Türk Edebiyatı Dergisi'nden Aytmatov'a özel sayı

Aytmatov için hazırlanan özel sayıda, vatanı Kırgızistan'la birlikte ''Türk Dünyasını ortak bir alfabede, dilde ve değerler etrafında birleştirerek dünya insanlığına örnek olmak'' idealini sık sık telaffuz eden ve en son röportajında ''Ben evrensel anlamda insanı anlatıyorum'' diyen Aytmatov'un, insanlığın kendisini bulma ve anlamasında verdiği edebi mücadele bütün yönleriyle ortaya konuldu.

Beşir Ayvazoğlu yönetiminde hazırlanan Türk Edebiyatı Dergisinin ''Cengiz Aytmatov özel sayısı''nda, Türk dünyasının en ünlü kalemlerinin ve hakkında kalem oynatabilecek en yetkili kişilerin yazılarından Aytmatov'un sanatı, dünya edebiyatına katkısı, fikir dünyası, mücadelesi, fikir coğrafyası ve büyük yazar olmasının nedenleri net bir şekilde gözler önüne serildi.

Aytmatov'un vefatından kısa bir süre önce kendisiyle yapılan bir röportajın yanı sıra Türk dünyası yazarlarından Abdıldacan Akmataliyev, Sabir Rüstemhanlı ve Oraz Yağmur ile Fırat Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Ramazan Korkmaz ve Prof. Dr. Ahmet Buran'un katılımıyla gerçekleştirilen özel oturum da bu özel sayıda yer aldı.

Oraz Yağmur'un bir şiirle, diğer katılımcıların da birer yazıyla yer aldığı özel sayıda, Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Orhan Söylemez'in ''Ata-Beyit'ten Ana-Beyit'e'' başlıklı yazı da bulunuyor. ''Stalin tarafından öldürtüldüğü'' bildirilen aralarında ünlü yazarın babası Törekul Aytmatov'un da bulunduğu yüzden fazla aydının yattığı yıllar sonra keşfedilen toplu mezar, Kırgızistan devleti tarafından bir anıt mezara dönüştürülmüş ve bu anıt mezara Ata-Beyit ismi verilmişti. Bişkek yakınlarındaki toplu mezarın nasıl bulunduğu ise özel sayıda Prof. Dr. Ahmet Buran ve Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali'nin yazılarında anlatıldı.

Uluslararası Cengiz Aytmatov Vakfı Türkiye Şubesi Başkanı Güzel Sarıgül Şonbaeva'nın ''Sub Specie Motris'' başlıklı yazısıyla Aytmatov'un özel hayatı hakkında dikkate değer bilgiler verdiği özel sayıda Şonbaeva'nın ''Elveda Derken'' başlıklı veda mektubu da yer aldı.

Louis Aragon tarafından Fransızcaya çevrildikten sonra Aytmatov'u dünyaca tanınmış bir yazar haline getiren, Aragon'un ''Dünyanın En Güzel Aşk Hikâyesi'' başlıklı önsözüyle takdim ettiği Aytmatov'un ''Cemile'' adlı hikâyesi ise özel sayıda Sabahattin Çağın tarafından tahlil edildi.

Aynı hikâyeyi Nuri Sağlam da Sabahattin Ali'nin ''Hasan Boğuldu'' ve ''Ses'' adlı hikayeleriyle karşılaştırdı. Aragon'un önsözü ise Cemal Aydın'ın tercümesiyle sunuldu.

Özel sayıda, Aytmatov'un son romanlarından biri olan ''Kassandra Damgası''nı Gülçin Oğuz, iki ayrı tercümesi bulunan ''Ebedî Gelin-Dağlar Yıkıldığı Zaman''ı da Nâmık Açıkgöz değerlendirdi.

Yağmur Atsız, D. Mehmet Doğan ve Ali İhsan Kolcu'nun yazılarının ilgiyle okunacağı sayıda Bahtiyar Aslan'ın Aytmatov'un aziz hatırasına ithaf ettiği ve O'nun ''Gülsarısı''na göndermelerde bulunduğu hikâyesi de bulunuyor.

DEMEK Kİ BOŞ BİR HAYAT YAŞAMAMIŞIM, BOŞUNA YAZMAMIŞIM
Özel sayıda Mutlu Korkmaz ile yaptığı röportajda Türk dünyasında dil birliği konusunda ''Bunun için sizinkiler bizimkini, bizimkiler sizin edebiyatınızı devamlı incelemeli'' diyen Aytmatov hakkında, Uluslararası Cengiz Aytmatov Vakfı Türkiye Şubesi Başkanı Şonbaeva ''Sub Specie Motris'' başlıklı yazısında şunları kaydediyor:

''Yine bir buluşmanın ardından yolculuk saati gelip çatmıştı ve gözünü bir türlü uyku tutmuyordu. Kitabına dalmış görünüyor, belki spreyine sarılmak için saniyeleri sayıyor, belki de asırlar boyu, hemen her gün, her dakika ve her saniye herkes için sonsuza dek gizemini koruyan 'Kader'i düşünüyordu. O sırada yanımıza 14-15 yaşlarında bir çocuk yanaştı ve 'Affedersiniz, siz Cengiz Aytmatov'sunuz değil mi? Ben sizin kitabınızı okumuştum' dedi. Bu sözler karşısında Aytmatov bir ara şaşırdı ve sonra da gülümseyerek 'Bak sen şu işe, yabancısı olduğum bir ülkenin gençleri bile beni tanıyor, demek ki boş bir hayat yaşamamışım, boşuna yazmamışım. Belki de hâlâ birileri için gerekliyim ben!' dedi. Çocuğun çocuk kalbine indi. Bildiği birkaç Türkçe kelime ile onunla konuştu, ara sıra konuşmalar Kırgızcaya kaydı, bizden yardım aldı, başını okşadı ve ona son eseri olan 'Dağlar Devrildiğinde/Ebedî Nişanlı'yı okumasını tavsiye etti.''

'TÜRK DÜNYASININ YAŞAYAN EN BÜYÜK YAZARI' UNVANI VERİLMİŞTİ
Vefatından kısa bir süre önce Rusya Federasyonu'nun resmi televizyon kanallarından biri olan Rossiya, ünlü yazarın hayatının anlatıldığı adını ''Gün Olur Asra Bedel'' adlı romanından alan bir belgesel hazırlıyordu. Aytmatov, bu belgesel için çekim yapacak ekiple birlikte 15 Mayıs 2008'de üç günlüğüne Tataristan'n başkenti Kazan'a gitti.

Oradan Baltasin Rayonu'nda bulunan Burbaş köyüne gideceklerdi; Aymatov'un büyük dedesinin mezarı bu köydeydi. Daha sonra belgeselin devamını çekmek üzere annesinin mensup olduğu Işman soyuna ait on üç mezarın bulunduğu Kukmor Rayonu'nun Maskara köyüne geçilecekti. Bu çekimler gerçekleştirilemedi; çünkü Kazan'a ulaştıktan bir gün sonra rahatsızlanan Aytmatov, Almanya'nın Nürnberg şehrindeki bir kliniğe kaldırıldı ve orada 10 Haziran Salı günü hayata veda etti.

14 Haziran Cumartesi günü, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te yapılan devlet töreniyle babası Törekul'un Ata-Beyit Anıtmezarında toprağa verilen büyük yazar, geçen yıl onuruna düzenlenen 15. Uluslararası Hazar şiir akşamlarına katılmak üzere Elazığ'a gelmişti.

Fırat Üniversitesince kendisine fahrî doktora unvanı verilmesi dolayısıyla düzenlenen törene ve Elazığ Belediyesi'nce isminin verildiği parkın açılışına katılan Aytmatov'a Türk Edebiyatı Vakfı tarafından da ''Türk Dünyasının Yaşayan En Büyük Yazarı'' belgesi takdim edilmişti. Türk Edebiyatı dergisi, o günlerde ''Cengiz Aytmatov Özel Sayısı'' için hazırlıklara başlamıştı.

AYTMATOV ÖZEL SAYISINA BÜYÜK İLGİ
Türk Edebiyatı Vakfı Başkanı Gazeteci-Yazar Servet Kabaklı, Cengiz Aytmatov özel sayısının daha satışa sunulmadan çok geniş kesimlerin ilgisini çektiğini söyledi.

Yurt içinden ve Türk Dünyası'ndan çok geniş talepler aldıklarını belirten Kabaklı, ''Anıt kitap'' mahiyetindeki özel sayının, ilk 25 bin baskının ardından en az bir o kadar daha basılabileceğini, böylece kültür ve sanat dergiciliği bakımından rekor baskıya ulaşılabileceğini ifade etti.

Kabaklı, Cengiz Aytmatov'a gösterilen bu ilginin kendisini heyecanlandırdığını ve ''ahde vefa ve sevgi seli'' karşısında Türkiye ve Türk Dünyası'nın geleceği adına büyük mutluluk duyduğunu söyledi.