Egzersiz neden kafayı daha iyi çalıştırıyor?

Gün boyunca kapalı bir yerde tıkılı kaldıktan sonra, akşama doğru bir yürüyüşe çıkmak insanın aklını başına getirebilir. Üstelik, bu dinginlik salt akılla da sınırlı kalmaz. Yürüyüş ya da başka türde bir beden alıştırması sonucunda insanın daha iyi düşünüp öğrenebildiğini gözler önüne seren kanıtlar her geçen gün daha da artıyor.

Bu durumun ardında yatan neden henüz tam olarak bilinmiyor. Beden alıştırmalarının bilişsel yetileri geliştirmesi kısmen kan akışından kaynaklanıyor. Araştırmalar beden alıştırmaları yaptığımızda kan akışının, beyin dahil, bedenin her yerinde arttığını ortaya koyuyor.

Daha çok kan daha çok enerji ve oksijen anlamına geliyor. Bu iki unsur da beynin daha iyi çalışmasına olanak tanıyor. Bedeni çalıştırmanın zekâya ilişkin yetilerimizi geliştirmesinin bir başka nedeni de, beynin öğrenme ve bellek açısından can alıcı önem taşıyan bir bölgesi olan, hipokampus bölgesinin egzersiz sırasında son derece etkin duruma gelmesi.

Araştırmalar bu yapının içindeki sinir hücreleri daha hızlı çalışır duruma geldiklerinde kişinin bilişsel işlevlerinde de bir gelişme meydana geldiğine işaret ediyor.

Örneğin, fareler üzerinde yapılan araştırmalar koşmanın uzamsal öğrenme yeteneğini geliştirdiğini ortaya koydu. Yakın geçmişte yapılan başka araştırmalar da aerobik egzersizinin yaşlılığın doğal bir etkisi olarak meydana gelebilen hipokampustaki küçülme sürecini gerçekten de tersine döndürebileceğini ve buna bağlı olarak daha yaşlı erişkinlerde belleği güçlendirebileceğini gösteriyor. Bir başka araştırma da düzenli olarak beden alıştırmaları yapan öğrencilerin, yeterince atletik olmayan yaşıtlarına kıyasla, sınavlarda daha başarılı olduklarını ortaya koyuyor.

Ne var ki, insanların bedenlerini çalıştırmak suretiyle neden daha dingin bir kafa yapısına sahip olacak biçimde evrildikleri sorusuna henüz kesin bir yanıt getirilemiyor. Atalarımız bedenlerini çalıştırıp ter döktüklerinde düşmanlarından kaçıyor, ya da avlanıyor olabilirler. Bu gibi acil durumlarda beyne fazladan kan gitmesi onların herhangi bir tehlike karşısında ya da avlanma sırasında daha hızlı tepki vermelerini ve daha akılcı davranmalarını sağlamış olabilir. Öyle ki, kafanız durduğunda koşmak ya da yürüyüşe çıkmak insanı kendine getirebilir.

Cumhuriyet (Kaynak: Scientific American online/ 23 Haziran 2013)