Batı, darbeye karşı her zaman demokrasinin yanında değil

Batı’nın, seçimle işbaşına gelen yönetimlerin antidemokratik yollarla yönetimden uzaklaştırılmasına sessiz kalması, sadece Mısır’da yaşanan bir durum değil. Batılı ülkeler, Honduras ve Tayland’da olduğu gibi bazı darbelere çok net ifadelerle karşı çıkıyor. Orta Afrika ve Mali’dekine benzer darbelere ise göz yumuyor, hatta icraatlarıyla destek oluyor.

Zaman'dan Minhac Çelik'in yaptığı analiz yazısında: Geçmişinde fazla sayıda darbe bulunan Orta Afrika Cumhuriyeti’nde darbeyle işbaşına gelmiş François Bozize, geçtiğimiz mart ayında yine darbeyle devrildi. Demokrasinin askıya alınması sık karşılaşılan bir durum olsa da Batı ile ilişkilerin güçlendirilmesine karşı çıkan Bozize’ye karşı yapılan darbeye Batı’nın açıktan destek vermesi gözlerden kaçmadı. Darbeden iki ay önce yönetime karşı ayaklanan Michel Djotodia’ya bağlı birliklerin bazı şehirlerde kontrolü sağlamasına uyarılara rağmen uluslararası kamuoyundan ses çıkmadı. Bu süreçte Fransa 600 asker, ABD de yaklaşık yüz askerî danışmanı darbecilere destek olarak gönderdi.

2012’nin başında Libya’dan gelen Tuareglerin Mali’nin kuzeyinde hâkimiyet sağlamasıyla başlayan olaylar mart ayında Devlet Başkanı Amadou Toumani Toure’ye karşı darbe ile devam etti. 2011’de Libya’da olaylar başladığında, BM’den bir sonraki sene yapılacak seçim ve referandum için destek isteyen Mali yönetiminin talepleri göz ardı edildi. Toure’nin görev süresinin bitmesine bir ay kala darbe ile devrilmesine başta mesafeli yaklaşan Batı, kınama mesajları yayımlayarak, bazı ekonomik yaptırım kararları aldı. Amadou Sanogo’nun liderliğindeki darbecilerin yönetimde kontrol sağlayamaması ve bu nedenle oluşan güç boşluğu üzerine ülkenin kuzeyinde El Kaide bağlantılı fanatik grupların hâkimiyet sağlaması ise Batı’da endişeleri artırdı. 2012 Ekim’inde BM Güvenlik Konseyi’nde çıkan kararla Mali’de Fransa liderliğiyle askerî operasyon başladı. Paris yönetimi eski sömürgesine Ocak 2013’te hava operasyonu düzenledi. Mali’nin yardım çağrısına zamanında karşılık veremeyen uluslararası kuruluşlar ve Batı önce karşı çıktığı darbecilerin dolaylı olarak da olsa hedeflerine ulaşması için belirleyici destek sağlamış oldu.

Mısır’ın aksine Batı dünyasının top-yekûn karşı çıktığı darbeler de mevcut. 4 yıl önce Latin Amerika ülkelerinden Honduras’ta demokrasi darbe yediğinde Mısır’daki tavrının aksine Batı ayağa kalkmış ve darbe yönetimi tanınmamıştı. Dünya liderleri darbecilerin devirdiği Devlet Başkanı Mauel Zelaya’yı meşru cumhurbaşkanı olarak kabul ettiklerini açıklamış, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri Honduras’taki elçilerini geri çağırmıştı. ABD Başkanı Barack Obama, bu ülkede yaşanan darbeyi hukuksuz olarak nitelemişti. Türkiye’deki 27 Nisan 2007 e-muhtırasında da özellikle AB, Türkiye’deki demokrat ve liberal çevrelerin takdirini kazanmış, gösterdiği tepki ile ülkede demokrasinin tahkimine önemli katkı sunmuştu. Bundan yalnızca 7 ay önce Tayland’da gerçekleşen askeri müdahalede de aynı şekilde hem ABD hem de AB, net bir karşıt tavır takınmışlardı.

Batı, darbeye karşı her zaman demokrasinin yanında değil

Mısır’da seçilmiş cumhurbaşkanının askerî müdahale ile devrilmesine Batı dünyasından münferit tepkilerin dışında ilkesel bir tepki verilmedi.