Dersim'den önce gerçekleşen bir başka Dersim; Zilan katliamı

Van'ın Erciş ilçesinde Zilan Deresi'nde düzenlenen ve resmi rakamlara göre 15 bin kişinin öldürüldüğü olay 83 yıl önce bugün gerçekleşmişti.
Ağrı Dağı eteklerinde 1928 yılın büyük bir isyan düzenlendi. İsyanın bastırılması için bölgeye önce Süleyman Nazif liderliğinde bir heyet gönderildi fakat taraflar uzlaşamayınca Mustafa Kemal başkanlığında, Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak ve Birinci Umumî Müfettiş İbrahim Tali (Öngören)'in de hazır bulunduğu Bakanlar Kurulu toplantısında 29 Aralık 1929 tarihli ve 8692 sayılı kanun hükmünde kararname çıkarıldı. Burada Haziran ayında Ağrı'ya yönelik hareket öngörüldü.

Mayıs 1930'da 4. ve 6. Kolordulara Salih (Omurtak) Paşa komutasında hareket emri verildi. 11 Haziran'da başlayan hücumda birlikler Ağrı Dağı'ndan atıldı. Ancak savaş uzadıkça üstünlük ele geçirildi. 2 Eylül 1930'da meydana gelen büyük bir çarpışmadan sonra asker kontrolü ele geçirdi ve isyancılar dağıldı; isyancıların komutanı İhsan Nuri İran'a kaçmayı başardı.
İsyanın bastırılmasını ağır ve kesin cezai tedbirler, yani tehcir (zorunlu göç), toplu tutuklamalar ve alelacele infazlar takip etti. Bölgedeki Kürt köyleri uçaklarla bombalanıp ateşe verildi. Bugün hâlâ son tanıkları hayatta olan sivillerin katledildiği Zilan Deresi katliamı da bu harekat sırasında gerçekleştirildi.

Zilan Ferik Salih Omurtak komutasındaki 9. Kolordu tarafından Üçüncü Ağrı Harekâtı'nın başlamasından önce Van ilinin Erciş ilçesinde yer alan Zilan Deresi'ne sığınan 15 bin civarında kişi katledildi.

Cumhuriyet Gazetesi 12 Temmuz 1930'da meydana gelen bu olayı 16 Temmuz 1930 tarhinde "Ağrı Dağı tepelerinde tayyarelerimiz şakiler üzerine çok şiddetli bombardıman ediyorlar. Ağrı Dağı daimi olarak infilak ve ateş içinde inlemektedir. Türk'ün demir kartalları asilerin hesabını temizlemektedir. Zilan Deresi ağzına kadar ceset dolmuştur." şeklinde duyurmuştu.
31 Ağustos 1930 tarihli Milliyet gazetesinde dönemin başbakanı İsmet İnönü'nün demeci yayımlandı:
"Bu ülkede sadece Türk ulusu etnik ve ırksal haklar talep etme hakkına sahiptir. Başka hiç kimsenin böyle bir hakkı yoktur. Aslı astarı olmayan propagandalara kanmış, aldanmış, neticede yollarını şaşırmış Doğu Türkleridir."

TBMM'de daha sonra kabul edilen kanunla, isyan mıntıkasında yapılan işlerin suç sayılamayacağı kabul edilmişti!

Dersim'den önce gerçekleşen bir başka Dersim; Zilan katliamı

1930'da Ağrı harekatından hemen önce Erciş'te Zilan Deresi'ne sığınan bir iddiaya göre en az 15 bin kişi düzenlenen hava ve kara harekatıyla katledilmişti...