Hidayete eren papaz'ın 119 yıllık sırrı

Tarihçi Cezmi Yurtsever, geçen yıl Osmanlı arşiv araştırmaları esnasında ilgili belgeye ulaştığını ve Türk-Ermeni Tarihi ilişkilerinin yeniden yazılmasını sağlayacak kadar önemli gördüğü olayın Kilise tarafından sır gibi saklandığını tesbit etti.


Cezmi Yurtsever, belgede adı geçen Sis (Kozan) Ermeni manastırında başpapaz olarak görev yaparken İslamiyete geçen kişinin yeni isminin 'Mehmet' olduğu bilgisinin yer aldığını, Hristiyan iken kullandığı ismine yer verilmediğine dikkat çekiyor. Bu belgenin ışığında konuyu Ermeni kaynaklarından da araştırmasını yapan Tarihçi Yurtsever, Ermeni Kilise çevrelerinin başpapazın İslamiyete geçmesini bir sır gibi sakladığını tesbit etti.

Yurtsever araştırmasını şöyle aktardı: '1105 yılında Kilikya Katogigosu (başpapazlığı) göreviyle çalışan kilise liderleri 1293 yılına kadar bölgedeki Ermeniler'in dini lideri olarak görev yaptı. Ama aynı tarihten kısa süre sonra 1375 yılında Sis (Kozan) şehrinin Türkmenler'in eline geçmesi ile birlikte, Ermeni manastırı dini hizmetlerine devam etti. Osmanlı Fırka-i Islahiye ordusunun Sis'e gelmesinden sonra da önem kazandı. Konya'dan Malatya ve Urfaya kadar güney Anadolu vilayetlerinin dini merkezi özelliğini korudu. Sis manastırında görev yapan Ermeni Başpapazları listesinde 1871 ve sonrasında Mıgırdıç'ın adı geçmekte. Ancak Mıgırdıç'ın görev süresi içinde 'boşluk' (vacant) dönemi var. Muhtemeldir ki Ermeni kilise çevreleri Mıgırdıç adındaki Başpapaz'ın İslamiyete geçmesi olayını tarihin gündeminden bir sır olarak sakladılar.'

Tarihçi Yurtsever, belgenin aslını 11. Yüzyıldan 1920'ye kadar Sis-Kozan şehrinde görevini sürdüren Kilise Arşivi görsel belgelerini toplu halde 'www.cezmiyurtsever.com' internet sitesinden de yayınlayarak bilim dünyasına sunduğunu aktarıyor.

Kozan'da Türklerin dostluğundan etkilenerek İslamiyete geçen Mehmet adını başpapaz ile ilgili DH.MKT, D-1535, G-61 numaralı dosyada yer alan belgenin çözümlenmiş hali şöyle: 'Sadrazamlık makamına! Sis manastırı ser-episkoposu (Başpapazı) iken ve kendisine yeniden 500 kuruş maaş verilmesiyle beraber Dersaadete (İstanbul'a) evini taşıma arzusunda bulunduğu halde gelmesi dahi yeniden padişah iradesi yazılması gereken Mehmet Efendi'nin ailesiyle buraya gelmek üzere harcırah verilmesi dilekçesi vermiş ve kendisine 2 bin kuruş harcırah verilmesi o zaman Sadrazamlığın isteğine cevap verilmesi ve Adana valiliğine bildirilmesi uygun bulunmuştur. Adliye Nazırı, 5 Temmuz sene 305 (miladi-1889)' (CİHAN)

CHA