Asgari ücretlilere vergi şoku!

2013 yılı verilerine göre, sosyal güvenlik ve vergi yükleri birlikte değerlendirildiğinde, toplam işgücü maliyetleri içerisinde vergisel yüklerin oranı Türkiye’de yüzde 38.2. Bu oran OECD ortalaması olan yüzde 35.6’dan yüksek. Türkiye bu bakımdan 34 OECD üyesi ülke içerisinde 17. sırada yer alıyor. Yani Türkiye’de ücretli çalışanlar ve ücret geliri elde edenler diğer OECD üyesi ülkelerdeki çalışanlara göre çok daha yüksek vergi ve sosyal güvenlik primi ödüyorlar.

İstihdam için kötü

Türkiye’de gelir vergisi ve sosyal güvenlik primlerinin işgücü maliyetleri içerisindeki payının yüksek olması, istihdam yaratılmasını güçleştiriyor. Ücret ödemelerinin toplamda 3’te birinden daha fazlasının prim ve vergi gideri olması, işverenlerin istihdama yönelmemesine, ayrıca çalışanların eline geçen ücretlerin düşük kalmasına neden oluyor.

Birçok ülkede asgari ücretten alınan vergi oranı ile diğer ücret seviyelerinden alınan vergi oranları arasında farklılıklar var. Bu farklılıkların temel amacı, asgari ücret geliri elde edenlerin vergisel anlamda korunmasını sağlamak, bu yolla ellerine geçen ücret miktarı ve satın alma güçlerini arttırmak.

İşçi ile memur farkı

Ücretliler açısından vergi konusunda dikkat çekici bir durum da, işçi ile memurun farklı vergilendirilmesi. İşçilere yapılan neredeyse tüm ödemeler vergiye tabi. Ancak devlet memurlarına yapılan “iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük ve mali sorumluluk zammı, özel hizmet, aile ve çocuk parası” gibi ödemeler gelir vergisi kapsamında değil. Memurlar net ücret tutarını 12 ay boyunca alıyor ve gelir vergisi diliminde bir üst seviyeye geçmedikleri için gelirleri azalmıyor. Ancak işçilerin tüm gelirleri gelir vergisine tabi olduğu için vergi diliminde daha çabuk üst seviyeye çıkmaktalar ve dolayısıyla gelirleri azalmakta.

Artan oranlı kesiliyor

Ücret gelirlerinden gelir vergisi kesilirken artan oranlı bir tarife uygulanıyor. Vergi oranları, vergi dilimine göre artıyor. Yıllık geliri belirli bir seviyeyi aşmamış kişilerden düşük, belirli bir seviyenin üstüne çıkmış kişilerden yüksek vergi alınıyor. Vergi oranları 2006 yılından bu yana aynı iken, vergi dilimleri her yıl değişmekte. Buna göre;

* 2006 yılından önce ücret gelirlerine uygulanan ayırım ilkesi kaldırıldı ve ücret dışı gelirlerin yüzde 20 olan oranı yüzde 15’e düşürüldü. Yani serbest meslek sahibi olanlar lehine 5 puanlık iyileştirme yapıldı, ücretlilerle diğer gelir sahiplerinin en düşük vergi oranı eşitlendi. Ancak en üst vergi oranı yüzde 25’den yüzde 27’ye çıkarılarak, ücretlilerin daha fazla vergi ödemesinin önü açılmış oldu.

* 2014’de yıllık 11 bin TL’ye kadar olan ücret gelirleri yüzde 15 üzerinden, - 11 bin TL’yi geçen ücret gelirleri ise yüzde 20 oranında vergilendirilecek.
* 97 bin TL üzerindeki gelirler yüzde 35 olarak en yüksek düzeyde vergiye tabi olacak.

Asgari ücretliler ek vergi ödeyecek

* Asgari ücretin vergi dışı bırakılması konusunda son yıllarda önemli gelişmeler yaşandı. Hatta anayasa değişiklikleri tartışılırken asgari ücretin vergi dışı bırakılması konusunda tüm partiler anlaştı bile. Ne var ki bu süreç yaşanıyorken, 2014 için ülkemizde asgari ücretlilerin ödeyeceği vergi arttı. Peki, bu nasıl oldu?

* Asgari ücret üzerinden kesilen gelir vergisi oranı yüzde 15. Ancak ilk kez bu yıl asgari ücret yılın son ayı olan Aralık ayında yüzde 20 oranı üzerinden vergilendirilecek.

* Çünkü 2014 yılında asgari ücretlinin toplam vergi matrahı 11 bin TL’yi geçecek ve bu nedenle 11 bin TL’nin geçildiği Aralık ayında asgari ücretliden daha yüksek oranda vergi kesilecek. Hal böyle olunca 2014 yılında asgari ücretlinin geliri azalmış olacak.

* Asgari ücret geliri elde edenler için, 2014 yılında ilk altı aylık vergi matrahının toplamı 5 bin 462 TL, ikinci altı ayda ise bu rakam 5 bin 783 TL’ye yükseliyor. Toplamda vergi matrahı 2014 yılında 11 bin 245 TL’ye çıkıyor.

* Dolayısıyla 11 bin TL’yi aşan kısım yüzde 20 oranında vergilendirilecek ve Aralık 2014’te asgari ücretlinin ücreti 12.28 TL azalacak.

Asgari ücretlilere vergi şoku!

Türkiye’de ücretler üzerindeki vergi yükleri, OECD ülkelerine oranla yüksek.