TIMETURK / HABER MERKEZİ
Irak’ta yaşanan karmaşanın ortasında yer alan Musul’da 1127 yılında kurulan Musul Atabeg Devleti ile ilgili bilinmeyen tarihi gerçekler ilk defa bütün yönleriyle ortaya çıkarıldı.
Yrd. Doç. Dr. Adnan Eskikurt tarafından hazırlanan “Musul Atabegliği – Zengilerin Son Devri ve Lü’lü’ Ailesi” başlıklı kitap Çamlıca Basım Yayın tarafından yayınlandı. Bu devri anlatan ilk kitap olma özelliği taşıyan eserde, Fırat ve Dicle nehirleri arasında yer alan el-Cezîre bölgesinde Irak Selçuklu Sultanı Mahmud Han'a bağlı olarak İmâdeddîn Zengî bin Kasîmüddevle Aksungur tarafından 1127'de kurulan Musul Atabeg Devleti’yle ilgili önemli bilgilere yer veriliyor.
Devletin Ömrü 135 Yıl Sürmüş
Musul Atabegliği Devleti’ni Ortaçağ’da hüküm süren önemli Türk hanedanlarından Zengîler’in kurduğunu belirten tarihçi-yazar Yrd. Doç. Dr. Adnan Eskikurt, o dönem ile ilgili şu bilgileri veriyor:
“El-Cezîre’de yaklaşık bir buçuk asır kadar devam eden hâkimiyetleri, İmâdeddin Zengî bin Kasîmüddevle Aksungur’un atabeg olarak tayin edildiği 1127 yılında başlamıştır. Irak Selçuklu Sultanı Mahmud b. Muhammed Tapar’ın 1131 yılında vefatından sonra bölge hükümdarları arasında cereyan eden mücadeleler sırasında bölgede hakim bir güç haline gelen Zengî iktidârı, öncelikle el-Cezîre ve Suriye’yi tek bir idare altında birleştirerek Haçlılarla daha üstün bir mücadeleyi hedeflemiştir. Öte yandan, Nûreddin Mahmud bin Birinci İmâdeddin Zengî’nin 1174 yılında vefâtı sonrasında Eyyûbîlerin ilerleyişi bölgenin siyâsî dengesini altüst etmiş; bunun bir sonucu olarak Musul Atabeg Devleti’nin hâkimiyeti Musul ve etrafındaki bazı yörelerle sınırlı kalmıştır.”
Moğol İstilası ve Trajik Son
Musul’da iktidârın 1233 tarihinde Lü’lü’ ailesine geçmesi ardından başgösteren Moğol istilâları bölge geneli için bir yıkım süreci olmuştur. Onların Aynicâlût Savaşı’na değin Moğollarla uzlaşmacı bir siyâset izlemeleri, bir süre daha otoritelerini muhafaza etmelerini sağlamıştır. Ancak 1262 yılında Musul Atabeg Devleti yaşanan bazı trajedik hadiselerin ardından son bulmuştur.
Emîr Bedreddin Lü’lü’’nün 1259 yılındaki ölümü sonrasında yerine geçen oğulları, Aynicâlût Savaşı sonrası görülen gelişme ve değişmelerin ortaya çıkardığı yeni durumdan istifâde etmek umuduyla taraf değiştirerek Mısır Memlûklu Devleti’ne yöneldiler. Bu gelişme, siyâsî ve ticârî açıdan bir merkez niteliğinde olan Musul’un 1262 yılında İlhânlılar tarafından işgal edilmesine ve bu iktidarın yıkılmasına sebep oldu.
Musul 1925’te Irak’a Bırakıldı
1364–1365 yılında Celâyiroğulları, 1408-1409 yılında Akkoyunlular ve 1516 yılında da Osmanlılar eline geçen atabeg devleti arazisi yani Musul, 1534-1535 tarihinde eyâlet merkezi yapıldı. Musul ve çevresi uzun süren Türk hâkimiyeti boyunca; bilim, kültür ve ticâret merkezi olarak önemini korudu. Yirminci asrın ilk çeyreğinde İngiliz işgaline uğrayıp, 1925 yılında Irak’a bırakıldı.
Sahasında İlk Kitap
Yrd. Doç. Dr. Adnan Eskikurt tarafından yerli yabancı kaynaklar titizlikle taranarak hazırlanan kitap Musul Atabeg Devleti’nin hakim olduğu devirin olaylarının yanında bölge coğrafyasına da ışık tutuyor. Anlattığı devir itibariyle sahasında ilk olma özelliği taşıyan eser seçkin kitapçılarda satışa sunuldu.
.jpg)
