Papa bugün Türkiye'de; ziyarette neler konuşulacak?

Dünya çapındaki 1.2 milyar Katoliğin ruhani lideri ve Vatikan Şehir Devleti Başkanı Papa Francesco'nun Türkiye ziyareti bugün başlıyor.

Papa’nın Mart 2013’te göreve gelmesinden bu yana yapacağı 6. yurtdışı gezisi olan Türkiye ziyareti, hem Hristiyan alemi içindeki ayrılıkların aşılması, hem de İslam dünyasıyla ilişkilerin güçlendirilmesi açısından özel bir öneme sahip.

Övgü Pınar'ın BBC Türkçe'de yer alan haberine göre, Türkiye’nin içinde bulunduğu bölgede yaşananlar da bu ziyaretin etki alanını Vatikan-Türkiye ekseninden çıkarıp genişletiyor.

28 Kasım’da Ankara’ya gidecek olan Papa Francesco, ilk olarak Anıtkabir’i ziyaret ettikten sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Ahmet Davutoğlu ve Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’le görüşecek.

İkinci durak İstanbul

Papa, 29-30 Kasım’da da İstanbul’da Ayasoyfa Müzesi, Sultanahmet Camii, Saint Esprit Kilisesi ve Fener Rum Patrikhanesi’ni ziyaret edecek.

Papa’nın Türkiye’deki temas ve açıklamalarında, Katolik-Ortodoks kiliseleri arasındaki ayrılığın aşılması, Müslüman dünyasıyla diyaloğun pekiştirilmesi, Türkiye ve Ortadoğu’daki Hristiyanların sıkıntıları ve Avrupa’daki İslamofobi gibi konuların öne çıkması bekleniyor.

Papa Francesco da geçen çarşamba günü yaptığı konuşmada Türkiye ziyaretinden söz ederken bu seyahatin Vatikan için anlam ve önemini ortaya koydu. Papa, “Herkesi (bu ziyaretin) barış, dinler arası samimi diyalog ve Türk milletinde harmoni meyveleri vermesi için dua etmeye çağırıyorum” dedi.

Papa’nın Türkiye’deki temaslarında üzerinde durulması beklenen başlıca konular şunlar:

Ortodoks Kilisesi’yle yakınlaşma

Vatikan’a yakın haber kaynakları, ziyaretin baş unsurunun Patrikhane ziyareti olacağı görüşünde birleşiyor. Katolik Kilisesi’ne yakınlığıyla bilinen Avvenire gazetesi ziyaretle ilgili bir haberinde “Türkiye gezisinin baskın karakteri ekümenik boyutu olacak. Francesco, Bartholomeos ile İstanbul’da bir araya gelecek ve ortak bir bildiri imzalayacak” diye yazdı.

İtalyan La Stampa gazetesinin Vatikan haberleri veren “Vatican Insider” sitesi de “ziyaretin baş amacı Ortodokslara bir kardeşlik jestinde bulunmak” değerlendirmesinde bulundu.

Nitekim Papa Francesco’nun Türkiye ziyareti, Fener Rum Patriği Bartholomeos’un daveti üzerine gündeme gelmiş ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan davetle resmiyet kazanmıştı.

Daha önce Türkiye’yi ziyaret eden diğer 3 papadan ikisi, 6. Paolo ve 16. Benediktus da, Francesco gibi ziyaretlerini, Patrikhane’nin kuruluş günü sayılan 30 Kasım’daki Aziz Andreas Yortusu’na denk gelecek şekilde organize etmişlerdi.

Bu ziyaretler, Katolik Kilisesi ile Ortodokslar arasında 1054 yılına dayanan ayrılığı aşarak Hıristiyan dünyasında birlik yaratma arzusunun bir yansıması olarak görülüyor.

Papa Francesco’nun “kardeşim” diye hitap ettiği Patrik Bartholomeos’la yakın bir ilişkiye sahip olduğu biliniyor.

Patrik Bartholomeos, Mart 2013’te Vatikan’da Francesco’nun Papalık makamına geçme ayinine katılarak, bu törene iştirak eden ilk Ortodoks Patrik olmuştu. İki din adamı daha sonra da Vatikan ve Kudüs’te bir araya gelerek kiliseler arasında yakınlaşma mesajı vermişti.

Papa Francesco geçen ay yaptığı bir konuşmada İstanbul ziyaretinden söz ederken “Roma Piskoposu'nun (Papa), Ekümenik Patrikhane'yi ziyareti ve Patrik Bartholomeos'la şahsen yeniden görüşecek olmam, Roma ve Konstantinopolis makamlarını birleştiren derin bağların ve bizi hala ayıran engelleri sevgi ve gerçek vasıtasıyla aşma arzusunun bir göstergesi olacaktır" demişti.

İslam’la diyalog

Farklı inançlarla diyaloğu savunan Papa Francesco’nun Türkiye ziyaretinde de İslam dünyasıyla daha yakın ilişkiler içinde olunması yönünde mesajlar vermesi bekleniyor.

Papa Francesco geçen yıl yazdığı “Evangelii Gaudium” isimli doktrin belgesinde “gerçek İslam’ın ve Kuran’ın doğru okunuşunun her türlü şiddete karşı olduğunu” yazmıştı. Mayıs ayında Ürdün’e yaptığı ziyarette de İslam’a “derin bir saygı duyduğunu” söylemişti.

Papa, göreve gelmesinden birkaç hafta sonra da Hristiyanlar için kutsal bir günde bir ıslahevini ziyaret ederek aralarında bir Müslüman’ın da bulunduğu mahkumların ayaklarını yıkamıştı.

Papa Francesco, geçen Haziran’da da bir ilke imza atarak Vatikan bahçelerinde Müslüman ve Yahudi liderlerle birlikte dua etmişti. Papa’nın dinler arasında diyalog mesajı vermek amacıyla yaptığı bir diğer sembolik jest de geçen Eylül ayında “Barış İçin Dinler Arası Maç" düzenlemesiydi.

Ortadoğu’daki Hıristiyanlar, Avrupa’daki Müslümanlar

Papa’nın ziyaretinde Türkiye’deki Katolik cemaatlerinin sıkıntılarının ve Ortadoğu’daki Hıristiyanların maruz kaldığı baskının da gündeme gelmesi bekleniyor.

Papa Francesco’nun, Diyanet İşleri Başkanı Görmez’le görüşmesinde Avrupa’daki Müslümanların durumunun da görüşüleceği tahmin ediliyor.

Görmez, geçen Eylül ayında yaptığı bir konuşmada Almanya’da camilere yönelik saldırılardan yola çıkarak “Bu öyle sadece genç bir kızın ayaklarını yıkamakla veyahut dinler arası futbol maçı, turnuvası düzenlemekle olmaz. Bu ilahi dinlerin yeryüzüne getirdiği hikmetlerden hareketle İslam gibi yüce bir dinin mensuplarına yönelik ötekileştirme, düşmanlaştırma hareketlerinin önünü almak gerekiyor” demişti.

IŞİD tehdidi

IŞİD örgütünün Irak ve Suriye’deki Hıristiyanlara yönelik tehdidinin de Papa’nın Türkiye gezisinde gündeme geleceği tahmin ediliyor.

Papa’nın Türkiye ziyaretinden önce IŞİD’le ilgili verdiği son mesajlardan biri de “diyalog kapılarının kapatılmaması” oldu. Papa Francesco, geçen salı günü Strasbourg’dan Vatikan’a dönerken uçakta düzenlediği basın toplantısında bir gazetecinin IŞİD’le diyaloğun mümkün olduğuna inanıp inanmadığını sorması üzerine “Diyalog kurulamasa da asla kapılar kapatılmamalı” dedi.