Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan, Tanzimat dönemine kadarki süreçte mali teşkilatın gelirlerinin temelini teşkil eden vergilendirmeyle ilgili önemli ayrımlar söz konusu. Bunlar Şeri ve Örfi vergi uygulamaları. Osmanlı, ilk kuruluşunda vergilerini anavatandan getirmiş, fethettiği yerlerdeki örf ve adetlere göre vergilendirmede bulunmuş, yavaş yavaş bütün kanunlarında olduğu gibi şer'i esasların tesirinde kalmıştır.
Şer'i vergiler; zekat, öşür, haraç, cizye ve bunların kısımları olarak yüze yakın vergiden meydana geliyor. Tanzimattan önce Osmanlı Devleti'nde uygulanan aşar, ağnam ve gümrük resmi de gelirler açısından önemli bir kaynak teşkil etmiştir.
Vatandaş vergisini ödüyor de eleştiriyor da
Günümüzde çok farklı içerik ve isim altında vatandaşlardan alınan vergiler de tartışma konusu olagelmiştir. Bu tartışma ve eleştiriler sadece Türkiye özelinde değil diğer ülkelerde de yaşanmıştır.
İşte rivayet ve beyanlar esas alınarak yakın tarihimizde vergiler konusunda yaşanan bazı olaylar ve değerlendirmelerden dikkati çeken örnekler....
EŞEKLERDEN ÖTV...
Ankara Sanayi Odası Başkanı Sinan Aygün, 25.4.2005 tarihinde basına verdiği bir demeçle, eşeklerden de Özel Tüketim Vergisi alınmasını istedi. Maliye Bakanlığı'nın binak araçlardan alınan Özel Tüketim Vergisi'nin sık sık yaptığı gibi yine artırma hazırlığında olduğuna dikkat çeken Aygün şöyle dedi: Madem yürüyen herşeyden vergi alacaklar, atları, eşekleri de vergi kapsamına alsınlar. Onlar da binek değil mi? Sapa, samana, arpaya da benzinden alınan ÖTV konsun. Hatta yürüme vergisi de alınsın..
EŞEK VE YOL VERGİSİ
Elazığ'ın Ağın ilçesinin nüktedanlarınodan İbik Dayı'nın yaşadığı yıllarda hayvan besleyen kişilerden sayım vergisi, yol yapmakla yükümlü olanlardan ise yol vergisi alınırdı. Sayım vergisi koyun keçi, inek, öküz gibi hayvanlardan alınır.
At ile ile eşekten alınmazdı. Birgün Aliuşağı mahallesinden Çavuş Emi hasta olan eşeğinden söz ederken
-Eşek ölürse derisini yüzüp ineğin sırtına geçireceğim ki sayım vergisinden kurtulayım der. İbik Dayı da:
- Sen o deriyi kendi sırtına geçir ki yol vergisinden kurtulasın diyerek taşı gediğine koyar...
AKIL VERGİSİ...
Dostlarından biri Fransız Kralı 15. Lui'ye:
- Majesteleri demiş. Akıl vergisi almayı hiç düşündünüz mü? Hiç kimse budalalığı kabul etmeyeceğine göre herkes böyle bir vergiyi seve seve öder. Kral alaylı alaylı gülerek:
- Gerçekten ilginç bir fikir. cevabını vermiş. Bu buluşunuza karşılık sizi akıl vergisinden muaf tutuyorum.
URUGUAY'DA BIYIK, BODRUMDA SAÇ-SAKAL VERGİSİ
Uruguay'ın Durazno kenti Meclisi 1867 yılında erkeklere bıyık vergisi koymuş.Her santimine 2 peso olarak alınması düşünülen bu vergi sert tepkilerden dolayı uygulanamamış.
Antik dünyanın yedi harikasından iki tanesi Anadolu topraklarında.Efes Artemis Tapınağı ve Halikarnassos Mausolleion'u olarak karşımıza çıkar. Halikarnas, yani günümüzün Bodrum'u, o çağlarda halktan aldığı ağır vergilerle inşa edilmiştir. Bu amaçla uzun saç ve sakaldan dahi vergi alındığı günümüze kadar ulaşan bir söylencedir.
