Kıdemde işçi ile işveren uzlaşmıyor!

Zaman'da yer alan habere göre; Çalışma hayatının en önemli problemlerinden kıdem tazminatı, sıkça tartışma konusu oluyor. Mevcut sistemde işçilerin yüzde 92’sinin tazminatını alamaması sebebiyle yeni bir sistem olarak Kıdem Tazminatı Fonu kurma çalışmaları yürütülüyor. Ancak fonun kurulabilmesi için işçi, işveren ve hükümetin uzlaşması gerekiyor. Çalışma Bakanı Faruk Çelik, fona geçmenin şartının uzlaşma olduğunu belirterek, “Uzlaşma sağlanamazsa başka bahara kalır.” diyor. İşçi sendikaları ile işveren örgütlerinin talepleri ise taban tabana zıt.

Türk-İş mevcut sistemin devamından yana. Hak-İş hak kaybı olmaması şartıyla fona geçişi destekliyor. İşveren örgütleri ise tam tersi yönde görüş bildiriyor. Mevcut sistemin işverene ağır maliyet getirdiği gerekçesiyle hak kazanma oranlarının düşürülmesini talep ediyor. TİSK, bir yıllık çalışmaya karşın 30 günlük olan kıdem hakkının 15 güne indirilmesini istiyor. TOBB işsizlik maaşıyla kıdem tazminatının birlikte uygulanmasına karşı çıkarak sistemin işgücü maliyetini artırdığını öne sürüyor. Fona karşı çıkarken mevcut 30 gün olan kıdem hakkının 15 güne indirilmesinden yana. TÜSİAD da mevcut sistemin, hak kazanma oranlarının yüzde 50 azaltılması gerektiği görüşünde. Bu tablo, mutabakatın imkânsız olduğunu gösteriyor. Üç seçimin peş peşe yapılacağı dikkate alındığında kıdem tazminatı düzenlemesi başka bahara kalacak gibi görünüyor.

Mevcut kıdem tazminatı sisteminde işçilerin önemli bir bölümü kıdem tazminatlarını alamıyor. Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre çalışanların sadece yüzde 8’i kıdem tazminatını alabilirken, yüzde 92’si çeşitli sebeplerle bu haktan mahrum bırakılıyor. Bu tablonun başlıca sebeplerini işverenin her yıl işe giriş çıkış yaptırması, bir yılı dolmadan çalışanları işten çıkarıp yenisini alması ve iflas gibi nedenlerle ödeme yapmaması gibi unsurlar oluşturuyor. Haklarını alamayan işçi ise yargı yolunu tutuyor. Kıdem tazminatı sebebiyle açılan davalar, yargıda önemli bir iş yükü oluşturuyor. Çalışma Bakanlığı’nın kapısını çalan yüzlerce işçi, kıdem tazminatını alamamaktan şikâyetçi. Bakanlığın Alo 170 hattını arayan 297 bin kişi, kıdem ve ihbar tazminatı şikâyetini iletti. Bu tablo, bakanlığı yeni bir sistem arayışına yöneltti. Üzerinde durulan formül ise Kıdem Tazminatı Fonu kurulması.

Fon ile çalışanların kıdem tazminatları devlet güvencesine kavuşacak. Uygulama, ilk kez çalışmaya başlayacak olanlar için geçerli olacak. Mevcut çalışanların geçmiş ve gelecekteki hakları korunacak. Bu kişiler isterlerse mevcut sistemde devam edebilecekler. Ancak isteğe bağlı olarak Kıdem Tazminatı Fonu’na geçebilecekler. Hak kayıplarını önlemek için kıdem tazminatında yıllık sistemden aylık sisteme geçilecek. İşçinin kıdemi devlet güvencesinde olacak. Firma iflas etse de çalışan kıdemini alacak. Kıdem tazminatı ay üzerinden hesaplanacak. İşçi, fondan kıdem tazminatını 15 yıl çekemeyecek. Evlilik, ev alma, ölüm ve askere gitmek bunun istisnasını oluşturacak. Fonda herkesin bireysel hesabı olacak. İşveren, kıdem tazminatına denk gelen rakamı her ay çalışanın bireysel fon hesabına yatıracak.

Ancak bu sistemin hayata geçebilmesi için işçi sendikaları ile işverenlerin uzlaşması gerekiyor. Çalışma Bakanı Çelik, uzlaşma olmaması durumunda düzenlemenin bir başka bahara kalacağını dile getiriyor. İşçi sendikaları ile işveren örgütlerinin pozisyonlarına bakıldığında ise uzlaşmanın çok zor olduğu görülüyor. En büyük işçi örgütü Türk-İş ile DİSK, en baştan fona karşı çıkıyor. İşveren örgütleri TİSK ve TÜSİAD ile TOBB da fona karşı çıkarken, mevcut sistemin işveren lehine yüzde 50 indirilmesini istiyorlar. Bu üç kuruluşa göre mevcut sistemde her yıl için 30 gün olan kıdem hakkı, 15 güne indirilmeli. Fona destek olan Hak-İş ile TESK ise hak kaybına karşı çıkıyor. Çalışma Bakanlığı ise 30 gün olan kıdem tazminatı oranını bir miktar aşağı çekip fona geçilmesinden yana. Bu tablo, kıdem tazminatında taban tabana zıt görüşler yüzünden fon sistemine geçilmesinin kolay olmadığını gösteriyor.