Alman SDP'li politikacı Franz Maget, "Arap Baharı, kendisiyle ilgili beklentilerin hiçbirini karşılayamadı. Bu bakımdan başarısız bir devrim olarak tanımlanabilir. Yine de tarihi bir dönüm noktasına işaret ediyor. Arap dünyasındaki insanların hakları için sokağa çıkmaya hazır olduklarını ve despotları devirebileceklerini ilk kez gösterdi" dedi.
Alman politikacı Franz Maget'ın, 'ipg-journal.de' yayınlanan "Beklenmedik İsyan" başlıklı makalesi şöyle:
Arap Baharı'ndan on yıl sonra, Orta Doğu ve Kuzey Afrika dünyanın en büyük çatışma bölgesidir. Neden dönüm noktası - şimdilik - gerçekleşmedi.
Arap Baharı on yıl önce genç manav Muhammed Buazizi' nin Tunus'un orta eyaletindeki Sidi Bouzid kasabasında kendini yakmasıyla başladı. Bu intihar önce Tunus'ta, sonra Mısır'da gösterileri ve kitlesel protestoları ateşledi ve sonunda tüm Arap dünyasını sarstı. On binlerce kişi sokaklara çıktı, diktatörlere ve otokratik yöneticilere karşı protesto yaptı. Sosyal adalet, özgürlük ve onur çağrısında bulundu. Süreç tarihi bir dönüm noktasını temsil ediyordu: Tunus ve Mısır'da uzun süredir hükümdarlar Zeynel Abidin Bin Ali ve Hüsnü Mübarek devrildi.
Avrupa'da olaylar, Arap gençlerinin demokrasi ve kendi kaderini tayin için özgürlük mücadelesi olarak kutlandı ve kahramanlarına ödüller ve şerefler yağdırıldı. Ancak siyasi bir dönüm noktası umudu gerçekleşmedi. Sadece Tunus'ta bir rejim değişikliği ve devam eden bir demokratikleşme süreci yaşandı. Çoğu ülkede insanlar gerçek bir ilerleme kaydedemediler. Bazı yerlerde koşullar bugün öncekinden daha kötü.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika, bugün dünyanın en büyük çatışma bölgeleridir. Her yerde istikrarsızlık ve belirsizlik var. Nüfus hızla artıyor, özellikle gençler arasında işsizlik yüksek ve ekonomik beklentiler zayıf. AB ile Kuzey Afrika arasındaki gelir ve refah farkı her yıl genişliyor. Devletlerin borçluluğu ve bununla birlikte uluslararası bağışçılara, IMF'ye ve Dünya Bankası'na bağımlılığı artıyor. Siyasi olarak, otoriter devletler ve baskıcı sistemler, her şeyden önce Mısır'da ve her yerde karşı devrime öncülük eden Körfez monarşilerindeki askeri rejime hakimdir.
Arap Baharı Suriye ve Yemen'de fiyaskoyla sonuçlandı. Oradaki yıkıcı savaşlar sayısız cana mal oluyor; şehirleri ve altyapıyı yok ediyor ve milyonlarca insanı kaçmaya zorluyor. Yedi milyon Suriyeli, nüfusun üçte biri olan anavatanlarını terk etti. Çoğu, kendi başına hayatta kalmaya çalışan iki ülke olan Türkiye veya Ürdün ve Lübnan'daki büyük mülteci kamplarında yaşıyor.
Yabancı güçlerin askeri müdahalesi sadece acıları uzattı. Yemen ve Libya gibi, Suriye de uzun zamandan beri bölgesel üstünlük için savaşan devletler arasında vekalet savaşlarına sahne oldu: Erdoğan yönetimindeki Türkiye ve iktidar partisi AK Parti yeni Osmanlı fantezileri geliştiriyor. Rusya büyük bir güç olarak, Mısır'daki nüfuzunu genişletiyor; Libya'ya paralı askerler gönderiyor ve Suriye Devlet Başkanı Esad'ın iktidarını geçici olarak güvence altına aldı. İran, Tahran'dan Irak üzerinden Lübnan'daki güçlü Hizbullah'a bir Şii yayı çekme sürecindedir; Suudi Arabistan kendisini bölgesel bir üstünlük olarak görüyor ve ABD yönetimi tarafından güçlü bir şekilde destekleniyor.
Bölgenin daha fazla gelişmesi belirsizdir. Bununla birlikte, kesin olan şey, iklim değişikliği ve korona salgını gibi küresel krizlerin daha fazla sıkıntı vaat ettiğidir. Sıcaklıktaki artış kuraklık ve sel tehlikelerinin tarımın geleceğini tehdit etmektedir.
Ekonomik sonuçlar, sağlık risklerinden bile daha ciddi olacaktır. Kurtarma paketleri veya ekonomik teşvik paketleri için mali imkanlar yetersizdir. Şimdiye kadar sanayileşmiş ülkelerden hedeflenen yardım eksikti. Haftalar süren karantina ve sokağa çıkma yasaklarının neden olduğu ekonomik gerileme, turizmin çökmesi ve tedarik zincirlerinin bozulması uzun süredir işsizlik ve yoksullukta artışa yol açmıştır. İlgili aileler için kısa çalışma ödeneği veya işsizlik sigortası desteği bulunmamaktadır. Artık çoğu eyalet IMF'den acil durum kredileri için başvuruda bulundu.
Özgür sendikalar, bağımsız medya, laik partilerin kurulması ve her şeyden önce kendini adamış kadınlar demokratik dönüşümün gerçek önkoşuludur.
Tunus, Arap Baharı'nın başlangıç noktasıydı. Orada ilk ve en büyük başarısını kutladı: otokrat Bin Ali'nin düşüşü ve sürgüne gitmesi. Dünyadaki diğer demokrasilerle karşılaştırılmasından korkması gerekmeyen bir anayasa orada uygulanabilir. Orada, uyanık ve laik bir sivil toplum, yeniden kabul edilen Müslüman Kardeşler Partisi'nin (Nahda Hareketi) ülkeyi daha çok İslami-muhafazakar bir yönelime doğru itme girişimiyle mücadele etti. Sendikalar ve işveren dernekleri, baro ve Tunus insan hakları liginden oluşan sözde ulusal diyalog dörtlüsü 2015 Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü. Orada ayrıca, merhum Başkan Essebsi'nin talep ettiği gibi İslami bir ülkede işleyen bir demokrasinin mümkün olduğuna dair kanıt sağlandı.
Tunus'un Arap Baharı'nı başaran tek ülke olması, tabii ki az doğal kaynaklara sahip küçük bir ülke olmasından da kaynaklanmaktadır. Bölgesel büyük güçlerin üstünlük veya kaynaklara erişim için mücadele ettiği alanlardan ayrıdır. Ancak diğer faktörler belirleyiciydi: Devletin kurucusu Habib Bourguiba, başından beri ülke için seküler bir yol belirlemişti. Okullarda, yetkililerde ve mahkemelerde çok eşliliği ve başörtüsünü yasakladı. Bağımsızlık yılı olan 1956 gibi erken bir tarihte, Arap dünyasında eşi görülmemiş bir medeni durum yasasında kadın erkek eşitliğini ortaya koydu. Boşanma ve hamilelik kanunu, bugünün Alman kanunlarıyla karşılaştırılabilir nitelikteydi. Kadınların sosyal hayata katılımı isteniyordu ve birçok kadın daha sonra üniversitelerde ve mahkemelerde, sağlık hizmetlerinde ve siyasette liderlik pozisyonlarında yer aldı. On yıllardır, insanlara en azından asgari sosyal güvenlik sağlayan yasal sağlık ve emeklilik sigortası da var. Ve UGTT ile özgür ve güçlü bir sendikal hareket var.
Arap Baharı'nın diğer ülkelerinde tam olarak bu ön koşullar verilmemiştir ve bir dönüşüm sürecinin başlangıcında sadece özgür seçimlerin olmaması gerektiğini göstermektedir. Engellemek yerine sivil katılımı teşvik etmek de en az onun kadar önemlidir. Özgür sendikalar, yetkin ve cesur gazetecilerden oluşan bağımsız medya, laik partilerin kurulması ve her şeyden önce kendini adamış kadınlar demokratik dönüşümün gerçek ön koşullarıdır. Cinsiyet ilişkilerinde köklü bir değişiklik olmadan ve devlet ile din arasında daha net bir ayrım olmaksızın, Arap dünyası parlak bir gelecek kazanamayacak.
Arap Baharı, kendisiyle ilgili beklentilerin hiçbirini karşılayamadı. Bu bakımdan başarısız bir devrim olarak tanımlanabilir. Yine de tarihi bir dönüm noktasına işaret ediyor. Arap dünyasındaki insanların hakları için sokağa çıkmaya hazır olduklarını ve despotları devirebileceklerini ilk kez gösterdi. Bugün, on yıl sonra, kötü yönetişimin, yolsuzluğun ve müşteri ekonomisinin olumsuz sonuçları bölgenin her yerinde giderek daha görünür hale geliyor. Yöneticilerin siyasi meşruiyeti çoğu insan için çoktan bozuldu. Şikayetlerle ilgili memnuniyetsizlik devam edecek ve ekonomik durum - korkulduğu gibi - daha da kötüleştiğinde artmaya devam edecektir. Sokağa çıkma yasakları ve temas yasakları, Corona krizi sırasında dayatılan bir yan etki olarak geçici olarak bir dizi protesto içeriyordu.
Demokratik dönüşümler, ne reçete edilebilecek ne de bir gecede sona erebilecek uzun ve zorlu süreçlerdir. Ayrıca, bazı umutların aksine, Avrupa özellikli liberal demokrasinin her yerde bir model ve tercih edilen bir yönetim biçimi olarak görülmediğini de belirtmeliyiz. Avrupa gelecekte Arap dünyası ülkelerinde bir rol oynamak istiyorsa, AB, düzenli olarak üye devletlerin rekabet eden ekonomilerinin bir kulübü olarak görünmek yerine nihayetinde ortak bir Akdeniz politikası tasarlamalı ve takip etmelidir.
O sırada Avrupa, Arap Baharı'nın fırsatlarıyla uyudu. Ama zaman geldiğinde, hoşnutsuzlar, cesurlar, geleceklerinin çalınmasını istemeyen gençler yine iş ve ekmek, özgürlük ve haysiyet ve hayatları için bir perspektif isteyeceklerdir. Daha sonra geçmiş deneyimlere geri dönebilecek ve onları geliştirebileceksiniz. Arap Baharı büyük bir hit oldu. Şimdi ikinci bir Arap Baharı'nın yaşanılıp yaşanmayacağını zaman gösterecek.
Yazarı Hakkında: Uzun süredir SPD'li politikacı olan ve en son Tunus ve Kahire'deki Alman büyükelçiliklerinde sosyal görevli olarak çalışan Franz Maget, yıllarını Kuzey Afrika ve Orta Doğu eyaletlerinde yoğun bir şekilde çalışarak geçirdi. Yeni kitabı "Arap Baharının On Yılı - Şimdi Ne Olacak?" Arap Baharı'nın nedenlerini ve seyrini anlatıyor, son on yılın değerlendirmesini yapıyor ve kriz bölgelerindeki diğer gelişmeler için bir öngörüde bulunuyor.
Kaynak: ipg-journal.de/
