Kafkaslar'daki gelişmeler 'soğuk savaşı' yeniden gündeme getirirken, BBC Mıskova muhabiri Hawksley, soğuk savaşın gölgesindeki Rusya'da yaşananları yazdı.
İşte BBC muhabirinin gözünden Rusya'da yaşananlar...
Evgenia Evlenteva, enerjik bir şekilde ve kot pantolonunun arka cebine bir el feneri sıkıştırılmış halde, pardesü gibi mandallarla asılı bir dizi eski radyasyon giysisi boyunca yürüyor.
'Evet, ineceğimiz yer 60 metreden daha derin. Merdivenle mi inmek istiyorsunuz, asansörle mi?' diyor. Ve ekliyor: 'Unutmadan söyleyeyim kapı 3 ton ağırlıkta. Kurşun ve metalden yapılma ve hala iş görüyor...'
Bir düğmeye basıyor ve gıcırtılarla, dev bir tabaka halindeki kapı kayarak açılıyor. Moskova'nın Soğuk Savaş yıllarındaki en önemli nükleer sığınaklarından birine giriyoruz. Bu sığınakta Moskova kenti bir nükleer saldırıya hedef olduğu takdirde 2500 kişiyi barındırıp yaşatacak şekilde, kendi havalandırma sistemi, su ve yiyecek stoğu var.
Rusya ve Batı, birbirlerine, yeni bir Soğuk Savaş başlatma suçlamaları yöneltirken, gidip bu sığınağı gezmenin iyi bir fikir olduğunu düşündüm. Moskova nehri yakınındaki ağaçlı bir yolda gizli, Taganskaya Meydanı'nın hemen dışındaki bu sığınak, kodamanların ve gerekli malzemenin hızla girebilmesi için metro istasyonu ile de bağlantılı.
Sonradan öğrendim ki, bizim küçük grubumuz sığınağa doğru basamakları inerken, Rusya, yakınlarda modernleştirdiği Topol siteminde yeralan ve Washington'a ulaşması mesele bile olmayan kıtalar arası balistik füzelerinden birinin daha denemesini yapıyormuş.
Çözüm bulunamaz terör nihilizminden uzaklaşmaktan adeta ferahlamış görünen Rusya ve Batı, son iki haftadır hergün kozlarını artırıyorlardı. Nihayet gerçekten diş geçirebilecekleri bir konu bulmuş gibiydiler.
Rusya, yaşananların Birinci Dünya Savaşı öncesindeki gerilimli dönemi hatırlattığını söyledi. İngiltere Dışişleri Bakanı David Miliband, bu uluslararası bunalımın, Soğuk Savaş'tan bu yana Avrupa'nın yaşadığı görece sakin dönemin açık bir şekilde sona ermiş olduğunu bildirdi.
Ama bu kaygı verici söz düellosunu burada karşımıza çıkan görüntülerle bağdaştırmak pek kolay değil.
Otobüs duraklarında yeni Batman filminin posterleri yeralıyor. Reklam panolarında, küresel düzeyde tanınan markalar ve ürünler tanıtılıyor. Kentteki çevre yolunda yeralan tünelden çıktığınızda, Rusya'nın hızlı ekonomik büyümesini karşılamak amacıyla art arda dikilen gökdelen inşaatları ve sayısız vinçle karşılaşıyorsunuz.
Cep telefonlarından araba modellerine ve büfelerde dizili ünlüler dergisi Hello'nun Rusça baskısına kadar, göze çarpan herşey, yeniden bir Soğuk Savaş'ın nasıl gerçekleşebileceğini tahmin etmeyi olanaksızlaştırıyor.
Örneğin Boeing uçakları, Moskova'nın hemen dışında büyük bir tesise sahip. Avrupa'ya gaz sevkiyatı yapılan vanaları açıp kapatarak epey ürkütücü isim yapmış olan petrol devi Gazprom, halen, uluslararası borsalarda yeralan en büyük şirketlerden biri.
Batı'nın Rusya'ya cezalandırıcı yaptırımlardan sözetmesi, Roman Abramoviç'in Chelsea Futbol Klübünü satmak zorunda kalacağı anlamına mı geliyor? Böyle bir durumda acaba Chelsea taraftarları 'Yeni Soğuk Savaş' hakkında ne düşünecek?
Son Soğuk Savaş döneminde, Ruslar, demir perdelerinin ardında soyutlanmış haldeydi. Teknolojileri yetersizdi. Esrar perdesi arkasındaki tek hecelerle konuşan liderleri tarafından baskı altında Ruslar, asık suratlı bir ulustu.
Şimdiyse 24 saat yayın haber kanallarının birinden diğerine koşuşan Rus politikacılarını susturmak mümkün değil gibi.
Sığınağin merdivenlerini inmeyi tamamladığımızda, Evgenia, elektiği açıyor. Karmakarışık dar tünellerden oluşan bir şebeke burası. Bu tüneller geniş, yüksek tavanlı odalara açılıyor. Odaların duvarları tıpkı gemi teknesi gibi yuvarlak. Güçlendirilmiş kurşun ve betondan yapılmış. Teleks makineleri, eski telefonlar, haritalar, ahşap yazıhaneler yerleştirilmiş öteye beriye, o dönemin havasını yansıtmak amacıyla.
Evgenia, bizi bir video brifingini izlemek üzere, konferans salonuna alıyor. Burada, Rusya'nın bugünkü düşünce biçimi hakkında az da olsa bir fikir ediniyorum.
Bir zamanlar gizli kabul edilen Sovyet arşivinden çıkarılan siyah beyaz film, Amerika Birleşik Devletleri'ni, bir savaşta nükleer silaha başvurmuş tek ulus olarak tanıtıyor ve Sovyetler Birliği'nin kendi etki alanını korumak için Amerika'nın yaptıklarına yetişmek durumunda bırakıldığını savunuyor.
1962 Küba füze krizinin, Rusya'nın küresel gücünü yeniden tanımlayan, mükemmel bir siyasî riski ve başarıyı simgelediği anlatılıyor.
Sovyetler Birliği'nin çöküşünün bir trajedi olduğu belirtiliyor.
Filmin teması nükleer denemeler... Rus ve Amerikan nükleer denemeleri sırasında çekilmiş alıntılarda, giderek büyüyen büyüyen mantar bulutları izleniyor.
Video gösterimi bitince Evgenia'ya soruyorum. 'Yeni Soğuk Savaş için bu sığınağı yeniden kullanıma açacak mısınız?'
Koyu renk saçlarını geriye atıyor, kafası karışmış bir ifadeyle kaşlarını çatıyor.
Bir önceki Soğuk Savaş son bulduğunda herhalde çocuk yaştaydı.
'Hayır. Neden ki ?' diye yanıtlıyor. Ve sürdürüyor: 'Kim ister ki bunu? Hangi aile ister? Her an havaya uçma olasılığını kim ister? Niye yeniden o döneme dönülsün ki?'
Sonra, bir diğer tünele yönelirken, Evgenia yanıma gelip şunları söylüyor:
'Biliyor musunuz, burası bir nükleer saldırı karşısında eskisi kadar güvenli bir yer değil artık. Şimdiki bombalar çok daha büyük çaplı. Bu sığınak yeteri kadar derin değil. Ama Moskova'da yeni sığınaklarımız var. Belki 100 metre kadar derinlikte. Bilemiyorum. Hala gizli tutuluyor bu sığınaklar ve benim de girmeme izin verilmiyor.'
BBC
