuvvetlerinin, gemiyi ele geçirdiklerinde, "ihtiyatla ve itidalle davranmak yerine yolculara fiziksel, sözel ve psikolojik açıdan kötü muamele ettiklerinin" vurgulandığı raporda, şu ifadeler yer aldı:
"Yolcular saatlerce dövülmüş, tekmelenmiş, itelenmiş, yumruklanmış, susuz ve yemeksiz bırakılmış, kelepçelenmiş, güneşe maruz bırakılmış, deniz suyuyla ıslatılmış ve tuvalete gitmelerine izin verilmemiştir. İsrail'deki Aşdod limanına 10 saat süren deniz yolculuğu sırasında ve sonrasında yolcuların çoğu kelepçeli tutulmuştur. Bazı yolcuların kıyafetleri çıkarılmış ve yolcular aranmış; kadınlar cinsel açıdan küçük düşürücü muameleye maruz bırakılmış; gazeteci olan bir bayan yolcu pek çok kez kıyafetlerini çıkarmaya zorlanmış ve bacaklarının arası metal dedektörle aranmıştır."
"Kanıtlar tahrif edildi veya yağmalandı"
Raporda, tüm yolcuların, "çoğunun anlamadığı İbranice yazılmış, kendilerini suçlu duruma düşüren ifadeler imzalamaya zorlandıkları" belirtilerek, İsrailli yetkililerin yolculara ait tüm eşyalara el koyduğu, saldırıyı aydınlatabilecek hayati önem taşıyan kanıtların ortadan kaldırıldığı, tahrif edildiği ya da yağmalandığı kaydedildi.
Rapora göre, "yolcuların maruz bırakıldıkları ciddi kötü muamele, İsrail'de kaldıkları süre zarfında, hapishane/hastaneye ve buralardan Ben Gurion Havaalanına ulaşımları esnasında da devam etti".
Raporda, "Ben Gurion Havaalanının, bu trajedide en acımasız ikinci olaya sahne olduğu" belirtilerek, "havaalanına gelen ve gördükleri eziyet dolayısıyla yorgun olan yolcuların, küçük
de olsa bir tepki vermeleri amacıyla, hakaretlere uğradığı, terörist veya düşman gibi muamele gördüğü, sözle taciz edildikleri, üzerlerine tükürüldüğü, tartaklandıkları ve itilip kakıldıkları" kaydedildi.
Ölülerin cenazelerinin "hiçbir tıbbi rapor ve otopsi tutanağı olmaksızın" tamamen yıkandıkları da ifade edilerek, Mavi Marmara gemisinin de "tepeden tırnağa yıkandığı, gemideki kan lekelerinin tamamen temizlendiği, mermi deliklerinin boyayla kapatıldığı" belirtildi. Rapora göre, "gemi kayıtlarına, Kaptanın seyir defterine, bilgisayar donanımına, gemi evrakına, tüm görsel kanıtlara el konuldu, kapalı devre TV kameraları parçalandı ve bu kanıtlar muhtemelen ortadan kaldırıldı ya da saklandı".
Yaşama hakkı ihlal edildi
Raporun özet bölümünde, "saldırının hukuksuzluğu bir yana, Mavi Marmara'da dokuz sivil yolcunun öldürülmesinin, her şeyden önce İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nde ve İsrail'in de 1991'den bu yana taraf olduğu Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi'nde (ICCPR) belirtilen yaşama hakkının ihlali" olduğu vurgulandı.
Raporda ayrıca şu ifadeler yer aldı:
"Ayrıca, İsrail kuvvetlerinin işkence yapması; onur kırıcı ve insanlık dışı muamelede bulunması; zor kullanarak yolcuları mahremiyet hakkı, fiziksel güvenlik hakkı ve adil muamele hakkı dahil insan haklarından ve temel özgürlüklerinden mahrum bırakması ve onları fiziksel ve psikolojik açıdan istismar etmesi Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi'nin 7. maddesinde yer alan işkence ve kötü muamele yasağının ve İsrail'in 1991 yılından bu yana taraf olduğu İşkenceye Karşı Sözleşme'nin açık ihlalini oluşturmaktadır. Bu fiiller Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 3. maddesi uyarınca ihlal teşkil etmektedir.
Uluslararası sularda insani yardım konvoyuna karşı yapılan İsrail saldırısı, açık denizlerdeki seyir serbestisinin ve seyir emniyetinin ihlalini oluşturmaktadır. Açık denizlerdeki seyir serbestisi, uluslararası teamül hukukunun öteden beri geçerli bir kuralıdır. 1958 tarihli Açık Deniz Sözleşmesi ve 1982 tarihli Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, açık denizlerdeki serbestinin uluslararası teamül olarak yaygın şekilde kabul edilen kuralları düzenlemektedir. Açık denizlerdeki serbestinin unsurlarından biri, bayrak devletine tanınan münhasır yetkidir"
"İsrail Gazze Şeridi açıklarında yasal deniz ablukası kuramaz"
Deniz Hukuku'nun, savaş gemilerinin yabancı bir gemiye, gemideki eşyalara el koyma ve gemide bulunan kişileri tutuklama hakkını sadece korsan gemiler veya hava araçlarıyla sınırladığının vurgulandığı raporda, "İsrail'in Hamas ile olan silahlı çatışmasını uluslararası nitelikli bir çatışma olarak görmemesinin, İsrail'in Gazze Şeridi açıklarına herhangi bir yasal deniz ablukası kurmasını engellediği" kaydedildi.
Raporda, "İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki deniz 'ablukası'nın hukuka aykırı olması nedeniyle, İsrail'in bu 'abluka'nın bir sonucu olarak attığı her adım da fevkalade hukuk dışıdır" denildi.
31 Mayıs 2010 tarihindeki haliyle İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik uyguladığı deniz "ablukası"nın, "San Remo El Kitabı'nda belirtildiği şekilde ablukaları düzenleyen uluslararası hukuk ilkelerine de aykırı" olduğu kaydedilen raporda, "İsrail'in 'abluka'sının dayanağının geçerli olduğu varsayılsa dahi, bunun uygulanış şekli ablukayı hukuksuz kılacaktır. Abluka, sivil halk üzerindeki etkisine oranla sağladığı askeri kazanım açısından aşırı, makul olmayan ve orantısızdır. Bu durum çok sayıda BM kuruluşu ve uluslararası toplum tarafından belgelenmiştir" ifadesi kullanıldı.
Raporda, birçok resmi açıklamada, İsrail'in ablukasının "sivillere yönelik toplu cezalandırma" olarak tanımlandığı, "hukuka aykırı" olduğu ve kaldırılması gerektiğinin kabul edildiği belirtildi. Raporun özet bölümünde şu ifadeler yer alıyor:
"İsrail, Gazze Şeridi üzerinde etkin bir hakimiyete sahiptir ve uluslararası kamuoyu ve BM tarafından burada işgalci kuvvet olarak genel kabul görmektedir. Neticede İsrail'in Gazze Şeridi üzerinde yasal bir abluka kurması mümkün değildir. Bu bakış açısından bakıldığında da İsrail ablukası hukuka aykırıdır ve dolayısıyla bu ablukaya dayanarak konmuş olan tüm yasaklar da hukuksuzdur.
Son olarak, bir devlet uluslararası yükümlülüklerini ihlal ettiği takdirde, yaptığı yanlışları telafi etmek ve tazminat ödemek mecburiyetindedir. Bu, uluslararası hukukun temel bir prensibidir. Bu olay, uluslararası camia için, hukukun üstünlüğünün savunulması açısından bir sınavdır. Hiçbir devletin hukukun üstündeymiş gibi hareket etmesine izin verilmemelidir. Cezasızlık yerini hesap verebilirliğe bırakmalıdır. İsrail sorumluluğunu kabul etmeli, Türkiye Cumhuriyeti'ne resmi bir özür iletmeli ve hukuksuz saldırısından kaynaklanan tüm zarar ve kayıpları tazmin etmelidir."
Raporda, "İsrail'in saldırısının kınanması, açık denizlerdeki seyir serbestisinin geleceği açısından hayati önem taşımaktadır" denilerek, "Aksi takdirde, son derece önemli olan sözkonusu hakla ilişkili olarak -bugün itibarıyla tam olarak öngörülemeyebilecek geniş kapsamlı sonuçlar doğurabilecek-tehlikeli bir istisna teşkil edeceğinin" altı çizildi.
Raporun sonuç bölümünden:
"Konvoyun yola çıkmasından önce Türk, İsrailli ve Amerikan yetkililer arasında, 'konvoyun zorlayıcı bir engellemeyle karşılaşması halinde rotasını mısır'ın el ariş limanına çevireceği'
hususunda anlaşmaya varılmıştı. olaylar israil'in bu anlaşmaya uymadığını ortaya koymuştur.
Saldırı başlar başlamaz kaptan mavi marmara'nın rotasını, İsrail kıyılarının ters istikametinde, batı yönünde 270 dereceye değiştirmiştir. ancak, İsrail firkateynleri sancak yönünde uç kısımdan yaklaşarak, konvoyu yönünü israil'e çevirmeye zorlamıştır.
İsrail askerlerinin kurşun yağmuru, yolcuların beyaz bayraklar sallamalarına ve geminin anons sistemi üzerinden muhtelif lisanlarda yapılan teslim olduklarına dair duyurulara rağmen devam etmiştir."
"İsrail, 31 Mayıs 2010 tarihli saldırısının sonucu olarak, diğer unsurların yanısıra, yolcuların yaşam hakkını, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkını, keyfi tutuklama veya gözaltı yasağını; ayrıca, işkence veya diğer zalimane, insanlıkdışı veya aşağılayıcı muamele ya da cezalandırma yasağını ihlal etmiştir.
İsrail yol açtığı zararların ve kayıpların tazmininden sorumludur.
İsrail'in saldırısının kınanması gerekmektedir. bunun dışındaki her türlü tasarruf, son derece önemli açık denizlerde seyir özgürlüğü hakkından, tehlikeli bir emsal teşkil edecek sapma oluşturacaktır."
CNN Türk
