Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
Irak, Amerika Birleşik Devletleri ve İran arasında tırmanan bir mücadeleye tanık oluyor. Washington, Saddam Hüseyin rejiminin yerine geçecek mevcut siyasi sistemi kurduktan sonra nüfuzunu kaybederken, Tahran'ın giderek etkisini artırdığına inanıyor. ABD'nin beklentisi, Iraklı siyasi güçlerin bir sonraki başbakanın seçiminde İran etkisinden kurtulmak ve silahlı milis grupları siyasi karar alma süreçlerinden uzaklaştırmak için çalışmalarını sağlamaktır. ABD İran nüfuz mücadelesi, Washington'un Haşdi Şabi yasasındaki değişikliğin veto edilmesi için baskı uygulamasıyla Irak sahnesi üzerindeki etkisini açıkça belli etti.
ABD'nin Yeni Stratejisi ve İran'ın Cevabı
ABD'nin Iraklı siyasi liderlere uyguladığı baskı ve yeni stratejisi, İran'ın Irak'taki on yıllık nüfuzunu geri döndürme hamlesi olarak değerlendiriliyor.
ABD'nin Yeni Stratejisi: 'Derin Devleti' Hedef Almak
Amerikan tarafıyla yapılan görüşmelerle ilgili bilgi sahibi olan Iraklı siyasi liderlere göre, yeni Amerikan stratejisinin ana hedefi, çeşitli bakanlıklarda bakanlık düzeyindeki Iraklı yetkililere ve genel müdürlere yaptırımlar uygulayarak İran'ın siyasi sistem içinde dayandığı derin devleti hedef almak.
Yaptırımların Şiddetlenmesi: ABD'nin Iraklı kurumlara yönelik yaptırımları 2023 yılında yoğunlaşmaya başladı ve İran'ın kendisine uygulanan yaptırımları atlatmasına yardımcı olma gerekçesiyle, 100'den fazla şirket ve kişi hedef alındı. Hedef alınan son isimler arasında Haşdi Şabi'ye bağlı el-Mühendis Şirketi, Haşdi Şabi Komisyonu Başkanı Falih Feyyad, Egemenlik İttifakı Başkanı Hamis el-Hancer ve Asaib Ehli'l Hak'ın siyasi kolu olan Sadıkun Hareketi Başkanı Kays el-Hazali bulunuyor.
Nüfuzun Kısıtlanması: Washington, bu önlemlerin İran nüfuzunu 2012 öncesi seviyelerine geri dönmesinin önünü açtığına, milis grupların rolünü sınırlayabilecek yeni Batı yanlısı siyasi güçler yarattığına inanıyor.
Özel Temsilci Ataması: ABD Başkanı Donald Trump'ın Irak'a özel temsilci olarak Irak kökenli Mark Savaya'yı ataması, İran'ın etkisini azaltmayı ve ABD'nin ekonomik, siyasi ve güvenlik alanındaki nüfuzunu güçlendirmeyi amaçlıyor. Savaya'nın görevi, özellikle Hizbullah Tugayları, Asaib Ehli'l Hak, Nuceba Hareketi ve Seyyid el-Şüheda Tugayları gibi milis gruplarını Irak güvenlik sahasından uzaklaştırmaya odaklanmak olacak.
İran'ın Yeni Stratejisi ve Karşılığı
İran, Irak sahasındaki Amerikan hamleleri karşısında kayıtsız kalmayarak stratejisini değiştirmeye çalışıyor.
Çatışmadan Kaçınma: Tahran şu anda stratejisini, milis grupları Washington ile doğrudan çatışmaktan uzaklaştırmak ve Irak'taki nüfuzunu kaybetmesini önlemek için siyasi boyuta odaklanarak yeniden kalibre ediyor.
Denge Arayışı: İran, ABD ve Batı yaptırımlarını atlatmak için kritik bir alan olan Irak'ı kaybetmek istemiyor. Tahran, Washington ile bir anlaşma yoluyla bir sonraki Irak başbakanının seçiminde dengeyi korumayı ve siyasi kaosa yol açan tek taraflı atamaların tekrarlanmasını önlemek istiyor.
Koordinasyon Çerçevesi Desteği: İran'ın Dini Lideri Ali Hamaney, İsmail Kaani aracılığıyla Iraklı siyasi güçlere bir mesaj göndererek, “Koordinasyon Çerçevesini dağıtmamaları ve pozisyonlarını birleştirmeleri çağrısında bulundu.
Başbakanlık Yarışı ve Güvenlik Riski
Irak'taki siyasi belirsizlik ve milis grupların durumu, yaklaşan parlamento seçimlerinin sonuçlarına bağlı kritik bir mücadele alanı yaratıyor.
Trump'ın Şartı: Başbakan'a yakın Iraklı bir politikacı, bir sonraki Irak başbakanının, ABD Başkanı Donald Trump'ın güvenini kazanacak kişi olacağını belirtti. Tek şart ise Irak'taki milis gruplar dosyasının kapatılması.
Haşdi Şabi Uyarısı: Ünlü siyasetçi İzzet el-Şabender, Haşdi Şabi'nin dağıtılması yönündeki Amerikan taleplerini yerine getirmenin, bu eyleme kalkışacak herhangi bir hükümetin 24 saat içinde devrilmesine yol açacağını belirtti ve Haşdi Şabi'nin dağıtılmasının İsrail'in bir talebi olduğunu öne sürdü.
Güvenlik Riski: ABD İran nüfuz mücadelesinin tırmanması, parlamentoda sandalye sahibi Şii siyasi güçlerin yeni hükümetin kurulmasına katılmalarının engellenmesi durumunda güvenlik alanında huzursuzluklara yol açabilir.