Nükleer santralde ‘bedelsiz elektrik’ krizi

Zaman'da yer alan habere göre; Nükleer santral projesi, ‘test’ elektriğine kilitlendi. Elektrik piyasası mevzuatı gereği, yeni kurulan santrallerin üretime geçmesi ve ulusal şebeke bağlantıları için öncelikle ‘bağlantı testleri’ yapılıyor. Test üretimi ve bağlantı aşamasında TEİAŞ elektriğe ücret ödemiyor. İlk nükleer santrali inşa edecek Rus şirket (Akkuyu NGS AŞ), söz konusu dönemin de ücretli olmasını talep ediyor. Uzmanlara göre, nükleer santrallerin kurulu gücünün yüksek olması sebebiyle deneme üretim süreçleri uzayabilir. Kısa dönemde 300-400 milyon liralık bir üretim olabilir. Süre uzarsa rakam 1 milyar TL’ye çıkabilir. Sessiz diplomasi yürürken, Akkuyu NGS yetkilileri Zaman’a ‘dünya genelinde nükleer santrallerin deneme üretimlerinin ücretli olduğu, bu yüzden Enerji Bakanlığı’na mevzuat değişikliği için başvuru yapıldığı’ bilgisini verdi. Enerji Bakanlığı, konuyla ilgili herhangi bir açıklama yapmazken konuya yakın kaynaklara göre krizin aşılması için alternatifli bir paket hazırlanıyor.

Türkiye, yaklaşık 50 yıllık gecikme ile ilk nükleer santralini Mersin Akkuyu’da inşa ediyor. Rusların inşa edeceği santral 4 üniteden oluşup kurulu gücü 4.800 megavat (MW) olacak. İkinci santrali ise Japonlar Sinop’ta inşa edecek. Sinop santralinin kurulu gücünün ise 4.400 MW olması planlanıyor. Her iki santral için de hedef, 2020’li yıllarda devreye alınması. Türkiye ile nükleere taraf ülkeler arasında yapılan anlaşmalara göre, santrallerin işletme sürecinde Türk mevzuatları geçerli olacak. Enerji yönetimi kaynaklarından alınan bilgiye göre, nükleer santrallerde yapılacak deneme üretimlerinin ücretli olması için yapılan görüşmelere, Sinop’ta ikinci nükleer santrali inşa edecek Japonlar da dahil oldu.

‘Mevzuat değişikliği için başvurduk’

Akkuyu Nükleer Santrali’ni inşa edecek Ruslar, (Akkuyu NGS Elektrik Üretim AŞ), dünyada nükleer santrallerin devreye alınmasında yapılan deneme üretimlerinin ücretli olduğu bilgisini verdi. Bu nedenle, mevzuat değişikliği gerekiyor. Akkuyu NGS konuya açıklık getirdi: Türkiye, Sinop’ta ikinci bir nükleer santral ve sonrasında üçüncü nükleer santrali kurmaya hazırlanıyor. Dolayısıyla Türkiye, er ya da geç hidrolik ve termik santrallerin aksine (deneme üretimleri çok daha kısa) nükleer santrallerin 9 ay ila 1 yıllık süreden oluşan deneme üretimine ödeme yapılması zorunluluğuyla karşı karşıya gelecektir. Dünya genelindeki uygulamalarda nükleer santrallerin deneme üretimi ödenmekte olup, üretilen elektrik ise serbest piyasada satılmaktadır. Akkuyu NGS Türkiye’nin ilk nükleer santrali olduğu için, termik ve hidroelektrik üretim kullanılan santrallere yönelik hazırlanan mevcut mevzuatta deneme üretiminin ödenmesi için herhangi bir hüküm yoktur. Bu nedenle Akkuyu NGS AŞ, mevzuatta gerekli düzenleme ve değişikliklerin yapılması için Türkiye Cumhuriyeti Enerji Bakanlığı’na başvurmuştur.

Akkuyu Santrali

Türkiye’nin ilk nükleer santrali Mersin-Akkuyu’da inşa edilecek. Santralin toplam kurulu gücü 4 bin 800 megavat. Santralin inşaatı tamamlandıktan sonra yılda yaklaşık 35 milyar kilovatsaat elektrik üretmesi planlanıyor. Akkuyu’nun işletme ömrü 60 yıl. Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ (TETAŞ), Akkuyu’da üretilen elektriğin ünite 1 ve ünite 2 için yüzde 70’ini, ünite 3 ve ünite 4 için yüzde 30’unu her bir güç ünitesinin ticari işletmeye alınma tarihinden itibaren 15 yıl boyunca 12,35 dolar cent+KDV’den satın alacak. Santralin yapım ve işletmesini Rus Rosatom yürütecek.