Otomotivde ibre Türkiye'ye dönüyor

Dünya otomobil piyasası son zamanlarda önemli değişiklikler gösteriyor. Otomobilin anavatanı olarak gösterilen Detroit kenti geçtiğimiz günlerde iflas koruma talebinde bulundu. Detroit'i bu noktaya sürükleyen süreç ise 2008 itibariyle sektörün devleri General Motors ve Chrysler gibi şirketlerin iflas korumaya başvurmalarıyla başlamıştı.
2008'de başlayan küresel krizde ağır yaralar alan birçok ünlü otomobil markası da Avrupa'daki üretim merkezlerini gelişmekte olan ülkelere taşıma işlemine hız verdi. Türkiye ise bu değişim sürecinden yararlanan ülkeler arasında dikkatleri üzerine çekti.

Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD), Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) ve Avrupa Otomobil Üreticileri Derneği (ACEA) verilerinden derlenen bilgilere göre, Türkiye 1960'lı yıllarda adım attığı otomotiv sektöründe ciddi ilerlemeler kaydetti. Bu yıllarda ithalatı önleme amacıyla traktör ve ticari araçların montaj üretimini yapan ülke, 1980'li yıllarda kapasite ve teknoloji yatırımlarını gerçekleştirdi. 90'lı yıllarda küresel rekabet için yeniden yapılanma sürecine giren Türk otomotiv sanayi bu tarihten itibaren hızlı bir yükseliş gerçekleştirdi ve ülkenin ana sektörlerinden biri haline geldi. Türkiye otomotiv üretiminde ön plana çıkan iller ise Kocaeli, Bursa, Sakarya ve Aksaray oldu.

OTOMOTİV SEKTÖRÜ İHRACATA "GAZ VERİYOR"

Traktör üretimi ve montaj ile başlayan Türk otomotiv sektörü yıllar içerisinde ihracattan da önemli pay almaya başladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 1992 yılında 126,6 milyon dolar seviyesinde olan taşıt araçları ihracatı, 2002'de 2,2 milyar dolara yükselirken, söz konusu rakam 2012 yılında da 10,5 milyar dolara yaklaştı.

Sektörde benzer yönlü bir artış da aksam ve parça ihracatında yaşandı. 1992'de 443 milyon dolar seviyesinde olan aksam ve parça ihracatı, 2002'de 2,1 milyar dolar olurken, bu rakam 2012'de ise 12,4 milyar dolar olarak kayıtlara geçti.

2013 yılı ocak-haziran döneminde bir önceki yıla göre, toplam otomotiv ihracatı yüzde 7, otomobil ihracatı ise yüzde 5 oranında arttı. 2013 yılı ocak-haziran döneminde toplam ihracat 421 bin adet, otomobil ihracatı ise 233 bin adet düzeyinde gerçekleşti.

Bu dönemde, ticari araç ihracatı ise yüzde 9 artış ile 188 bin adet düzeyinde gerçekleşti. Traktör ihracatı ise yüzde 11 oranında azaldı ve 7 bin 354 adet düzeyine geriledi.
TÜRKİYE OTOMOTİV SATIŞINDA AVRUPA 6'NCISI

ACEA verilerine göre, Türkiye, Avrupa otomotiv satışları sıralamasında 323 bin 187 adetle 2013 yılı ocak-mayıs döneminde 6'ncı sırada yer aldı. Bu dönemde Avrupa otomotiv satışlarının zirvesinde 1 milyon 334 bin otomotivle Almanya yer alırken, bu ülkeyi sırasıyla İngiltere, Fransa, İtalya ve İspanya izledi.

Türkiye söz konusu dönemde Avrupa otomobil satışları sıralamasında 7'nci sırada bulunurken, ülke hafif ticari araç satışları sıralamasında ise 2013 ocak-mayıs döneminde 4'üncü sırada kendisine yer buldu.

Uluslararası Motorlu Taşıt Üreticileri Derneği (OICA) verilerine göre ise Türkiye 2012 yılındaki ülkeler sıralamasında 16'ncı sırada yer aldı. Listenin 1'inci sırasında 19,2 milyonluk üretimiyle Çin yer alırken, bu ülkeyi sırasıyla 10,3 milyon ile ABD, 9,9 milyon ile de Japonya takip etti. Söz konusu listede ilk 10 içerisinde yer alan tek Avrupa ülkesi ise 5,6 milyonluk üretimiyle 4'üncü sırada yer alan Almanya oldu.
AVRUPA OTOMOBİL PAZARI DARALIYOR

Tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden birini yaşayan Avrupa'da, söz konusu krizin etkilerinin görüldüğü alanlardan biri de otomotiv sektörü oldu. AB (27) ve EFTA ülkeleri toplamına göre otomotiv pazarı 2013 yılı ocak-mayıs döneminde yüzde 6,8 daraldı ve 5 milyon 973 bin 258 adet seviyesinde gerçekleşti. Geçen yılın aynı dönemindeki toplam satış ise 6 milyon 410 bin 235 olmuştu.

AB (27) ve EFTA ülkeleri toplamına göre, 2013 yılı ocak-mayıs döneminde otomotiv pazarındaki en sert düşüş yüzde 28,9 ile Hollanda'da yaşanırken, bu ülkeyi yüzde 19,9 ile Finlandiya ve yüzde 19,1 ile Romanya izledi. Daralma yaşayan diğer ülkeler arasında, İrlanda, İtalya, Çek Cumhuriyeti, Fransa, İsveç, Avusturya, Almanya, Slovakya yer aldı. Aynı dönemde satışlarını en çok artıran ilk üç pazar ise sırasıyla yüzde 20,6 ile Estonya, yüzde 9,1'le İngiltere ve yüzde 4,8'le Danimarka oldu.
SATIŞLARIN 3'TE 1'İ YERLİ

Türkiye'de yerli otomobil tartışmaları sürerken, 2012 yılında ülke pazarında satışı gerçekleşen araçlardan yüzde 35,4'ünün yerli üretim araçlardan meydana gelmesi dikkat çekti. Söz konusu dönemde hafif ticari araçlardaki yerlilik oranı yüzde 58,4 düzeyinde gerçekleşirken, bu rakam otomobilllerde ise yüzde 26,3 olarak kayıtlara geçti.

Bu senenin ilk 6 aylık verilerine bakıldığında ise pazarda satışı gerçekleşen yerli üretim araçların oranının düştüğü göze çarpıyor. Bu dönemdeki toplam satışların yaklaşık yüzde 29'unu yerli araçlar oluştururken, söz konusu rakam otomobilde yüzde 21,8, hafif ticari araçta ise yüzde 52,4 olarak gerçekleşti.
YILLARA GÖRE OTOMOBİL VE PARÇA İHRACATI

Yillar Tasit Araçlari (dolar) Aksam, Parça (dolar) Toplam (dolar)
1992 126.674.000 442.909.584 569.583.584
1993 154.621.000 404.063.423 558.684.423
1994 201.029.000 593.579.391 794.608.391
1995 432.522.000 813.523.278 1.246.045.278
1996 485.442.000 886.377.090 1.371.819.090
1997 330.654.000 919.065.843 1.249.719.843
1998 354.175.000 1.320.988.905 1.675.163.905
1999 881.985.000 1.116.499.447 1.998.484.447
2000 1.015.705.000 2.259.169.483 3.274.874.483
2001 1.652.057.000 1.823.033.251 3.475.090.251
2002 2.191.614.000 2.127.684.558 4.319.298.558
2003 4.007.045.000 2.088.174.893 6.095.219.893
2004 6.874.841.000 3.031.394.689 9.906.235.689
2005 7.773.473.000 3.625.374.618 11.398.847.618
2006 9.725.327.260 4.284.005.676 14.009.332.936
2007 12.754.287.428 5.832.804.841 18.587.092.269
2008 14.655.928.129 6.394.033.055 21.049.961.184
2009 9.670.983.396 4.614.978.487 14.285.961.883
2010 9.908.568.789 5.862.261.198 15.770.829.987
2011 11.576.173.750 11.570.213.594 23.146.387.344
2012 10.470.626.908 12.468.523.808 22.939.150.716