Kaparo (Arabûn) almak caiz midir?

Kişi bir şey satın alır ve karşılığında satıcıya alınan malın bedelinden olmak üzere bir miktar para ya da başka bir şey verirse, taraflar arasında satış geçerli olduğunda ödenen miktar, toplam paradan düşülür. Aksi olursa ödenen miktar müşterinin satıcıya hibesi olur. Bu, muhayyerliğin müşteri lehine sabit olduğu bir alış veriştir. Çünkü alış verişi geçerli kılarsa kaparo ödenecek toplam paranın bir parçası, reddederse onu da kaybetmiş olur. Burada muhayyerlik belli bir zamanla kayıt altına alınmamıştır. Fakat alış veriş satıcı için bağlayıcıdır.Kaparonın hükmü hakkında fakihler ihtilaf etmişlerdir. Cumhura göre yasak ve sahih olmayan bir alış veriştir. Hanefilere göre fasit, diğerlerine göre ise batıldır. Çünkü Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve selem) urbân satışını yasaklamıştır.[1]Ahmed b. Hanbel göre kaparo da bir mahzur yoktur. Çünkü Allah Resulü’ne alış-verişte kaparo almak sorulduğunda helal olduğunu belirtmiştir.[2] İnsanların satıcıları zarar kastıyla kaparo verip mallarının satışına engel olmaları durumunda örfü esas alıp kaparonın satıcı adına helal olduğu söylenebilir. Ayrıca helal ve haram olduğuna hükmeden tarafların istidlal ettikleri hadisler de zayıftır. “İslam Fıkıh Konseyi’de böyle bir alış verişin sahih olduğu yönünde fetva vermiştir.[3]
[1] İmam Mlik’in Muvatta’ında yer alan bu hadisi Ahmed, Nesai ve Ebû Davud rivayet etmektedir. Senedinde adı belirtilmeyen bir ravi vardır. Bir başka yerde ise bu ravinin adı belirtilmiştir. Bu cihetle söz konusu hadis zayıftır. Bkz. Şevkani, Neylu’l-Evtar, V, 163.
[2] Şevkani, Neylu’l-Evtar, V, 163.
[3] Bkz. Vehbe Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, V, 3434-35.

İhsansenocak.net