Bilim dünyasında sahte makale skandalı

Dünyanın en prestijli bilim dergilerinden Science için muhabirlik yapan John Bohannon, hazırladığı sahte makale ile yayıncıları oyuna getirdi.

“Ocorrafoo Cobange” adını kullanarak bir makale sunan Bohannon, Eritre’nin başkenti Asmara’da Wassee Tıp Enstitüsü’nde biyolog olduğunu belirtti.

ntvmsnbc'nin Discovery News’e dayandırdığı haberine göre, ne adı verilen enstitü, ne de bilim insanı gerçek.

Bohannon, Science dergisinin de son sayısında yayımlanan makalesinde, kayaların üzerinde yaşayan mantar ve yosun karışımı organizmalar olarak bilinen likenler üzerindeki araştırmasından bahsetti. Bohannon, spesifik bir kanserli hücreye ev sahipliği yaptığını belirttiği bir liken türü üzerinde analizler gerçekleştirdiğini ve bilgisayar programı aracılığıyla liken molekülleri ve kanserli hücreler hakkında yüzlerce belge hazırladığını öne sürdü.

Discovery News, makaledeki açıklamalar bilimsel olarak kulağa yatkın olsa da, Bohannon’un sahte çalışmasında çok kolay tespit edilebilecek birçok hata olduğunu belirtti.

SAHTE MAKALE İÇİN TİTİZ ÇALIŞMA

Bohannon, sahte makaleye dayanan oyununu bir adım daha öteye götürerek, makaleyi yüzlerce dergiye teker teker yollamadan önce sürekli değiştirdi.

Yazar, neden böyle yaptığı hakkında, “Yüzlerce dergiye aynı makaleyi yollamak sadece bela aramak olur” dedi. Bohannon, çok çaba gerektirecek değişiklikleri kolaya indirgemek için, bilimsel isim ve terimleri Swahili dili ve Afrika isimleri kullanarak değiştirdi. Hatta, Afrika ülkelerinin başkentlerini bile kullandı.

Şüphe uyandırmamak için makalede önde gelen araştırma merkezlerine ve araştırmacılara değinen Bohannon, ana dilini Fransızca göstermek için makalesini Google Translate kullanarak Fransızca’ya çevirdi, ardından tekrar İngilizce’ye çevirerek kontrol etti.

Bohannon, son olarak hazırladığı makalelerin hatalarla dolu olduğunu teyit ettirmek için Harvard Üniversitesi’nden iki bağımsız moleküler biyolog grubuna başvurdu.

“AÇIK KAYNAKLI YAYIMLAR KENDİNE GELMELİ”

Hazırladığı makalenin değiştirilmiş versiyonlarını her hafta 10 dergiye yollayan Bohannon, tam 157 dergiden kabul aldı. Sadece 36 dergi, kendilerine gönderilen makalenin bilimsel hatalarla dolu olduğunu fark etti.

Dahası, Bohannon bazı dergilerin, adres olarak belirttikleri ülkelerde basılmadıklarını tespit etti. Amerika ve Avrupa isimli bazı dergilerin, aslında Hindistan merkezli olduğu anlaşıldı.

ABD’nin Cornell Üniversitesi’nde fizikçi olan Paul Ginsparg, açık kaynaklı bilimsel dergilerin makaleleri ciddi bir şekilde gözden geçirmediğini belirtti.

Ginsparg, “Kalite içeriği sunmayan dergiler, bilim açısından yıkıcı bir etki yapıyor. Bu etki, özellikle devlet kurumları ve üniversiteleri sahte araştırmacılarla dolan gelişmekte olan ülkeler için geçerli” dedi.

Bilim dünyasında sahte makale skandalı

Takma isim kullanan bir yazarın hazırladığı sahte bilimsel makale, dünya genelinde tam 157 dergide yayımlandı. Skandal, açık kaynaklı yayımların ne kadar iyi kontrol edildiği konusunda büyük bir tartışma başlattı.