Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, son dönemde birçok sefer dile getirdiği erken seçim için düğmeye bastı ve parlamentoyu lağvettiğini açıkladı.
Cezayir, bir önceki Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika'nın kötü giden sağlığına rağmen aday olmasıyla başlayan halk protestolarının ardından hareketli bir döneme girdi. Giderek ivme kazanan ve ülke geneline yayılan protestolar karşısında Buteflika, ordunun sözlü müdahalesiyle Nisan 2019'da istifa etmek zorunda kaldı.
Gösterileri sonlandırmak için ordunun da ısrarıyla Aralık 2019'daki seçimler yüzde 41 katılımla tamamlandı. Birinci turda seçilen Cumhurbaşkanı Tebbun, pandemiye rağmen Kasım 2020'de döneminin anahtarı diye tanımladığı Anayasa taslağını halkoylamasına sundu. Cezayir seçmeninin sadece dörtte birinin katıldığı halkoylamasında yeni Anayasa yüzde 68 oyla kabul edildi.
Bunun ardından, Cezayir Cumhurbaşkanı, yeni Anayasa'nın yürürlüğe girmesi için yeni bir seçim kanunuyla seçimlere gidilmesi arzusunu sıkça dile getirdi.
Ancak, Tebbun'un Kovid-19 tedavisinin uzaması ve toplamda üç ayını Almanya'da tedavide geçirmesi süreci erteledi.
Kapsamlı kabine revizyonu yolda
Tebbun, dün kameraların karşısına geçerek ulusa sesleniş konuşmasında, erken seçim için parlamentoyu lağvedeceğini duyurdu. Dönemindeki icraat ve vaatlerine vurgu yapan Tebbun, Rusya merkezli Gamaleya Enstitüsü tarafından üretilen yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşısı Sputnik V'nin 6 ay içerisinde Cezayir'de üretimine başlayacağını paylaştı.
Bunun yanı sıra, Buteflika'yı koltuğundan eden ancak pandemi nedeniyle yavaşlayan ülkedeki protesto hareketi "Hirak"a işaretle, Tebbun, bu hareket içinden 30 hükümlünün cumhurbaşkanı affıyla affedileceğini, davaları devam eden 20-25 kadar kişinin de serbest kalacağını söyledi.
Tebbun, ülke içinde eleştirilerin yöneltildiği hükümete yönelik "48 saat içinde" kapsamlı bir kabine revizyonu yapılacağını aktardı.
Pandemi, Cezayir'in ekonomik sorunlarını derinleştirdi
Cezayir, Cumhurbaşkanı'nın üç ay süreyle yurt dışında olması nedeniyle içeride ve dışarıda biriken birçok dosyada çözüm bekliyor.
Dünyayı etkisi altına alan Kovid-19 salgınının yol açtığı ekonomik tahribat Cezayir'i de sert vurdu. Enerji fiyatlarının düşük seyri, devlet bütçesinin yüzde 60'ını ve ihracatın da yüzde 94'ünü petrol ve doğalgazdan sağlayan Cezayir'i ekonomik olarak yaraladı.
Hükümetin açıkladığı rakamlara göre, ülkenin enerji gelirleri yüzde 40 oranında düştü. Bunun yanı sıra virüsün yayılmasını engellemek için hayata geçirilen kısıtlamalar, yüksek enflasyon, yerel para biriminin değer kaybı gibi unsurlar ekonomideki sancının şiddetini arttırdı.
Uluslararası Para Fonu'nun tahminine göre, Cezayir, bütçe açığını kapatmak için en az varil başı 150 dolar fiyatına ihtiyaç duyuyor.
Tebbun, göreve gelmesinin ardından ekonomisini petrol gelirlerinin dışında çeşitlendirme vaadinde bulundu ancak henüz somut bir adım atılmadı.
Dış politikada bekleyen başlıklar
Cezayir'in en önemli dış politika odaklarından ve komşusu Fas ile arasının açılmasına yol açan Batı Sahra'da son dönemde bir çok gelişme birbirini izledi.
Fas ve Batı Sahra'daki Polisario Cephesi arasında kasım ayında çatışmalar başladı.
Çatışmaların şiddeti düşmesine rağmen eski ABD Başkanı Donald Trump, görev süresinin dolmasına günler kala Fas'ın İsrail ile normalleşme imzalaması karşılığında, Rabat'ın Batı Sahra'daki egemenliğini kabul etti.
Cezayir, Joe Biden'ın seçimleri kazanarak göreve gelmesinin ardından rahat bir nefes alsa da söz konusu krizde Biden yönetiminin ne tavır takınacağı henüz netleşmedi.
Öte yandan, Cezayir, Libya krizinde arabuluculuk için birçok girişimde bulundu ancak bunlardan sonuç alamadı. Cezayir Cumhurbaşkanı, ulusal sesleniş konuşmasında Libya'da Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde yürütülen diyalog sürecinde göreve gelen yönetimi memnuniyetle karşıladıklarını dile getirdi.
Tebbun'un Almanya'da olduğu sırada, Fransız Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bir tarihçiye hazırlattığı rapor üzerinden ülkesinin Cezayir'deki sömürge tarihiyle yüzleşme girişimi başlattı. Paris'in "Cezayir'deki sömürge dönemine karşın resmi bir özür dilemekten kaçınması" Cezayir içinde hükümet, siyaset ve kamuoyundan sert tepkiyle karşılandı. Ancak Cumhurbaşkanı Tebbun, konuya ilişkin henüz kesin tavrını açıklamadı.
Özellikle Batı Sahra ve Libya konularında yaşanan hayal kırıklıkları nedeniyle Cezayir Dışişleri Bakanı Sabri Bukadum'un yeni kabinede yer bulamayacağı, yerel basındaki kulis haberlerinde yer aldı.
Seçim yasası gündemde
Parlamentonun lağvedilmesinin ardından ülkenin girdiği seçim yolunda sıradaki en önemli gündem maddesinin yeni seçim yasası olması bekleniyor.
Cezayir Cumhurbaşkanlığı, geçen ay hazırladığı yeni seçim yasası taslağıyla, seçmenlerin aday listelerinde istediği sıralamayı istediği şekilde seçebileceği "açık liste" sistemine geçilmesini içeren teklifi siyasi partilere gönderdi.
Bunun yanı sıra, siyasi partilerin ve bağımsızların aday listelerini İçişleri Bakanlığı'nın değil geçen yıl kurulan Bağımsız Seçim Komisyonu'nun onaylayacağı taslakta yer aldı.
Seçmenlerin, nefret dili ve ayrıştırma kullanmasına müsaade etmemesi de taslakta dikkat çekti. Adaylara kampanyalarında harcayabileceği üst limitler belirlendi.
Partilerden gelen teklifler doğrultusunda cumhurbaşkanlığına bağlı uzmanların nihai taslak üzerinde çalıştığı belirtiliyor.
Sandıklar için en geç tarih haziran
Cumhurbaşkanı Tebbun, erken seçim için start verdi ancak takvimi henüz açıklamadı.
Tebbun'un ülkeye döndükten sonra siyasi parti liderleriyle yaptığı görüşmeye katılan Yeni Nesil Partisi Lideri Celali Süfyan, basına yaptığı açıklamada, genel seçimlerin birkaç ay içinde, en geç de ramazan ayından sonra haziran ayında yapılabileceğini paylaştı.
Süfyan, genel seçimlerin ardından yerel seçimlerin yapılacağını cumhurbaşkanının kendilerine anlattığını aktardı.
Tebbun'un lağvettiğini açıkladığı parlamentonun birinci kanadı Ulusal Halk Meclisi, Mayıs 2017'de seçildi ve beş yıllık görev süresinin dolmasına yaklaşık bir yıl var. Meclisin çoğunluğunu, Tebbun'un selefi Buteflika'nın da içinden geldiği Cezayir'de bağımsızlık döneminden itibaren siyasetin merkezindeki Ulusal Kurtuluş Partisi ve rejime yakın partilerden oluşuyor. Sokaktaki gösterilerin de eleştirilerinin odağı yerleşik siyasetteki bu isimlerin değişmesi Tebbun'un hedefleri arasında yer alıyor.
Sokaklarda 2019 benzeri protestolar
Cezayir, 2019 yılında Buteflika yönetimine karşı ülke çapında kitlesel gösterilere sahne oldu. Buteflika'nın görevden ayrılmasına rağmen Cezayir sokağı ve "Hirak" hareketi, "yolsuzluğun son bulması, siyasetin yenilenmesi, ordunun siyaset üzerindeki hakimiyetinin sonlanması, köklü reform" gibi taleplerle pandeminin ağırlaştığı Mart 2020'ye kadar protestolarına bir yıl boyunca devam etti.
Bu süreçte, Hirak içindeki birçok öncü isim, "ulusal güvenliğe tehdit, orduyu karalama ve zayıflatmak" gibi suçlarla yargılandı. Tebbun, yaptığı konuşmasında, Hirak hareketinden övgüyle bahsederken tutuklanan onlarca ismin serbest kalacağı sözünü verdi.
Ancak, gerek ülkedeki ekonomik koşulların ağırlaşması gerekse Cezayir sokağının reformları "kozmetik" bulması nedeniyle Buteflika'yı koltuğundan eden şubat protestolarının yıl dönümünde Cezayir yine gösterilere tanık oldu.
Cezayir'in Becaya ilinde yüzlerce gösterici sokaklara dökülerek 2019'dakine benzer köklü değişim çağrısıyla protesto gösteriler düzenledi.
