Kıdem tazminatında kritik karar

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in eylülde sosyal taraflara sunacağını açıkladığı kıdem tazminatı fonu çalışmaları, yeniden hız kazandı. Yeni kurulacak fonun en önemli unsurlarının başında gelen işçi ve işverenden yapılacak kesinti oranı, bu kez çalışmanın sonunda sosyal taraflarla uzlaşılarak belirlenecek. Bunun dışındaki birçok detay ise netleşti.

Hacer Boyacıoğlu'nun Radikal'deki haberine göre, her çalışan için bireysel kıdem hesabı kurulmasını öngören yeni modelde, “işverenin zamanında ödemediği kıdem primini daha sonraki dönemde ödemesi” imkânı getiriliyor. Ayrıca kıdem tazminatı almaya hak kazanıp on yıl boyunca talep etmeyenlerin parası Maliye’ye geçecek. Kıdem tazminatı fonunun en büyük zararı ise, işsizlik sigortası fonuna olacak. İşsizlik sigortasına işverenin primi yüzde 2’den, devletin payı da yüzde 1’den binde 5’e düşürülecek. Kıdem tazminatının hangi şirkete yatırılacağına işveren, biriken paranın değerlendirilmesine ise işçi karar verecek. Ama işçi tercihte bulunmazsa hesabında biriken paranın asgari yüzde 40’ı kamu borçlanma araçları veya kira sertifikalarını içeren bir fonda değerlendirilecek. Teşvik isteyen işverenlerin kıdem borcu olup olmadığına da bakılacak.

İŞTE TASLAĞIN ANA UNSURLARI:

Çalışanlar için bireysel kıdem hesapları oluşturulacak.

Bireysel kıdem hesapları üzerinde faaliyet gösterecek olan firmalar halen yürürlükte olan 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’na tabi olacak.

Kıdem tazminatı fonu kurulursa, bundan en büyük zararı İşsizlik Sigortası Fonu görecek.

İşsizlik Sigortası Primi

İşveren Payı yüzde 2’den binde 5’e, yüzde 1 olan devlet payı da binde 5’e düşürülecek.

Kıdem primini geciktiren işverenlere bir şans daha verilecek. İşverenler, kıdem primlerini sonraki dönemde yatırabilecek. Böyle bir durumda gecikme faizini de ödeyecek.

Bireysel kıdem hesapları için işçi ve işverenden ne kadar kesinti yapılacağına ise daha sonra karar verilecek.

Kıdem primleri, Emeklilik Gözetim Merkezi hesaplarına işveren tarafından yatırılacak ve bu merkez tarafından işverenin seçeceği şirkete aktarılacak. İşçi ise hesaplarını istediği an kontrol edebilecek.

İşçiye iş değiştirmesi halinde hesaplarının birleştirilmesini talep etme hakkı verilecek.

Kıdem primlerinin yatırılacağı şirketin seçimini işveren, primlerin değerlendirileceği fonların seçimini ise işçi yapacak.

İşveren, işçileri adına açılan bireysel kıdem hesabındaki birikimlerin başka bir şirkete aktarılmasını talep edebilecek.

İşçinin, birikimlerinin hangi yatırım araçlarında değerlendirileceğine ilişkin bir tercih beyan etmezse, birikimlerinin asgari yüzde 40’ı kamu kâğıtlarında veya kira sertifikalarını içeren fonlarda değerlendirilecek.

Kıdem tazminatı sisteminde 15 yıllık sigortalılığını dolduran ve 3600 gün primi tahakkuk ettirilen çalışan, biriken tutarın yarısını çekebilecek. İkinci kez çekmek istediğinde ise, son kullanımdan itibaren 1800 gün geçmiş olması gerekecek. Ev almak istemesi durumunda da fondaki birikiminin yarısını çekebilecek.

Sisteme girenler, emeklilik, malullük aylığı ya da toptan ödemeye hak kazanmaları, 5 yıl boyunca adlarına açılan hesabın aktif olmaması veya ölmesi halinde (mirasçıları) hesabında biriken tutarın tamamını çekebilecek.

Sistemden çıkış için, hesabının tutulduğu şirkete çalışan bir yazıyla başvuracak. Bu yazıdan sonra 15 gün içinde gereken ödemenin yapılması gerekecek.

Hak kazanılan kıdem hesabı 10 yıl boyunca talep edilmez ise, hesapta biriken para Maliye Bakanlığı’na aktarılacak. Yani çalışan kıdem tazminatını sistemden çekmeye hak kazandıktan sonra 10 yıl boyunca herhangi bir girişimde bulunmazsa birikimi kamuya geçecek.

Sistemin sağlıklı işlemesi için üçlü bir danışma kurulu kurulacak. “Bireysel Kıdem Hesabı Danışma Kurulu” adını taşıyacak yapıda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu ile 3 işçi ve 3 işveren temsilcisi bulunacak.

Teşvikten yararlanmak isteyen işverenin kıdem borcu olup olmadığına da bakılacak.

İşçiler işveren ile yapacakları sözleşme ile kanunun yürürlük tarihinden önceki döneme ait kıdem tazminatlarının bireysel kıdem hesabına dahil edilmesini isteyebilecek.

İşverenlerin prim ödeme yükümlülüğü, kanunun yürürlüğe girmesinden 6 ay sonra başlayacak.

Şirketlerin Hazine’ye ruhsat başvuruları da kanunun yayımından bir ay sonra başlayacak.

Kıdem tazminatında kritik karar

Çalışma Bakanı Faruk Çelik eylülde kıdem tazminatı fonu taslağını taraflara sunacak. Taslak fonu işçi, işveren ve hükümetten oluşan kurulun izlemesini öngörüyor.