Kolanya başucumuzda bulunan ve özel günlerin vazgeçilmezlerinden. Pandemi süreciyle birlikte hayatımızda daha fazla yer edinen kolonyanın üretim ve ülkemize gelişinin de farklı bir hikayesi var
Kolonyanın ilk defa kim tarafından üretildiği tam olarak bilinmiyor.
İlk defa 1690'da Almanya'nın Köln şehrinde yaşayan Jean Paul Feminis adlı bir seyyar satıcının ürettiğine dair bilgiler var. Feminis,kolonyayı yaptığı reçeteyi Giovanni Antonio Farina adlı birisine bırakırken o da yeğeni Giovanni Maria Farina'ya vermiş.
Köln'den Fransa'ya geçiyor
Giovanni Maria kolonya yapımı üzerinde çalışmış ve "hoş lavanta suyu" adıyla ilk kolonyayı üretmiştir.Kolonya yapımı işi Köln (Kolonya) şehrinde gelişmiştir.
XIX. yüzyıl başlarında kolonya yapımı Fransa'ya geçmiş ve "Eau de Cologna (Kolonya suyu)" adı ile üretilmiştir. Bundan sonra da bu hoş kokulu sıvıyı dünya kolonya olarak tanır.
"Macar Suyu" mu?
Bir rivayete göre, "Macar Suyu" olarak bilinen ve ilk defa bir keşiş tarafından Macaristan Kraliçesi Elizabeth için üretilen koku, kolonyanın atası. Floransa'daki Santa Maria Manastırı rahibelerinin aqua reginae adıyla 14. yüzyıldan itibaren üretime geçtiği bu kokunun 17. yüzyılda bir gezgin olarak Floransa'da bulunan İtalyan parfümcü Giovanni Paolo Feminis'in ilgisini çekmiş ve baş rahibeden formülünü öğrenmiştir
Sağlık için içilmekteydi
Kolonya o dönem tıbbi amaçlı da kullanılıyor. O günlerdeki formülüyle biberiye, portakal çiçeği, bergamot ile limondan oluşan ve ferahlatıcı özelliği yüzünden rağbet gören karışım, sindirim sistemi rahatsızlıklarında şeker üzerine damlatılarak alınıyor ya da şaraba karıştırılarak içiliyordu. Antiseptik özelliğinden ötürü ağız çalkalamada, yara temizliğinde kullanılıyor, kas ve eklem ağrıları için harika bir friksiyon solüsyonu oluyordu.
Burjuvazinin gözdesi oldu
Kolonya, 18. yüzyılda adeta bir çığır açar. Sınıf savaşının en keskin biçimde yaşandığı yıllarda yükselen burjuvazi karşısında, ağır ve pahalı parfümlerle özdeşleşen aristokrasi yenik düşünce, ağır kokuların da itibarı azalır. Eau de Cologne gibi hafif ve ferahlatıcı kokular sadeliğin, saflığın simgesi haline gelir ve burjuvazinin gözdesi olur.
Osmanlı'da kolonya üretimi
Kolonyanın Osmanlı topraklarına girişi, II. Abdülhamid döneminin ilk yıllarına rastlar. O dönemde ithal edilen ürünler arasında Farina'nın Eau de Cologne'u da bulunmaktaydı.
Üretim Osmanlı'ya geçiyor ve ilk girişimci, Mısır asıllı Müslüman bir İstanbullu olan Ahmet Faruki oldu. Faruki, henüz 26 yaşında iken, tamamı ithal edilen kozmetik ürünleri ülke içerisinde imal etmenin kârlı bir girişim olduğunu fark ederek 1894 yılında Sultanhamam'da açtığı büyük mağazası ve Feriköy'deki imalathanesi ile yerli parfüm ve kozmetik sanayiinin kurucusu oldu.
Yaygınlaşma dönemi
Faruki, birçok müstahzar gibi kolonyayı da ülkemizde ilk olarak üreten kişidir. Ahmet Faruki o dönemlerde halk tarafından "odikolon" olarak adlandırılan Eau de Cologne'a "kolonya" adını verir.20. yüzyılın başlarıyla birlikte Ethem Pertev, Süleyman Ferid ve Eyüp Sabri Tuncer gibi isimler tarafından kolonya üretimine geçildi ve bugün akla ilk gelen kolonya markalarını doğuran süreç de böylece başlamış oldu.
Her bölgenin kendi kolonyası var
Türkiye'de bölgesel yaygınlık gösteren kolanya kendi has dokusunu bulur. İzmir'in Altın Damlası, Gizli Çiçek ve İzmir Geceleri, Antalya'nın turunç çiçeği kolonyası, Rize'nin çay kolonyası, Düzce'nin ceviz yaprağı ve tütün kolonyası, Trabzon'un hamsi ve fındık kolonyaları, Amasya'nın elma kolonyası, Isparta'nın gül kolonyası, Edremit ve Ayvalık'ın zeytinçiçeği kolonyası, Sındırgı'nın çam kolonyası, Balıkesir'in beyaz zambağı, Gaziantep'in Biber ve Fıstık Kolonyaları ve daha niceleri Türk insanının beğenisine hitap etmiş, bayramlarını kutlamış, yolculara eşlik etmiş ve hastalara şifa dilemiştir.
Türkiye'de ise ilk 1912 yılında, Süleyman Ferit Eczacıbaşı tarafından İzmir'de üretilen kolonya daha sonraki yıllarda Türkiye'de bir sanayi haline gelmiştir.
Dereceleri ve son kullanma tarihi
Alkol oranına göre farklı çeşitlerde bulunabilen kolonya çeşitleri aynı zamanda içinde bulunan esanslara göre de çeşitlere ayrılabilmektedir.Kolonya şişeleri de genel olarak 60, 70 ve 80 derecelik alkol oranlarında üretilmektedir.Eğer 80 derece kolonya alkol oranı olan bir kolonya, uygun koşullarda saklanırsa ve güneşten uzak tutulursa yaklaşık 5 yıl kadar alkol etkisini korumaktadır.
