İran, adım adım ilerlettiği uzay programını İslam Devrimi?nin 30. yıldönümünde doruğa ulaştırarak, ilk yerli malı uydusunu dünya yörüngesine yerleştirdi. Dün yerli malı Sefir 2 taşıyıcı roketiyle uzaya fırlatılan Ümit uydusu dünyanın etrafında dönmeye başladı. Batı?nın nükleer programını gerekçe göstererek BM yaptırımı uyguladığı İran?a, geçen hafta yeni ABD Başkanı Barack Obama ?Yumruğunuzu açarsanız, uzattığımız elimizi bulacaksınız? çağrısı yapmıştı.
Ekim 2005?te Rus yapımı Sina 1 uydusunu Rusya?dan uzaya göndermiş, Ağustos 2008?de Sefir 2 roketini başarıyla denemiş İran, yerli malı haberleşme uydusunun altından da başarıyla kalktı. İran devlet televizyonu gece yarısı gerçekleşen fırlatmanın görüntülerini ?Yaptırımlar altındaki İranlı biliminsanlarının bir diğer başarısı? diye sunarken, Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad ?Sevgili İranlılar, evlatlarınız ilk yerli uyduyu yörüngeye yerleştirdi. Böylece İran uzayda resmi varlık edindi? dedi. Uydunun dünyaya barış ve kardeşlik mesajı taşıdığını söyleyen Ahmedinecad, uzay programının askeri amaçlı olduğu iddiasına karşı çıktı: ?Dünya bu eski kafalı konuşmaları reddediyor. Dünyaya hükmeden güçlerin şeytani bakış açısından farklı olarak biz bilime ilahi açıdan bakıyoruz. Uydu ve füzeyi 12. imamın koruması altında ürettik.?
İran'a karşı strateji değerlendirmesi
ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, Çin ve Rusya bugün İran'ın nükleer programı konusunu değerlendirmek üzere Almanya'nın Wiesbaden kentinde bir araya geliyorlar. Tahran yönetiminin dün ilk kez uzaya uydu göndermesini takip eden bu buluşma, İran'ı nükleer programını sınırlandırması için altı yıldır süren çok taraflı görüşmeler dizisinin son halkası.
Geçmiştekilere göre farkı ise, Obama yönetiminin görüşmelerde ilk kez temsil edilip, izlemeyi öngördüğü yaklaşımını müttefikleriyle paylaşacak olması. Üst düzeydeki temsilcilerin katılacağı toplantıda ABD'yi Bush döneminde de İran konusundaki müzakereleri yürüten Dışişleri Bakan Yardımcısı William Burns temsil edecek.
Uyduyu taşıyan füze 'endişe unsuru' olarak görüldü
İran'ın dün ilk haberleşme uydusu olan 'Ümit'i uzaya göndermesi, batılı ülkelerce endişe veren bir gelişme olarak yorumlanmıştı. ABD, İngiltere ve Fransa ise uydunun fırlatılmasında kullanılan teknolojinin, balistik füzelerde de kullanılabileceği endişesini dile getiriyor.
Bunun tarihi bir olay olduğunu söyleyen İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ise, BM yaptırımları altında çalışan İranlı bilim adamlarını başarılarından ötürü kutladı.
İran Safir-2 füzesiyle taşınan uydunun tamamen barışçı olduğunda ısrarlı. ABD ve Batılı diğer bazı ülkeler, İran'ın nükleer silah üretmek için kapasitesini arttırmaya çalıştığını düşünüyor. İran 2003 yılından bu yana BM ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu nezdinde, uluslararası toplumla nükleer programı konusunda anlaşmazlık içinde.
Şimdiye dek ne yaptırımların güçlendirilmesi tehditleri ne de ekonomik teşvik paketi önerileri İran'ı zenginleştirilmiş uranyum üretmekten vazgeçirdi. BM kararlarına göre, İran silah üretiminde kullanılan bu maddeyi sadece barışçı amaçlarla ürettiği konusunda uluslararası toplumu ikna edici bir tavır ortaya koyamıyor.
ABD yeni yaklaşımını anlatacak
Wiesbaden'daki toplantıda Beyaz Saray yönetiminin kendi iktidarında izleyeceği çizgi konusunda müttefiklerini bilgilendirmesi bekleniyor. ABD'nin yeni başkanı Barack Obama, selefinden farklı olarak, nükleer program konusunda İran ile önkoşulsuz doğrudan görüşme olasılığına kapıyı açık bıraktı.
Ayrıca 30 yıl aradan sonra Tahran'da alt düzeyde bir ABD diplomatik temsilciliği açılması söylentileri konuşuluyor. Toplantı öncesinde Washington'da İngltere ve Fransa Dışişleri Bakanları ile görüşen ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, uluslararası toplumun İran'a elini uzattığını ancak İran'ın da yumruğunu açması gerektiği savını yineledi.
Beyaz Saray yönetimi ise, dünkü deneme ardından İran'ın yanı sıra Kuzey Kore'nin füze geliştirme girişimleri konusunda da kaygı duyduğunu bildirdi. Dışişleri Bakanlığı Kuzey Kore'yi balistik bir füze denemesinin, 'provokasyon' olarak değerlendirileceği konusunda uyardı. Güney Kore basınında, bir Kuzey Kore treninin iri bir silindiri bir fırlatma rampasına naklederken görüldüğüne ilişkin haberler yer almıştı.
İngiliz gazeteleri İran'ın uzay yolculuğunu değerlendirdi
İran'ın dün yaptığı füze denemesi de basında geniş yankı buluyor. Daily Telegraph gazetesi İran'ın bu son denemesiyle husumet sergilediği görüşünü vurguladı. 'Uydu fırlatmak, özünde gelişmiş bir füze sisteminin başlığına yuvarlak bir nesne takmak demek. Bu prosedür, yine yuvarlak şekilli olan atom bombasının fırlatılması uygulamasından pek farklı değil. 'Amerikan yönetimi yeni bir başlangıçtan söz etse de İran meydan okur tavrını sürdürdükçe bunun nasıl başarılacağını öngörmek güç.'
Independent da bir savunma uzmanının 'haberleşme uydusunun askeri amaçlar için bir prova' olduğu görüşüne yer vermiş: 'Tüm bu cefayı, sadece Ayetullah Humeyni'nin konuşmasını uydu televizyonlarından yayınlayabilmek uğruna çekmiyorlar. Bir noktada, dost görmedikleri ülkeler üzerinde, izleme ve keşif uyduları da bulundurmak isteyeceklerdir.' diyor uzman.
Financial Times, İran İslam devrimi üzerinden 30 yıl geçmiş olduğunu anımsatarak, artık Washington-Tahran yakınlaşması için harekete geçme vaktinin geldiğini savunuyor başyazısında: 'Obama, Amerika'nın İran'a yönelik rejim değişikliği tehditlerini ortadan kaldırıp; komşuları için tehdit olmaktan (nükleer tehdit de dahil), vazgeçen ortak refah arayışına yönelen bir İran'a kucak açacak, yeni bir bölgesel güvenlik mimarisi tasarlamalı. Böylesi bir planın temel çerçevesi bile, İran içinde çok daha geniş bir tartışmayı başlatabilir.'
Ancak gazete bu planı İran'da Haziran'daki cumhurbaşkanlığı seçiminde reformcuların Mahmud Ahmedinajad'dan iktidarı devralmış olduğu bir ortam varsayımı üzerinden öngörüyor.
Kaynak: Ajanslar
