Atatürk'ün Annesi'nin Vasiyeti
Darüşşafaka Cemiyeti'ne, 20 bin kuruşluk (bugünün parasıyla 2 milyon TL) İş Bankası senetlerini bağışlayan Atatürk'ün Annesi Zübeyde Hanım vasiyetine şu notu düşmüş...
12 Yıl Önce Güncellendi
2014-01-14 18:34:31
Zübeyde Hanımın vasiyeti, ilk defa 1968 yılında Hürriyet gazetesi tarafından yayınlanmış. Vasiyet'ten önce, vefatının 91. yılında Zübeyde Hanım'ı bilinmeyen yönleriyle tanıyalım.
ZÜBEYDE HANIM KİMDİR?
Zübeyde hanım, 1857'de Selanik'in Langaza kasabasında doğdu. 14 Ocak 1923'te İzmir'de öldü. Ali Rıza Efendi'nin eşi, Mustafa Kemal Atatürk'ün ve Makbule Atadan'ın annesi olup aslen Karamanlıdır.
AİLE KÖKENİ
Osmanlı devrinde, Fatih Sultan Mehmet zamanında Anadolu Larende-Karaman'dan Rumeli’ye göçen ve Selanik yakınlarındaki Langaza’da toprak işleri ile uğraşan bir Türkmen ailesi olan Hacı Sofu ailesindendir. Mustafa Kemal Atatürk'ün baba soyu da, Karaman'dan gelerek Selanik ile Manastır'ın arasında bulunan Vodina Sancağı'na bağlı "Sarıgöl" de denilen "Kayalar" Nahiyesine yerleşirler.
Aile, sonradan Selanik yakınlarında bugün de kaplıcaları ile meşhur olan Langaza'ya yerleşir. Dedesi Feyzullah Efendi'in taşıdığı "Sofu-zade" (Sofular) lâkabı, yerleştikleri Sarıgöl bölgesindeki yer adları ve ailedeki hatıraların gösterdiği üzere, Mustafa Kemal Atatürk'ün anne soyu Karaman'dan Rumeli'ye gelen ve bundan dolayı da "Konyalılar" olarak Rumeli'de anılan Yörük, Türkmenlerdendir. Zübeyde, 1857'de Langaza'da dünyaya gelmiş.
Babası Sofuzade Feyzullah (Sadullah) Ağa, annesi Molla Hanım olarak anılan Ayşe Hanım'dı. Döneminde kadınlarının okula gitmesi yaygın olmadığı için, okur yazar oluşu nedeniyle kendisi de Zübeyde Molla olarak anılırdı.
Hacı Sofu gibi dinine bağlı bir aileden geldiği için kendisi de öyleydi. Türk tarih kitaplarında sıkça geçen eğitim sisteminin karışık olduğu bir dönemde, Mustafa Kemal'in ne tür bir okula gideceği konusundaki tartışmalarda Zübeyde'nin, dini eğitim veren Mahalle Mektebi'ne gitmesinde ısrarcı oluşu bu yüzdendir.
ALİ RIZA BEYLE EVLENMESİ
Selanik'te Gümrük Muhafaza Teşkilatında memur Ali Rıza Bey ile 1871 yılında henüz 14 yaşında iken evlenir. Ali Rıza, sarışın ve mavi gözlü bir kadınla evlenmeyi düşlerken, kendisinden 20 yaş küçük olan, siyah saçlı ve derin mavi gözlü bu kadına sevdalandığını belirtir.
Yeni çift Selanik -Yenikapı semtinde yeni hayata başlamış ve Zübeyde, Fatma, Ömer ve Ahmet adlı çocukları doğar. Ancak Fatma bu dönemde ölür. Eşi Ali Rıza, Yunanistan sınırında Çayağzı'na (ya da Papaz Köprüsü) tayin edildiği için taşınırlar. Orada da Ömer ve Ahmet isimli çocukları ölür.
1881’de dördüncü çocukları ve üçüncü oğulları Mustafa, 1885’te kızları Makbule, 1889’da Naciye doğar. Naciye’yi de küçük yaşta veremden kaybederler. Ali Rıza Efendi ise 1888 yılında ölür.
ZÜBEYDE HANIMIN İKİNCİ EVLİLİĞİ
Bunun üzerine Zübeyde hanım, çocuklarını da alarak abisi Hüseyin Bey'in Langaza'daki çiftliğine gider. Babasının erken ölümünün ve dayısının çiftliğinde ailenin erkeği olarak yaşadıklarının Mustafa üzerinde derin etkileri olduğu bilinir.
Abisine daha fazla yük olmak istemeyen Zübeyde, ikinci evliliğini Selanik Gümrükler Başmüdürü Ragıp Bey ile yapar. Ragıp beyin de önceki evliliğinden dört çocuğu vardır. Bu evlilik, babasının hatırasına saygı gösterilmediğini düşünen Mustafa Kemal'i çok sinirlendirir. Zübeyde hanım, Balkan Savaşı’ndan sonra Ragıp Bey’den ayrılır ve artık Osmanlı toprağı olmaktan çıkan Selanik’i terk ederek kızı Makbule ile birlikte İstanbul’a göç eder. Beşiktaş Akaretler’de bir eve yerleşirler.
NAZİK VE KİBAR İNSAN
Mustafa Kemal, arkadaşı Ali Fuat Cebesoy'a, Ragıp Bey'i şöyle tarif eder:
"Bana karşı hep çok saygılı davranmış, büyük adam muamelesi etmiştir. Nazik ve kibar bir insandır"
SON VİDEO HABER
Haber Ara