Ekonomiye petrol dopingi

Dünyada petrolün varil fiyatı son bir yılda 34 dolar gerilerken, söz konusu düşüş, Türkiye'deki cari açıktan rekabet gücüne, girdi maliyetlerinden enflasyona kadar birçok konuda olumlu sinyaller veriyor.

Türkiye ekonomisinin en yumuşak karınlarından biri olarak gösterilen cari açık, petrol fiyatlarından gelen iyi haberlerle giderek daralıyor.

Jeopolitik gerginlikler ve Avrupa'daki toparlanmanın gecikmesinin cari açığı olumsuz etkilediği bu dönemde, petrol fiyatlarındaki düşüş ayrı bir önem taşırken, uzmanlar Türkiye'nin bu yılki cari açığının geçmiş yıllara oranla büyük gerileme göstereceğine işaret ediyor.

Geçen yıl kasım ayında 112 dolar seviyesinde bulunan brent petrol fiyatları, bu yılın aynı döneminde 78,8 dolara kadar gerilerken, petrolün varil fiyatındaki her 10 dolarlık düşüş Türkiye'nin cari açığının GSYH'ye oranını yüzde 0,6 düşürüyor. Bu yıl cari açığın GSYH'ye oranın yüzde 5,7 olması öngörülüyor.

Türkiye'nin 2013 yılı cari işlemler açığı, bir önceki yıla göre 16 milyar 507 milyon dolar artarak 65 milyar 4 milyon dolara yükselmişti.

Bu yılın ocak-ağustos dönemindeki cari işlemler açığı da geçen yılın dönemine göre 16 milyar 199 milyon dolar azalarak 29 milyar 586 milyon dolara gerilemişti.

Cepten 1,5 milyar dolar daha az çıktı

Ham petrol ithalatının azalması ve petrol fiyatlarının gerilemesiyle Türkiye'nin bu alandaki ihtiyacını karşılamak için yaptığı ödeme, yılın 9 ayında geçen yılın aynı dönemine göre 1,5 milyar dolar düştü.

Türkiye geçen yılın 9 ayında 14 milyon 23 bin ton ham petrol ithal etti. Bu yılın aynı döneminde ithal edilen ham petrol 12 milyon 460 bin tona geriledi. Bu yılın ocak-eylül dönemindeki ham petrol ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 563 bin ton geriledi. Söz konusu dönemde ham petrol ithalatında yüzde 11,1'lik gerileme kaydedildi.

Ham petrol ithalatı için bu yılın 9 ayında yapılan ödeme tutarı, son 4 yılın aynı dönemine göre en düşük düzeyde kaldı.

Türkiye, 2011'in 9 ayında ham petrol ithaline karşılık 11 milyar 445 milyon, 2012'nin aynı döneminde 12 milyar 37 milyon, 2013'ün aynı döneminde 11 milyar 314 milyon dolar öderken, bu yılın aynı döneminde ham petrol ithalatının faturası 9 milyar 814 milyon dolara düştü.

"Petrol fiyatlarındaki düşüş sanayicinin maliyetlerini düşürecek"

Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Ekonomi Direktörü Erdal Tanas Karagöl, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, petrol fiyatlarındaki düşüşün, Türkiye'nin makroekonomik birçok göstergesine olumlu katkı yapacağını söyledi.

Enerji kalemlerinin herhangi birinde yaşanan fiyat düşüşünün, Türkiye ekonomisinde önemli değişimlere neden olduğuna işaret eden Karagöl, "Çünkü büyük ölçüde enerjiyi ithal eden bir ülkeyiz ve söz konusu kaleme önemli bir harcama yapıyoruz. Burada yaşanan en ufak bir fiyat değişiminin etkisi de bu nedenle büyük oluyor" dedi.

Karagöl, petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün dış ticaret açığından cari açığa, bütçeden üretim maliyetlerine ve enflasyona kadar önemli etkileri olacağını ifade etti.

Söz konusu fiyat değişiminin dış ticaret ve cari açıktaki etkisinin hemen, enflasyon ve üretim maliyetlerine etkisinin ise yakın zamanda görüleceğini anlatan Karagöl, şunları kaydetti:

"Petrol, üretimde kullanılan önemli bir girdi olduğu için fiyatlardaki bu düşüş, özellikle sanayicilerimizin girdi maliyetlerini ciddi oranda aşağı çekecektir. Bu da üreticilerimizin rekabet gücüne ve satışlarına olumlu anlamda yansıyacak. Üretimde görülen bu gelişme, tabii ki ülkenin büyüme rakamlarını da pozitif yönde etkileyecek. Öte yandan, söz konusu fiyat düşüşü, enflasyonla mücadeleye de önemli katkı sunacak.

Son olarak, tüm bu pozitif yansımaların ülke ekonomisinde oluşturacağı olumlu havaya da değinmek gerekir. Makroekonomik birçok veriyi etkileyecek bu gelişmenin, beklentileri de olumlu yönde etkileyeceğini düşünüyorum. Ayrıca, bölgemizdeki jeopolitik risklere rağmen petrol fiyatlarının düşmesi, en azından bu alandaki riskleri azaltma noktasında da katkı yapmış olacak."

"Petrol fiyatları rekabet gücümüzü artıracak"

Dünya Ekonomik ve Stratejik Araştırmalar Vakfı (DESAV) Başkanı ve Türk Hava Kurumu Üniversitesi (THK) Rektörü Prof. Dr. Ünsal Ban da Türkiye'nin 55-60 milyar dolarlık enerji ithalatı yaptığını anımsatarak, petrol fiyatlarındaki düşüşün dış ticaret dengesi ile cari işlemler dengesine olumlu yansıyacağını belirtti.

Petrol fiyatında mevcut seviyelerin korunması halinde yıl sonunda Türkiye'nin 3,5-4 milyar dolar arasında bir kazanç elde edeceğine dikkati çeken Ban, "Petrol fiyatlarındaki düşüş üretimde girdi fiyatlarından biri olan enerji maliyetlerinin düşmesini sağlayacağından genel maliyetler üzerinde aşağı yönlü etki meydana getirecektir. Bu durum da, üretim maliyetlerinin düşmesi ile hem karlılığın hem de küresel pazardaki rekabet gücünün artmasına yol açacaktır" ifadelerini kullandı.

Ban, bu durumun Türkiye ekonomisi açısında olumlu yansımalar oluşturacağını vurgulayarak, "Karlılık seviyelerinin artması yeni yatırımların önünün açılmasını, aynı şekilde rekabet gücünün artması ihracatın yükselmesini sağlayacaktır" diye konuştu.

Petrol ihraç eden ülkeler açısından ortalama ihraç fiyatının 85 dolar seviyelerinde olduğunu kaydeden Ban, petrol fiyatında dile getirilen 70 dolar seviyelerinin mümkün olmadığını ifade etti.

Petrol fiyatlarındaki düşüşten en çok Rusya'nın etkileneceğini belirten Ban, "2 trilyon doların üzerinde bir ekonomiye sahip olan Rusya'nın bütçe gelirlerinin yüzde 40'ı petrolden geliyor. Bu kapsamda, petrol varil fiyatlarındaki 10 dolar gerilemenin, Rusya bütçesinde 20 milyar dolarlık kayba neden olacağı karşımıza çıkıyor" değerlendirmesinde bulundu.

Ban, petrol fiyatlarındaki seviyenin korunması durumunda Rusya rezervlerinin en fazla iki yılda eriyeceğine dikkati çekerek, bu durumda Rusya'nın Ukrayna ve Suriye konusundaki mevcut tavrını korumakta zorluk çekebileceğini söyledi.

"3,4 milyar dolarlık katkı sağlayacak"

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız da geçtiğimiz günlerde mevcut ham petrol varil fiyatlarının, Türkiye açısından son derece sevindirici bir durum olduğunu söylemiş, bu durumun bir yıl sürmesi halinde Türkiye'nin kazancının 3,2 ila 3,4 milyar dolar civarında olacağını söylemişti.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de enerji fiyatlarının öngördüklerinin altında gerçekleştiğine işaret ederek, 10 dolarlık petrol fiyatlarındaki düşüşün, cari açığı net bazda 5 milyar dolar azalttığını bildirmişti.

Şimşek, gelecek 10 yılda emtia fiyatlarının da geçmiş 10 yıla oranla daha düşük gerçekleşeceğine dikkati çekmişti.