Açılım doğuda havayı değiştiriyor

Gunnar Köhne / DW

Diyarbakır Belediyesi Şehir Tiyatrosu’nda son günlerde heyecan dorukta. Fabl türündeki yeni oyunun hazırlıkları tüm hızıyla sürüyor. Oyunda dağ keçileri, kurtlardan özgürlük talep ediyor, insanlar ise iki taraf arasında arabuluculuk yapıyor. Ancak bu oyunun özelliği fabl olması ya da özgürlük konusunu işlemesi değil; oyunu farklı kılan Kürtçe oynanması.

Birkaç yıl öncesine kadar Türkiye’de tiyatrolarda Kürtçe oyunlar sergilenmesi tasavvur dahi edilemezdi. Oyuncu Elvan Köse, ana dillerinde konuşmalarının sahne performanslarına da yansıdığını söylüyor: “Yıllarca mücadelesini vermişsiniz, anadiliniz yasaklanmış. Şimdi kendi dilinizle oynayabiliyorsunuz, hem kendinizi sahnede daha rahat ifade edebiliyorsunuz, hem o karaktere daha rahat bürünebiliyorsunuz. Tabii ki çok güzel bir duygu.”

Hükümetin, ‘demokratik açılım’ ya da ‘Kürt açılımı’ adı verilen, Kürt sorununu çözmeye yönelik yeni bir siyaset izleneceğini açıklanmasının ardından bölgede tüm tabular yıkıldı. Devlet kanalı TRT ,‘TRT Şeş’ adında Kürtçe bir kanalı hizmete soktu. Ayrıca üniversitelerde Kürt Dili ve Edebiyatı bölümlerinin açılması da gündemde. Güneydoğu illerine ise temkinli bir değişim havası hâkim. Bölgenin bir dönüşümden geçtiği kamu kurumlarında da hissediliyor.

İki dilde broşürler

Ziyaretçiler artık Kürtçe selamlanıyor, bilgilendirme broşürleri de hem Türkçe hem de Kürtçe. Ayrıca istendiği takdirde vatandaşlara Kürtçe danışmanlık hizmeti de veriliyor. Bu bölge halkı için büyük bir hizmet. Zira vatandaşlar, eskiden korktukları için Kürtçe konuşmadıklarını, bu yüzden de sıkıntılarını rahatça anlatamadıklarını belirtiyor.

Diyarbakır’da yapılan bir kamuoyu yoklamasında, bölge halkının yüzde 70’i anadillerinin Kürtçe olduğunu açıkladı. Sur Belediye Başkan Vekili Nakşi Sayar, Türk Devleti’nin gerçekleri görmeye başladığını belirtiyor: “Çalışmalar yapıldığında, yasal anlamda ortaya çıkan olumsuzlukların ya da tepkilerin ortadan kalkabileceğini düşünüyoruz. Çünkü şu anda devletimiz adına hizmet yürüten bir valilik bir koordinasyon merkezini Kürtçe yönetmektedir. Halkımızın ihtiyaçlarına göre Kürtçe yanıt verebilmektedir.”

"Sorun tartışılmaya başlandı"

Türk hükümetinin reformlarla Kürtlere ne ölçüde yakınlık kuracağı şimdilik belirsiz. Başbakan Tayyip Erdoğan, medya aracılığıyla eskiye dönüşün artık söz konusu olmadığı mesajını veriyor. Kürt yazar Ümit Fırat, hükümetin hamlesi sayesinde ilk kez Kürt sorunun kamuoyunda tartışılmaya başlandığını belirtiyor: “Bu defa ilk kez büyük bir problem, tabu sayılan bir problem toplum önünde tartışılıyor. Türkiye'nin tabii böyle bir problemlerde, bütün problem karşısında şablon bir açıklaması vardır: ‘Gerekli tedbirler alınmıştır, alınacaktır’ Hep geçer, şimdi öyle değil.”

Diyarbakır’da oynanan tiyatro oyununda hayvanlar arasındaki tartışma barışçıl bir son buluyor. Peki Kürt sorunu barışçıl bir son bulacak mı? Oyuncu Kemal Ulusoy, bu konuda endişeleri olduğunu söylüyor: “Ben şimdi gitsem Bitlis’te çok rahat ya da bir başka şehirde evet geliyoruz Kürtçe oyun oynuyoruz, bir duyur bir reklam yapabilecek miyiz? Ya da gidip kaymakamlıkta gönül rahatlığıyla bildirimde bulunabilecek miyiz? Hayır, kesinlik değil.”

Açılım doğuda havayı değiştiriyor

Tiyatro oyunları artık Kürtçe sahneleniyor. Belediyeler broşürlerini iki dilli hazırlıyor. Üniversitelerde Kürt Dili bölümleri açılıyor. TRT Şeş de, büyük ilgi topluyor.