İzmir Ekonomi Üniversitesi Sürdürülebilir Enerji Anabilim Dalı tarafından üniversitede düzenlenen 6. Enerji Yönetimi ve Politikaları Çalıştayı, doğalgaz piyasasına yönelik oturumla başladı.
Oturumda dünya ve Türkiye doğalgaz tüketim değişkenliği hakkında sunum yapan Akbal, enerji sektörünün son yıllarda önemli değişimler gösterdiğini, bazı ithalatçı ülkelerin ihracatçı, ihracatçıların ise ithalatçı konuma geçtiğini, enerji talebinin de batıdan doğuya doğru kaydığını ifade etti.
Dünyada geçen yılın verilerine göre 13 milyar ton petrol eş değeri enerji tüketildiğini, bunun yüzde 86'sının fosil yakıtlardan oluştuğunu, 2035'te yüzde 30 artış ile 17 milyar ton petrol eş değere ulaşacağının hesaplandığını dile getiren Akbal, Türkiye'deki tüketimin 130 milyon ton petrol eş değeriyle dünyanın yüzde 1'i kadar olduğuna işaret etti.
Türkiye'nin yerli enerji üretiminde gelecekte daha başarılı olacağını anlatan Akbal, enerji sektörlerinde elektrik piyasasının yatırımcı beklentilerini daha iyi karşılar durumda olduğunu, özel sektör payının yüzde 62 ile 78 bin megavata ulaştığını, ancak doğalgazda yüzde 20'nün üzerine çıkılamadığına işaret etti.
- BOTAŞ'ın ayrıştırılması prosesi
Geçen yılın verilerine göre elektrik piyasasının 55 - 60 milyar lira, doğalgaz piyasasının 48 - 50 milyar lira, petrol ve akaryakıt piyasasının ise 130 milyar lira seviyesinde olduğunu, toplamda gayrisafi milli hasılanın yüzde 10'nunu temsil ettiklerini dile getiren Akbal, doğalgaz piyasasında rekabetin yeteri kadar geliştirilemediğine işaret etti.
Akbal, şöyle konuştu:
"Rekabet ortamını nasıl oluşturabilirdik, özel sektörün payını arttırarak, ithalatı serbestleştirerek ve en önemlisi fiyatlandırmada doğalgazın maliyetini dikkate alarak. Avrupa'nın en ucuz gaz ve elektriğini biz tüketiyoruz. Bir diğer deyimle gazın ve elektriğin üzerinde görünmeyen bir destek var. Biz tüketiciler bundan istifade ediyoruz ama bunu yaparken piyasanın gelişiminin de önünü tıkıyoruz. Kapıları biraz açıp piyasayı hızlandırmamıza ihtiyaç var. Devlet şirketi BOTAŞ'ın ayrıştırılması prosesi var. Onun inşallah yakında tamamlanacağını ümit ediyoruz."
Türkiye'nin geçmişte arz güvenliği açısından kötü tecrübeleri deneyimlediğini, bunları aşmanın kaynakları çeşitlendirmek, yeni boru hatları, depolama tesisleri kurmaktan geçtiğini kaydeden Akbal, bunun için de yatırım ortamının iyileştirilmesi gerektiğine işaret etti.
Yatırımcının ancak istikrarlı, güvenilir, yarınından emin olunacak bir piyasaya geleceğine işaret eden Akbal, "En büyük sıkıntımız sürdürülebilir ve öngörülebilir bir piyasa yapısına hala kavuşamamış olmak. Enerji Piyasaları İşletme AŞ'nin (EPİAŞ) girişimleriyle önümüzdeki sene inşallah doğalgazda da bir piyasasının düzenleneceğini biliyoruz. Türkiye, doğalgaz borularına köprü olmak yerine enerji merkezi, ticaret merkezi haline gelmeyi mutlaka takip etmek ve başarmak zorundadır." diye konuştu.
- Fiyat belirleyen ülke
Petrol Platformu Derneği (PETFORM) Yönetim Kurulu Başkanı Aziz Çamcı ise Türkiye'nin Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Avrupa bölgesinde referans fiyatları belirleyen bir doğalgaz ticaret merkezi olabileceğini, büyük piyasa yapısı ve kaynaklara komşu olması nedeniyle daha iyi bir adayın bulunmadığına dikkati çekti.
Avantajına rağmen iç piyasa düzenlemeleri konusunda hızlı hareket edilmesi, piyasanın serbestleşmesi konusunda adım atılması gerektiğini dile getiren Çamcı, EPİAŞ bünyesinde kurulacak Doğalgaz Ticaret Platformu'nun önemli getirilerinin olacağına işaret etti.
Türkiye Doğalgaz Dağıtıcıları Birliği Derneği (GAZBİR) Başkanı Yaşar Arslan ise enerji şirketlerinin önümüzdeki dönemde verimliliğe odaklanacağını, akıllı şebeke yatırımları konusunda 8 milyar dolarlık bir yatırıma ihtiyaç duyulacağını aktardı.
Çalıştay, yarın yenilenebilir enerji başlıklarıyla devam edecek.
