Ortadoğu kökeniyle şaurma ya da şaverma, Yunancasıyla giros, Türkçesiyle döner kebap... Kısa süre öncesine kadar "hakir görülen" döner, Rusya'nın şu anda en çok sevilen sokak yemeği konumunda. Her köşe başında dönerci açılıyor, döner "iade-i itibar" günleri yaşıyor.
İzvestiya gazetesi son yıllarda kült mertebesine yükselen dönerin "Rusya'yı nasıl fethettiğini" araştırdı.
Lavaş ekmek içinde tavuk veya et döner, yani Rusya'da yaygın kullanılan adıyla şaurma, 1990'lı yıllarda esasen bir tren istasyonu ve pazar yeri yiyeceği idi. O dönemde Rusların mesafeli durduğu bu yiyecekle ilgili çok sayıda sokak efsanesi anlatılırdı. Hijyen endişeleri de cabası... Bugün bile dönere erkeklerin kadınlardan daha düşkün olması da belki hijyen endişeleri ile ilgili bulunuyor.
Ancak aradan yıllar geçti, ucuzluğu ve doyuruculuğuyla meşhur bir dürüm çeşidi, Rusya sokaklarını fethetti. Bugün Youtube'da yayımlanan "şaurma rehberi", "en iyi şaurma nerede yenir" türünde videolar milyonlarca tık alıyor. Hatta Moskova'da iyi döner yapan yerlerin listelendiği "Gdye şaurma" (Şaurma nerede) adında bir cep telefonu uygulaması bile var.
Dönere duydukları sevgiyi "kutsal dürüm", "tanrıların gıdası" sözleriyle dile getiren insanlara rastlamak mümkün. Bunu daha da ileriye götürenler var. Geçtiğimiz yıllarda Permli bir esnaf reklam kampanyasında Hıristiyanlık dininden motifleri kullanınca Rus Ortodoks Kilisesi'nin tepkisine mazhar olmuş.
Vladimir Putin'in meşhur canlı yayınında onu büfesine çağırıp yemek ısmarlamayı vadeden dönerciler de var, onun adına bir şaurma geliştirme sözü verenler de.
Şaurmanın Rusya macerasında 2016 yılı dönüm noktası niteliğinde. O yıl Moskova'da belediye şaurma satılan bütün sokak büfelerini yıkmıştı. Bu olay, bugün pek çokları tarafından İngilizcedeki armageddon (kıyamet) kelimesinden hareketle "şaurmageddon" olarak anılıyor.
Ancak şaurmageddon, lavaş içinde tavuk dönerin popülaritesini azaltmak bir yana, farklı segmentlere de yayılması sonucunu verdi. Bugün önde gelen bazı restoranlar bile şaurma servisi yapıyor. Hatta bu yiyeceği esas alarak gastronomik deneylere girişiyor.
İçerdiği yüksek yağ ve hamur nedeniyle kimi diyet uzmanları şaurmanın sağlıklı olmadığını düşünse de, tam aksi görüşte olan diyetologlar da var. Kimi uzmanlar ise şaurmanın faydalı bir yiyecek olduğunu kabul etmekle birlikte, hijyen açısından evde hazırlanmasının daha doğru olduğu iddiasında.
