Kazakistan Ulusal müzesinde Semey bölgesinde yapılan nükleer denemelerin mağdurlarını anmak için düzenlenen "Barış ve Güvenliği Miras Kılan Büyük Bozkır Halkı" konulu yuvarlak masa etkinliğine müze müdürü Mınbay Darhan Kamzabekulı'nın yanı sıra tarihçiler, bilim adamları ve nükleer deneme mağdurları katıldı.
Kamzabekulı, açılış konuşmada, nükleer deneme sahasının Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından kapatılmasının ardından 25 yıl geçmesine rağmen radyasyonun bölgede hala çeşitli hastalıklara yol açtığını belirterek "Hükümetin her türlü desteğine rağmen, nükleer denemeler kapanmayan yaralar açmıştır." dedi.
Semey'deki nükleer deneme sahasının 29 Ağustos 1991'de kapatılmasının ardından geçen 25 yılda nükleer silahsızlandırma konusunun Kazakistan'ın dış siyasetindeki ana konulardan biri olduğuna işaret eden Kamzabekulı, Semey'den sonra Nevada, Novaya Zemlya gibi nükleer deneme sahaları için moratoryum ilan edildiğini aktardı.
-Nükleer mağduru
Nükleer deneme mağdurları anısına resim sergisi düzenleyen Karıpbek Kuyıkov, Semey'den 100 kilometre uzaklıktaki bir köyde kolları olmadan doğduğunu ifade ederek "Doğduğumda annem üç gün boyunca yanıma yaklaşamamış. Sonra doktorlar babama, iğne yaparak beni öldürme teklifinde bulunmuşlar. Babam bunu reddetmiş ve beni eve götürmüş. Bana hayat verdiği için babama teşekkür ederim." diye konuştu.
İnsanların nükleer denemelerin etkisinin farkında olmadığına işaret eden Kuyıkov, şunları söyledi:
"Annem, patlamadan çıkan ışığın güzel bir manzara oluşturduğunu, denemenin ardından ilginç yağışların başladığını anlatıyordu. Anlaşılan insanlar radyasyonun ciddi zararı olduğunun farkına varamamışlar. Nükleer deneme yapıldığı bilgisine yer verilirken, radyasyonun etkisiyle ilgili haberlere yer verilmemiş."
-"Kanser vakaları arttı"
Kuyıkov, nükleer deneme öncesi başka yerlere götürülen ailelerin döndükleri zaman sokaklarda tüysüz kalan veya ölen hayvanlar bulduklarını dile getirdi. Semey'de radyasyondan zehirlenen yiyecek ve içeceklerin insanlarda kanser vakalarının artmasına neden olduğunu belirten Kuyıkov, şöyle konuştu:
"Korkunç vakalar gördüm. Bir ailede 10 çocuk sakat doğdu. Aile her seferinde sağlıklı çocuğun doğmasına ümit ederken, patolojiyle doğan çocuklarının hepsi öldü. Acısına dayanamayan baba geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Buna benzer vakaların yaşandığı aileler çoktu."
Kuyıkov, o dönemlerde yapılan nükleer denemelere ilişkin bilgilerin gizli tutulduğuna dikkati çekerek "Doktorların insanlara teşhis koyması yasaktı. Patolojiyle doğan ve ailesinin istemediği çocuklar hastanelerde iğne yapılarak öldürülüyordu." dedi.
İnsanlara nükleer silahın ülkenin huzuru için gerekli olduğu gibi yanlış bilgilerin verildiğini anlatan Kuyıkov, sıradan insanları kimsenin düşünmediğini vurguladı.
-"Hayatımı nükleer silah denemeleriyle mücadeleye adadım"
Kuyıkov, 1989'da kurulan "Nevada-Semipalatinsk Harekatı" ile insanların nükleer denemelere karşı çıkmaya başladıklarını ifade ederek nükleer silahla mücadeleyi hedefleyen devlet destekli "Atom" projesinin elçisi olarak çalıştığını bildirdi.
Yuvarlak masa etkinliği kapsamında düzenlediği sergide, Semey bölgesindeki kanserli çocukların resimlerinin yer aldığına dikkati çekerek "Çocuklar, resimlerinde radyasyonun zararlarını anlatıyor. Bu resimlerle nükleer silah kullanan ülkeleri protesto ediyor, nükleer denemelerden vazgeçmeleri çağrısında bulunuyoruz." dedi.
İkinci Dünya Savaşından sonra Kazakistan'ın Semey nükleer deneme sahasında 1989'da kadar yapılan 450'den fazla nükleer denemenin 350'si yer altında, yaklaşık 100'ü de yer üstünde gerçekleşmişti. Yapılan nükleer denemeler sonucu 300 bin metrekare alan radyasyonun etkisi altında kalmış, 1 milyon 500 bin kişi zarar görmüştü.
