Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
ABD'de siyasi inatlaşmanın maliyeti bu kez doğrudan federal çalışanların maaş bordrolarına yansıdı. Cumhuriyetçi ve Demokratların yeni bir harcama planı üzerinde anlaşamaması üzerine, hükümet çarşamba günü gece yarısı itibarıyla resmen kapandı. Krizi çözmesi beklenen oylama, kapanmadan saatler sonra başarısız oldu. Senato'nun tatil ilan edilmesiyle birlikte, krizin uzayacağı ve yüz binlerce işin yanı sıra, ABD ekonomisine milyarlarca dolarlık kayıp getireceği korkusu hakim oldu. Bu durum, yalnızca Washington'da bir siyasi kriz değil, ülkenin yönetim kademelerinde bir kaos durumu yarattı.
İşten çıkarma tehdidi kimin kozu?
Krizin merkezinde, her iki tarafın da geri adım atmamaya yemin ettiği sert bir suçlama oyunu yatıyor. Beyaz Saray'dan gelen işten çıkarma tehdidi ise, krizi siyasi arenadan doğrudan Amerikan halkının yaşamına taşıyor.
Çarşamba günü Beyaz Saray'da düzenlenen bilgilendirme toplantısında, Başkan Yardımcısı JD Vance ve Basın Sözcüsü Karoline Leavitt, Demokratları hedef aldı:
Toplu İşten Çıkarma Açıklaması: Sözcü Leavitt, toplu işten çıkarmaların iki gün içinde başlayacağını açıkça belirterek, "Bazen yapmak istemediğiniz şeyleri yapmak zorunda kalırsınız" dedi ve ekledi: "Demokratlar bizi bu duruma soktu."
Vance'in Ultimatomu: Başkan Yardımcısı Vance, hükümeti yeniden açmak yerine şikayet etmeleri nedeniyle Demokratları suçladı ve "Eğer bu durum uzarsa, insanları kalıcı olarak işten çıkarmak zorunda kalacağız" diyerek geçici ücretsiz izinlerin kalıcı iş kaybına dönüşebileceği uyarısını yaptı.
Belgesiz Göçmen İddiası: Vance ayrıca, Demokratların hükümetin kapanmasındaki asıl amacının, belgesiz göçmenlere sağlık yardımı sağlamak olduğunu öne sürdü. Ancak Temsilciler Meclisi Azınlık Lideri Hakeem Jeffries başta olmak üzere Demokratlar, ABD yasalarının zaten federal sübvansiyonlu sağlık hizmeti verilmesini yasakladığını belirterek bu iddiayı kesin bir dille yalanladı.
Krizin temelinde, basit bir harcama planının ötesinde, iki partinin öncelikleri arasındaki derin farklar yatıyor:
Demokratların Önceliği (Sağlık Garantisi): Demokratlar, dar gelirli Amerikalıların sağlık güvencelerinin kalıcı olarak uzatılması için garanti istiyor. Senatör Chris Murphy, Cumhuriyetçilerin müzakereleri boykot ettiğini savundu: "Hükümet, Cumhuriyetçiler Demokratlarla ciddiyetle konuşmaya başladığında açılacak."
Cumhuriyetçilerin Önceliği (Geçici Finansman ve Maliyet): Kongre'nin her iki kanadını da kontrol eden Cumhuriyetçiler ise, önceliğin hükümeti açık tutmak olduğunu savunuyor. Kısa süreli bir finansman (mid-Kasım'a kadar) öneriyorlar ve Demokratların istediği sağlık hizmeti uzatmalarının Amerikan vergi mükelleflerine daha fazla para mal olacağını ve Covid dönemi ile ilgili gereksiz karmaşıklıkları sürdürdüğünü belirtiyor. Senato Çoğunluk Lideri John Thune, "Bu, kimin kazanıp kimin kaybedeceğiyle ilgili değil, Amerikan halkıyla ilgili" diyerek, Demokratları "siyasi çıkar sağlamak amacıyla halkı rehin almakla" suçladı.
Analistler, bu kapanmanın 2018'deki kapanmadan daha büyük olmasını bekliyor. Kongre, bazı finansman yasalarını geçirmiş olmasına rağmen, yaklaşık %40'ının—yani 750.000 kişinin—geçici olarak ücretsiz izne (furlough) çıkarılması bekleniyor.
Zorunlu Çalışanların Durumu: Sınır ajanları ve askeri personel gibi hayati görevlerdeki çalışanlar, şimdilik maaşsız çalışmaya zorlanacak. Geçmişte bu çalışanlara geriye dönük ödeme yapılmış olsa da, bu belirsizlik süreci insani bir maliyet yaratıyor.
Ekonomik Kayıp: Kapanmanın uzaması, sadece bireylerin gelirlerini değil, aynı zamanda hükümet hizmetlerinin aksaması nedeniyle ABD ekonomisine milyarlarca dolarlık kayıp riski taşıyor.
Cumhuriyetçilerin kısa vadeli finansman tasarısı için Cuma günü Kongre'de yeni bir oylama yapılması bekleniyor, ancak Temsilciler Meclisi Sözcüsü Mike Johnson'ın "Müzakere edilecek hiçbir şey yok" sözleri, uzlaşmazlığın boyutunu koruduğunu gösteriyor.