İnşaata feda olan mezarlar

Radikal'in haberine göre; Tekirdağ’ın Malkara ilçesi Ermeniler açısından fazla gündeme getirilmiş bir şehir değil. 1915’in başlarında Rodosto’nun (Tekirdağ) kuzey batısında yer alan Malkara kentinde, aslen Pakariç kökenli (Yüksek Plato’daki Kemah’ın kazası) olup 1606’da Trakya’ya göç eden 3500 Ermeni yaşıyordu. Rodosto’daki piskoposluğa bağlı olan Surp Teodoros Kilisesi’nin çevresinde iki Ermeni koleji vardı. Geçen hafta Malkaralı yazar Ümit Bayazoğlu’nun sosyal medyadan uyarıları üzerine haberimiz oldu ki Malkara’daki Ermeni mezarlığının üstünde bir lokanta yapılıyor. AK Partili ilçe teşkilatından Demir Ali Pala, bilmeden de olsa Malkara’da yapılan yeni kentsel düzenlemeler kapsamında belediyenin açtığı ihaleyi kazanıp şu anda ‘Fehmi Özkan Pehlivan Tesisleri’ olan arsa üzerinde pahlivanların giyinmeleri için yapılan betonarme yapıyı bir restorana çevirmek için çalışmalarına başlamış. Temel atma çalışmaları sırasında da kemikler ortaya çıkmış.

Temizlemek gerek

Kendisiyle yaptığımız görüşme sırasında Malkara’da doğup büyüdüğünü ancak babasının dahi burada mezarlık olup olmadığını hatırlamadığını söyleyen Pala, kemiklerin nereye atıldığıyla ilgili bilgiye sahip değil. Mesire yeri olan bu alanda birçoklarının içki içtiğini ve uyuşturucu dahi satıldığını söyleyerek burayı temizlemek istediğini belirtiyor. Yazar Ümit Bayazoğlu’nun zamanında çektiği Malkara’da lağım kapağı olarak kullanılan sapasağlam mezar taşlarının buradan çıktığından haberdar değil. Hal böyle olunca arazideki yapılaşma devam ediyor. Buranın bir mezarlık olduğu öğrenildikten sonra da herhangi bir işlem yapılmamış olması da ayrı bir konu.

Hazine avcılığının raconu

Mezarlıktan biraz ötedeki Surp Toros Kilisesi’yse hâlâ harap ve restorasyon bekliyor. Onun da birkaç yıl içerisinde bir ihaleye kurban gitmeyeceğini kimse garanti edemez, ancak manastırın şansı Anıtlar Kurulu’na kayıtlı olması. Malkara Surp Toros Kilisesi içine girdiğinizde çukurları görebiliyorsunuz. Malkara Surp Toros Kilisesini delik deşik eden hazine avcıları, zamanında kiliseyi satın alıp ambar yapmak isteyen kişilerle anlaşamayınca, kilise arazisinin ihalesi yapılmadan önce 1990’larda Anıtlar Kurulu’na şikâyet ederek, kiliseyi kaydettirmiş ve rakip hazine avcılarının ihaleyi almasını önlemiş. Böylelikle Surp Toros Kilisesi’nin belediyenin ihalelerinden birine kurban gitmesi biraz daha zor, ancak imkânsız değil.

Taksim’den de mezarlar çıktı

Taksim’de kışla ve AVM yapılmak istenen Gezi Parkı ’nın bulunduğu yerden Harbiye Askeri Müzesi’ne kadar giden bir alanın da Surp Agop Ermeni Mezarlığı olduğu ortaya çıkmıştı. Bu arada Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun, Taksim Meydanı’ndaki kazıyla ilgili soru önergesine verdiği yanıtında, Taksim Meydanı’nın altından Ermeni mezarlarının çıktığını açıkladı.

Ermeni evleri dönüşüme feda

Türkiye ’nin en batısında bunlar olurken doğusunda ise bir kentsel dönüşüm faciası yaşanıyor. TOKİ’leştirme çalışmaları eski Ermeni mahallesinde 130 yıllık evlerin yıkımıyla başladı. Sosyal medyada örgütlenen binlerce kişi evleri kurtarmak için kolları sıvadı. Ancak engellenemedi. Muş’ta Ermeni mimarisinin son örnekleri yıkıldı. Duduk ustası Civan Gasparyan’ın da doğduğu, Muş’un adına türküler yakılan, Surp Garabed Köyü yerle bir oldu.

İnşaata feda olan mezarlar

Anadolu'da yüzlerce yıllık mezar taşları ve tarihin izleri kentsel dönüşüm, lokanta inşaatı ya da yol çalışmalarıyla yok olup gidiyor.