Kuzey Irak ile dev anlaşma

Enerjide arz güvenliği ve kaynak çeşitliliği sağlamayı hedefleyen Türkiye, Kuzey Irak'ın kaynaklarını dünya pazarlarına ulaştırmayı sağlayacak milyarlarca dolarlık petrol ve doğalgaz alanında işbirliği içeren anlaşmaları tamamladı.
Reuters'a bilgi veren yetkililer ve görüşmelere yakın kaynaklar, varılan mutabakatta hem petrol hem de doğalgaz konularının olduğunu ve bu çerçevede Kuzey Irak'ın günlük petrol ihracatının ilerleyen dönemde 2 milyon varile ulaşırken, başlangıçta Türkiye'ye yılda 10 milyar metreküp doğalgaz akışının sağlanacağını söylediler.

MERKEZİ HÜKÜMET TEPKİ GÖSTERİYOR

Merkezi Irak hükümeti, Kuzey Irak'ın bağımsız olarak petrol ihraç etmesine ve Türkiye ile doğrudan projeler üretmesine tepki gösteriyor. Türkiye ile Kuzey Irak arasında son dönemde enerji konusunda atılan adımlar Ankara ve Bağdat arasında gerilime neden olmuştu. Görüşmelere yakın bir kaynak, "Anlaşmanın dört ana ayağı doğalgaz, petrol, sahalar ve boru hatları. Bunların hepsinin teknik müzakereleri yapıldı. Ana konularda yüzde 100 anlaşma sağlandı. Geriye kalan bazı detaylar da haftalarla ifade edilecek bir zamanda tamamlanacak" dedi. Rusya, İran ve Azerbaycan'dan doğalgaz, Nijerya ve Cezayir'den LNG alan Türkiye doğalgazda kaynak sayısını artırmayı aynı zamanda maliyetlerini azaltmayı hedefliyor. Bu kapsamda Türkiye Irak'ın tamamını önemli bir kaynak ülke olarak görüyor.

İLK GAZ 2017'DE GELECEK

"Bu kapsamda ilk gazı Türkiye'ye Genel Enerji getirecek. Kuzey Irak'tan gaz gelişi yıllık en az 10 milyar metreküp ile başlayacak ve ardından 10-20 milyar metreküpe çıkacak" diyen kaynak, ilk gazın Türkiye'ye gelişinin 2016 sonu veya 2017 başında olabileceğini kaydetti. Sürece yakın kaynak, Turkish Energy Company'nin (TEC) Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi ile gaz alım anlaşması imzalayacağını kaydederek, "Eş zamanlı olarak da Kuzey Irak, kendi bölgesindeki üreticilerle gaz tedarik anlaşması imzalayacak. Burada 3-4 milyar dolarlık bir yatırımdan bahsediyoruz. Gaz boru hattının yapımı dahil... Gazın ilk gelişi 2017 başını bulabilir, inşaatın başlaması da gelecek sene içinde olabilir. Bu konudaki ön mühendislik aşaması bitirildi. Burada ortaklıklar da yapılabilir" dedi. Irak merkezi yönetimi, Erbil'in hidrokarbon kaynaklarını Bağdat'ın onayı ve izni olmadan dünya pazarlarına ulaşmasına karşı çıkıyor. Aynı kaynak, "Gaz anlaşmasındaki fiyat Türkiye'nin Rusya, Azerbaycan ve İran'dan aldığından daha düşük" dedi. Enerji Bakanı Taner Yıldız geçen hafta, Türkiye'nin artan enerji talebini karşılamak için kaynak çeşitliliğine gitmesi gerektiğini, son dönemde Irak ile gündeme gelen enerji projelerinde taraf tutulmasının söz konusu olmadığını belirterek, Türkiye'nin enerji sınırlarını genişletmek durumunda olduğunu söylemişti.

HENÜZ NETLEŞMEDİ

Aynı kaynak, boru hattının güzergahının henüz netleşmediğini ifade ederek, "Gaz başlangıçta Genel Enerji'nin Miran ve Bina Bawi sahalarından gelecek. Hem gaz hem petrolde esas üretim önümüzdeki iki-üç yılda çıkacak yeni üretime geçen sahalarla beraber olacak" dedi. Dünyanın en zengin hidrokarbon kaynaklarını elinde bulunduran Irak'ın kuzeyinde son yıllarda önemli keşifler yapılmış ve bu durum yeni aramalar için enerji şirketlerini cesaretlendirmişti. Bir başka yetkili ise Kuzey Irak'tan gelecek olan gazın Türkiye ile Azerbaycan'ın önderliğinde yapılacak olan TANAP hattı üzerinden Avrupa'ya ulaştırılabileceğini belirterek, "Türkiye'nin mevcut hatları ile Kuzey Irak'tan doğalgaz almak için çok az bir çalışma yapılması gerekecek. Kuzey Irak'ta bunun için yapılacak olan boru hattında Türkiye de rol alabilir" dedi. Geçen yıl toplam 45.2 milyar metreküp doğalgaz tüketimi olan Türkiye'nin bu yıl tüketim tahmini 47.6 milyar metreküp düzeyinde bulunuyor. Türkiye tükettiği doğalgazın yaklaşık yüzde 98'ini ithal ediyor.

NE KADAR PETROL GELECEK?

Kuzey Irak'ın yaptığı yeni petrol boru hattının neredeyse tamamlandığını ve Aralık ayında ilk akışın başlayabileceğini kaydeden kaynak, "Bu hattan tam kapasite akış gelecek yıl ilk çeyrekte olabilir. Bu hat Kerkük-Ceyhan'a bağlanınca buraya günlük en fazla 600,000-700,000 varil petrol konulabilir. Ayrıca ikinci boru hattı devreye girecek" dedi. Irak petrollerinin dünya pazarlarına ulaşmasında önemli güzergahlardan olan Kerkük-Ceyhan hattı halen tam kapasite kullanılamıyor. Kuzey Irak Enerji Bakanı Ashti Hawrami tarafından geçen hafta İstanbul'da açıklanan Kerkük-Ceyhan petrol hattına paralel yeni boru hattıyla kuzey bölgesinden çıkacak olan ağır petrolün taşınmasının planlandığını vurgulayan sürece yakın bir kaynak, şöyle dedi: "Taq Taq ve Tawke'nin yüksek kaliteli petrolü var. Bu ağır petrol ile karıştırılmak istenmiyor. Bu yüzden bu petrol bağımsız bir hatla Türkiye'ye gelecek. Henüz ikinci boru hattını kim yapacak bununla ilgili netlik yok. Türkiye'den bir şirket bu konuda bir başvuru yapmış durumda, BOTAŞ da sürecin içinde."

TÜRKİYE'NİN HASSASİYETİ

Hawrami geçen haftaki açıklamasında bölgesel yönetimin iki yıl içinde Türkiye'ye ikinci bir petrol boru hattı inşa etmeyi planladığını söylemişti. Kaynaklar ve yetkililer, Türkiye'nin hassasiyetinin Irak'tan ihraç edilen petrolün miktarı ve oradan elde edilecek gelirin tahakkuk ettirilmesi olduğunun altını çizdi. "Türkiye, Erbil ve Bağdat arasındaki soruna taraf olmak istemiyor" diyen aynı kaynak, Türkiye'nin ne kadar çok petrol çıkarsa bunun Irak'ın en hızlı şekilde normalleşmesine katkı sağlayacağına vurgu yaptı. Anayasaya göre, Irak'ın bütününden ihraç edilen petrolden elde edilen gelirin yüzde 83'ünün Bağdat'a yüzde 17'sinin Erbil'e gitmesi gerekiyor. Ancak Kuzey Irak yönetimi petrolden elde edilen geliri düzenli alamadığı gerekçesiyle zaman zaman Bağdat'ı sert şekilde eleştiriyor.

Kuzey Irak ile dev anlaşma

Türkiye, Kuzey Irak'la milyarlarca dolarlık petrol ve doğalgaz işbirliği anlaşması yaptı. Anlaşma ile Türkiye'ye yılda 10 milyar metreküp doğalgaz akışının sağlanacağı öğrenildi.