Oğuz Eser / TIMETURK
NASA?nın Phoenix (Anka Kuşu) aracı, Türkiye saatiyle 2.45'de Kızıl Gezegene indi. NASA?nın sitesindeki yayın, TIMETURK okurları için sitemizden canlı yayınlandı.
Her saniyesi heyeacan içinde geçen inişte, Anka Kuşu, tüm sistemlerin kontrolün ardından atmosfere girmeye başladı. Yaklaşık 21 bin km hızla yüzeye yaklaşan araç, önce paraşütlerle ardından da ters itiş motorlarıyla yavaşlatıldı. En kritik 7 dakika olarak adlandırılan süreçte her şey yolunda gitti.
FOTOGALERİ İÇİN TIKLAYINIZ
Anka Kuşu, güneş panellerini açmasının ardından, Mars'ın Kuzey Kutbu bölgesinden ilk resimleri yollamaya başlayacak. Dünya dışında ilk kez suya dokunacak Anka Kuşu, Mars'ın bu bölgesinde hayat izi arayacak.
NASA, akşam saatlerinde bir basın toplantısı düzenlemesi bekleniyor.
Türkiye?de 2005?de açıklanan Milli Güvenlik ve Savunma Sanayi Komitesi?nin 2015?te uzaya astronot gönderme ve uzay üssü çalışmaları üzerinden 3 sene geçmesine rağmen hala elle tutulur sonuçlara ulaşılamadı. 2015?e kadar bütçeden 150 trilyon harcanacak projede neler yapıldığı ile ilgili resmi ya da gayri resmi açıklama bulunmuyor. Tübitak?ın sitesinde Uzay Araştırmaları Grubu ile ilgili en yakın kayıt 1 Ocak 2007?e ait ve linkteki sayfa yapım aşamasında görünüyor.
Gönül isterdi ki, NASA?nın bu haberinin altına Türkiye?deki yapılan güzel gelişmeleri yazalım. Ama ne yazık ki, Türkiye?de bilimsizlik bir siyaset.
TIMETURK okuyucuları için derlediğimiz Mars ve Anka Kuşu ile ilgili bilmeniz gerekenler?
Phoenix (Anka Kuşu)
Koniye benzeyen 420 milyon dolarlık Phoenix?in iki güneş paneli indikten sonra açılacak. Bu haliyle araç beş metreye 1,5 metre bir masaya benzeyecek.
Ağırlığı 350 kg ve 25 kg?lık bilimsel araştırma donanımı taşıyor.
Kazıcıya benzeyen robot kolunun uzunluğu 2,35 metre. Kol çukurlar açarak toprak ve su buzu toplayacak. Sonra bunları detaylı kimyasal ve jeolojik inceleme için ilgili donanımlara aktaracak.
Robot kolda bulunan kutu şeklindeki kamerada 35mm kameralara benzeyen çift Gauss lens sistemiyle iki yardımcı aydınlatma var. Kepçenin üzerine monte edilmiş kamera, toplanan örneklerin ve çevrenin resmini çekecek.
Meteorolojik İstasyon: Kanada yapımı ünite, Mars kuzey kutbu iklimindeki günlük hava durumunu takip edecek. Özellikle bölgedeki gaz ve katı haldeki su çevrimini araştıracak istasyondaki lidar (lazerle çalışan bir tür radar) cihazıyla atmosferdeki partikülleri inceleyecek
Yüzey Stereo Görüntüleyicisi: NASA?nın Phoenix?in ?gözleri? dediği bu birim, Mars?ın kutup bölgesinin yüksek kalite ve panoramik resimlerini çekecek. Yüzeyden 2 metre yukarıdaki konumu ve stereo yeteneğiyle robot kolun yaptıklarını dünyada üç boyutlu olarak izlemelerini sağlayacak. Dikey olarak pozisyonlanabilen birim sayesinde atmosferdeki parçacıklarla ilgili de resimler çekebilecek.
MARS SERÜVENİ
1990?64: SSCB Mars?a 6 başarısız insansız uzay aracı gönderdi. Amerikan?ın 1964?teki ilk denemesi de başarısız oldu.
28 Kasım 1964: Amerikan Mariner 4, Mars?a 8 aylık uçuşuna başladı. 1965?de başka bir gezegenin ilk yakın resimlerini gönderen araç oldu.
30 Kasım 1964: SSCB?nin Zond?u Mars?a yaklaştıysa da geriye veri gönderemedi.
Şubat-Mart 1969: Amerika Mariner 6 ve Mariner 7 fırlattı. Mars atmosferini ve yüzeyini analiz edebilecek alıcıları olan araçlar, uydu Phobos dahil kuzey ve güney kutup dairelerinin 200?e yakın fotoğrafını gönderdi
31 Mayıs 1971: Mariner 9, ilk Mars yörüngesine oturmayı başaran araç oldu. Tüm yüzeyin foto haritasını çıkaran araç, Mars?ın ikinci uydusu Deimos?un da ilk resimlerini gönderdi.
1971 Mayıs: SSCB, Mars 2 ve Mars 3 adını taşıyan ikiz yörünge aracı fırlattı. Başarıyla yörüngeye oturan araçlardaki yüzey Rover?ları çalışmadı. 1974?teki denemede başarısız oldu.
Temmuz-Eylül 1976: Amerika, bir sene önce yörüngeye soktuğu Viking 1 ve Viking 2?den 2 tane aracı yüzeye indirmeyi başardı. Viking 2?nin iniş aracı hayat izine rastlamazken, Mars toprağındaki şaşırtıcı kimyasal aktiviteyi keşfetti.
11 Eylül 1997: Amerikan Mars Global Surveyor?u Mars çevresindeki yörüngesinde 9 yıl boyunca gezegendeki her türlü mevsimsel ve su akışı kanıtı olarak görülen değişimleri takip etti.
4 Temmuz 1997: Amerikan Mars Pathfinder, kayalık Ares Vadisi?ne paraşütle indi. İnişi hava yastıklarıyla yumuşatıldı. İniş takımı ve yüzey aracı 17 binden fazla resim ile toprak, kaya, rüzgar ve atmosferle ilgili geniş veri yolladı. Gönderdiği verilere göre, Mars önceleri sıcak ve sulaktı. Atmosferi ve sıvı haldeki suyu daha yoğundu.
4 Temmuz 1998: Japonlar, Mars keşfi yarışına dâhil oldu. Fakat yolladıkları Nozomi asla Mars yörüngesine ulaşamadı.
7 Nisan 2001: Amerikan Mars Odyssey, su ve hayat izini aramalarına yardım etmek ve Mars?ın jeolojisini ve iklimini araştırmak için fırlatıldı.
2 Haziran 2003: Avrupa Uzay Aracı, Mars Express?i fırlattı. İngiliz yapımı Beagle 2?yi taşıyan araçla yörüngeden ayrıldığı Kasım 2003?te bağlantı koptu. Başına ne geldiği bilinmiyor.
Ocak 2004: Amerika, Spirit ve Opportunity adlı iki Rover?ı Mars?ın zıt bölgelerine jeoloji araştırmaları yapmak için indirdi.
14 Ocak 2004: ABD Başkanı George W. Bush, NASA?nın yeni görevinin 2020?ye kadar Mars?a insanlı uçuş olacağını açıkladı.
25 Şubat 2007: Avrupa Uzay Ajansı?nın Rosetta uzay aracı, Mars?ta riskli bir alçak yörünge uçuşu gerçekleştirdi.
Ocak 2008: Rusya Uzay Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Lev Zelyony, 2025?te Kızıl Gezegen?e bir Rus indirebileceklerini söyledi
Mayıs 2008: Başbakan Tayyip Erdoğan, Türkiye?nin ilk uzay üssünün açılacağı müjdesini verdi.
İLK BAKIŞTA MARS
Mars: Güneşe en yakın 4. gezegen. Atmosferindeki demir ve yüzeyindeki tozdan dolayı ?Kırmızı Gezegen? olarak adlandırılır.
Yörünge: Güneşten ortalama uzaklığı 227,9 milyon kilometre. Dünya ile Güneş arasındaki mesafenin 1,5 katı.
Çap: 6,794 km, dünyanınkinden çok az daha fazla.
Mars Günü: 24 saat, 37 dakika 22 saniye.
Mars Yılı: 669 Mars Günü (687 Dünya Günü)
Sıcaklık: Ortalama -55 Derece. Kışın kutuplarda minimum -133 Derece. Ekvatorda yazları maksimum 27 Derece.
Atmosfer: Yüzde 95,3?ü Karbon Dioksit (CO2); yüzde 2,7 Nitrojen; yüzde 1,6 Argon; yüzde 0,1 Oksijen. Yüzeydeki basında dünyanın atmosfer basıncının yüzde 1?inden daha az.
Arazi Yapısı: Kayalık, tozlu ve kuru. Kuzey yarımküre düz ve pürüzsüz. Güney yarımküre kraterler ve engebelerle kaplı. Bir zamanlar Mars yüzeyini kaplayan okyanuslardan kalan su kutuplarda ince buz tabakası ve diğer bölgelerde yüzeye yakın yerlerde olduğu sanılıyor. Kuzey kutbu dairesinin sürekli su buzuyla kaplı olduğu düşünülüyor. Donmuş karbondioksitten oluştuğu düşünülen Güney Kutbu?ndaki dairenin tamamı yazları neredeyse yok oluyor.
Temel Özellikler: Güneş sisteminde bilinen en yüksek volkanı 26 bin metre rakımlı Olympus Dağı; 10 km yükseklik ve 4 bin km genişlikle gizemli yükselti Tharsis Tepesi; 4 bin km uzunluğunda ve 7 km derinliğindeki Marineris Vadisi.
Aylar: Phobos, 22 km çapında ve yüzeyden 5,981 km yükseklikte yörüngede; Deimos, 12 km çapında ve yüzeyde 20,062 km yüksekte yörüngede.
