Ankara, ABD'nin NATO çatısına sokarak kabul ettirmeye çalıştığı füze kalkanıyla ilgili ince pazarlık yürütüyor. ABD'nin 'kalkanın en ön cephesinde' dediği Türkiye, İran ve Suriye'nin tehdit gösterilmesine karşı çıkıp caydırıcılık konsepti istedi
ABD yönetimi, İran füzelerinden savunma gerekçesiyle kurmaya çalıştığı füze kalkanının bir kısmını Türkiye’ye konuşlandırma planı için bastırırken, Ankara Washington ile önemli anlaşmazlıklarına dair ince pazarlıklara girişti. Bugünkü NATO dışişleri ve savunma bakanları toplantısı öncesi Washington da Ankara da kartlarını açıyor.
ABD Savunma Bakanlığı’nın Avru-NATO politikaları sorumlusu Jim Townsend, “Balistik füze tehditlerinin nereden gelebileceğine baktığımızda, bize göre Türkiye çok fazla ön cephelerde yer alıyor. Dolayısıyla coğrafi açıdan, Türkiye, kalkanın bazı bölümlerine ev sahipliği yapmada iyi bir yer olabilir” derken, Türkiye’nin bunu ‘NATO kalkanı’ adıyla kabul edebileceğine dair umutlu konuştu. Ankara ise kalkanın ‘komşuları İran ve Suriye’nin tehditlerine karşı gösterilmesi’ ve ‘Türkiye topraklarının tamamını koruyamayacak olmasına’ itiraz ederek incelikli bir pazarlığa girişti.
Daha önce yoğun baskı üzerine Ankara, kalkana “NATO şemsiyesi altında olursa değerlendiririz” diye kapı aralamış, bunun üzerine Washington konuyu NATO’ya taşımıştı. Dün Townsend 19-20 Kasım’da Lizbon’da yapılacak NATO liderler zirvesine atıfla, “Şimdi Ankara bir karar verecek; hem Türkiye’nin rolü konusunda, hem de özellikle, ittifak içinde, kalkanı NATO kapasitesi olarak üstlenmeye dair siyasi kararla ilgili oylama olduğunda Türkiye’nin nerede duracağı noktasında” dedi. Ankara ise bugün yapılacak zirveye hazırlık toplantısına “Sistem Türkiye’nin tamamını güvence altına alsın, tehdit değil caydırıcılık konseptine göre kurulsun” önerisiyle gidiyor. Kalkanı iki yıldır ABD ile hem ikili hem NATO bünyesinde görüşen, ancak Washington’ın sistemde Türkiye’ye çok önemli rol biçmesine karşın, planı tek başına oluşturması ve ‘al ya da bırak’ üslubuyla hareket etmesine içerleyen Ankara, NATO zirvesine dek konuyu masada tutacak.
‘Tüm Türkiye’yi kapsamıyor’
Ankara’nın Amerikalı yetkililerle görüşmelerinde sistemin hangi bölümünün (radar mı, avcı füze mi) Türkiye’de konuşlanacağı, bunların sayısı ve Türkiye’de nereye kurulacağı gibi ayrıntılar henüz netleşmedi. Amerikalılar, hem İran ve Suriye’ye yakınlığı, hem de NATO coğrafyası içinde çok sınanmış kritik konumu nedeniyle Türkiye’nin, ABD Başkanı Barack Obama’nın kalkana dair ‘aşamalı uyarlanabilir yaklaşım’ında diğer NATO ülkelerinden daha ileri rol üstlenmesi gerekeceğini belirtti. Ankara ise şu iki kaygısını dile getirdi:
1) Sistem ‘tehditlere karşı’ gösterilmesin ve bu tehditlerin İran ve Suriye gibi ülkeler olduğu NATO belgelerine yansımasın. Böyle olursa Türkiye ‘hedef’ haline gelebilir. Komşularımızla füze kalkanı krizi yaşamak istemiyoruz. Bunun yerine NATO’nun ‘bir müttefike saldırı, bütün müttefiklere saldırıdır’ konseptinin yer aldığı 5. madde çerçevesinde ve ‘caydırıcılık’ kapsamında kurulsun.
2) Sistem Türkiye’nin tamamını balistik füze saldırılarından koruyamayacak. Bu, Türkiye’nin sisteme ev sahipliği yapmasını da anlamsız kılıyor.
NATO tarihinde bir ilk
Bugün NATO tarihinde ilk kez NATO dışişleri ve savunma bakanları ortak toplantı düzenliyor. Brüksel’deki toplantıya hem Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu hem Savunma Bakanı Vecdi Gönül katılacak. Gündemde zirvede onaylanacak yeni stratejik konseptin hazırlanması var, ama asıl kavga kalkandan kopacak. Dün Davutoğlu kalkanla ilgili bir soruyu “İttifak içinde, ortak bir strateji etrafında neler yapılabileceğini birlikte değerlendiririz” diye yanıtladı. Townsend ise şunları söyledi: “Türkiye (NATO sürecinde) çok yardımcı bir rol oynadı. Çok iyi, derin görüşmelerimiz oldu. Türkiye’nin ev sahipliği konusunda isteksiz ya da kararsız olduğunu düşünmüyorum. Türk yetkililerin konu üzerine derinden kafa yorduğunu, sistemin önemini farkında olduğunu düşünüyorum. Daha çok, bunun içinde yaşadıkları bölgede kendi siyasi hesaplamalarıyla ne kadar eşleştiğini görmeye, bir denge oturtmaya çalışıyorlar.”
Türkiye merkezli
ABD, füze kalkanını Doğu Avrupa’ya konuşlandırmaya kalkınca Rusya ile Soğuk Savaş hali geri gelmişti. Kalkanı tümüyle Doğu Avrupa’ya kurmaktan vazgeçip Moskova’yı memnun eden Başkan Barack Obama’nın planında bu kez kalkan Türkiye’nin merkezinde olduğu coğrafyada önce gemilere, sonra karaya yerleştiriliyor. Kalkan, erken uyarı radarları ve avcı füzelerinden oluşuyor. İlk aşamada Spy-1 radarlar ve SM-3 füzesavarlar taşıyacak Aegis donanımlı savaş gemileri Akdeniz’de devriye gezmekte. 2015’te radar ve füzeler karaya da konuşlandırılacak. İlk adaylar Polonya, Çekya, Romanya, Bulgaristan. Türkiye gerek radar gerekse füze için iyi bir aday olarak gösteriliyor.
Kaynak: Radikal
