Mehmet Özay / Endonezya / Timeturk
Açe Özgürlük Hareketi?nin lideri Hasan Di Tiro, Ramazan Bayramının ardından 11 Ekim?de Açe?ye geri dönüyor. GAM?ın eski komutanı ve şu anki Açe Partisi (PA)?nin lideri Muzakkir Manaf, dün yaptığı basın açıklamasıyla Hasan Di Tiro?nun Açe?ye döneceğini açıkladı.
15 Ağustos 2005 tarihinde GAM ve Endonezya Hükümeti arasında Helsinki?de imzalanan barış anlaşmasından sonra, 30 yılı aşkın bir süre sürgün hükümetinin lideri olarak İsveç?te yaşayan Hasan Di Tiro?nun Açe?ye ne zaman geleceği merak konusuydu.
2007 yılında kendisiyle yaptığımız röportajda hareketin önde gelen isimlerinden Muhammed Nur Djuli, o dönemde Di Tiro?nun dönmesi için uygun siyasi ortamın henüz oluşmadığını söylemişti. Aradan geçen sürede Helsinki Barış Anlaşması?nın giderek daha çok maddesinin uygulamaya geçirilmeye başlanması ile siyasi ortam görece daha olumlu bir atmosfere büründü. Geçen ay, Açe Parlamentosu?ndan bir grup milletvekili Hasan Di Tiro?yla görüşmek üzere İsveç?e gitmişti.
AİLESİNİ ZİYARET EDECEK VE AÇELİLERLE HASRET GİDERECEK
Hasan Di Tiro?nun gelişi, herhangi bir resmi davet çerçevesinde değil, kendi arzusu doğrultusunda gerçekleşeği bildirildi. Bu ziyaret sırasında Hasan Di Tiro, memleketi olan Sigli şehrine bağlı Di Tiro köyünde ailesini ziyaret edecek ve Açelilerle hasret giderecek.
OTUZ YILLIK MÜCADELE
Hasan Di Tiro ve yirmi dört arkadaşı merkezi hükümetin ideolojisini eleştirerek, 4 Aralık 1976?da Bağımsızlık Bildirisi?nin ilân etti. Söz konusu hareket, başlangıçta silahlı eyleme başvurmadı. Cakarta yönetimi tarafından bastırılma kararından sonra bağımsızlık bildirisine imza atan 24 kişiden 10?u, 1981 yılında Endonezya Ordusu?nca öldürülmesi üzerine Açe Özgürlük Hareketi?nin silahlı kanadı olarak Açe-Sumatra Ulusal Özgürlük Hareketi (ASNLF) kuruldu. Daha sonra Açe Özgürlük Hareketi (GAM-Gerekan Aceh Merdeka) adını aldı. Hareket, Endonezya hükümeti ve diğer devletler tarafından tanınmadığı için bağımsızlık mücadelesi yaklaşık otuz yıl boyunca devam etti.
26 Aralık 2004 tarihinde yaşanan deprem ve tsunaminin ardından GAM ve Merkezi hükümet arasında daha önce başlatılan barış görüşmelerine hız verildi. 15 Ağustos 2005 tarihinde Finlandiya?nın başkenti Helsinki?de GAM ve Endonezya Hükümeti arasında tarihi barış anlaşması imzalandı. Barış anlaşması bugüne kadar başarılı bir şekilde devam ettirildi. 11 Aralık 2006 tarihinde yapılan Valilik seçimlerine bağımsız aday olarak katılan GAM?ın önemli isimlerinden Irwandi Yusuf, Açe Eyalet Valisi seçildi. Eyaletin diğer şehirlerindeki ve kasabalarındaki belediye başkanlığı ve bölge yöneticiliklerinin büyük bir bölümünü de GAM?ın adayları kazandı. 9 Nisan 2009 tarihinde yapılacak ulusal ve yerel parlamento seçimlerini de büyük ölçüde GAM?ın partisi olarak bilinen Açe Partisi (PA)?nin kazanması bekleniyor.
Hasan Di Tiro Türkiye?de de çok yakından tanınan isimlerden biri. Di Tiro?nun Nehir yayınları tarafından basılan ?Özgürlüğün Bedeli / Bitmemiş Savaş Günlükleri? kitabı bir dönemler gençlerin okuduğu en önemli kitaplar arasındaydı.
